Kruzy: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 7: | Linia 7: | ||
|zdjęcie = | |zdjęcie = | ||
|opis zdjęcia = | |opis zdjęcia = | ||
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
| − | + | |województwo = warmińsko-mazurskie | |
|powiat = olsztyński | |powiat = olsztyński | ||
|gmina = Kolno | |gmina = Kolno | ||
| − | + | |miejscowość podstawowa = | |
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
|liczba ludności = 233 | |liczba ludności = 233 | ||
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
|kod pocztowy = | |kod pocztowy = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Kruzy ''' (niem. ''Krausen'') – | + | ''' Kruzy ''' (niem. ''Krausen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Kolno (gmina wiejska)| gminie Kolno]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. |
| − | W latach | + | Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 233 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Aneta Drozdowska]]<ref>[http://bip-kolno.sprint.com.pl/article/solectwa_gminy_kolno/index.php/ Strona Urzędu Gminy Kolno] [18.12.2013]</ref>. |
| − | |||
| − | |||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| Linia 40: | Linia 38: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Niemiecka nazwa miejscowości była przeróbką pruskiej wersji, która oznaczała gruszkę. | + | Niemiecka nazwa miejscowości była przeróbką [[Prusowie |pruskiej]] wersji, która oznaczała gruszkę. |
| − | Dokument lokacyjny wsi został wystawiony w 1374 roku. Nowa miejscowość miała powstać na 60 włókach nadanych na [[ | + | Dokument lokacyjny wsi został wystawiony w 1374 roku. Nowa miejscowość miała powstać na 60 [[Włóka |włókach]] nadanych na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Kruzy stanowiły jeden z elementów łańcucha obronnego obejmującego obszar od jeziora [[Jezioro Dadaj|Dadaj]] aż do wsi [[Łężany]]. Wieś została doszczętnie zniszczona w czasie [[Wojna polsko-krzyżacka 1519-1521|wojny polsko–krzyżackiej]] w latach 1519–1521. Kruzy zostały opuszczone przez dotychczasowych mieszkańców. Podobnie jak w przypadku pozostałych wsi, podjęto próby ponownego obsadzenia ziemi leżącej odłogiem. Do 1533 roku udało się zagospodarować zaledwie 25 włók. Akcja osadnicza przebiegała powoli i nie przynosiła oczekiwanych rezultatów. Ostatecznie biskup [[lkwim: Stanisław Hozjusz| Stanisław Hozjusz]] w 1568 roku sprzedał Kruzy swojemu krewnemu [[Piotr Zawadzki |Piotrowi Zawadzkiemu]]. Tym sposobem wieś przekształciła się w majątek lenny na prawie chełmińskim. Z części majątku wydzielono folwark; część funkcjonowała jako wieś szlachecka. W późniejszym okresie w nieznanych okolicznościach dobra przeszły w ręce jezuitów z Reszla. Fakt ten potwierdza dokument odnawiający zapis majątku na rzecz jezuitów, który został wystawiony w 1 września 1639 roku przez biskupa [[Mikołaj Szyszkowski| Mikołaja Szyszkowskiego]]. W latach 1709-1711 Kruzy nawiedziła epidemia dżumy. W 1783 roku w miejscowości działał nieprzerwanie folwark oraz młyn; wieś składała się z 35 domów. W 1820 roku Kruzy były zamieszkane przez 258 osób. 28 lat później liczba mieszkańców wzrosła do 384. Większość z nich była zatrudniona w miejscowym folwarku. Ludność polska stanowiła znaczny procent mieszkańców. W 1939 roku Kruzy były zamieszkane przez 531 osób. Po zakończeniu [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojny światowej]] we wsi osiedlili się przybysze z różnych części ziem polskich. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Kultura== |
| − | W miejscowości działa [[Publiczny Specjalny Katolicki Ośrodek Edukacyjno-Wychowawczy w Kruzach|Publiczny Specjalny Katolicki Ośrodek | + | W miejscowości działa świetlica wiejska. |
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | ==Bezpieczeństwo== | ||
| + | W Kruzach znajduje się jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna| Ochotniczej Straży Pożarnej]]. | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | == Szkolnictwo == | ||
| + | W miejscowości działa [[Publiczny Specjalny Katolicki Ośrodek Edukacyjno-Wychowawczy w Kruzach|Publiczny Specjalny Katolicki Ośrodek Edukacyjno–Wychowawczy]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Religia == | == Religia == | ||
| − | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia greckokatolicka pw. Przemienienia Pańskiego w Reszlu |parafii greckokatolickiej | + | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia greckokatolicka pw. Przemienienia Pańskiego w Reszlu |parafii greckokatolickiej w Reszlu]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *zabudowa wiejska z połowy XIX oraz przełomu XIX i XX stulecia |
| − | |||
== Turystyka == | == Turystyka == | ||
| − | * | + | *szlak rowerowy o długości 65 km – przebieg trasy: [[Biskupiec Reszelski |Biskupiec]] – [[Stanclewo]] – [[Stary Gieląd]] – [[Zyndaki]] – [[Burszewo]] – [[Widryny]] – [[Leginy]] – [[Samławki]] – [[Kabiny]] – [[Kolno]] – [[Górowo (gmina Kolno) |Górowo]] – Kruzy – [[Labuchy]] – Biskupiec |
| − | |||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | *[[lkwim:Ewa Maria Sirowatka |Ewa Maria Sirowatka]] ( | + | *[[lkwim:Ewa Maria Sirowatka |Ewa Maria Sirowatka]] (1917–1989) – urodzona w Kruzach warmińska pisarka tworząca w języku niemieckim |
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
#''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969. | #''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969. | ||
| − | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS][ | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS][12.12.2013] |
| − | #[http://www.pskoewkruzy.republika.pl/onas.htm| Publiczny Specjalny Katolicki Ośrodek Edukacyjno-Wychowawczy w Kruzach]] [ | + | #[http://www.pskoewkruzy.republika.pl/onas.htm| Publiczny Specjalny Katolicki Ośrodek Edukacyjno-Wychowawczy w Kruzach]] [12.12.2013] |
| − | + | #[http://bip-kolno.sprint.com.pl/ Strona Urzędu Gminy Kolno] [18.12.2013] | |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 16:55, 23 lip 2014
| Kruzy | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Kolno |
| Liczba ludności (2010) | 233 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Kruzy | |
| Położenie na mapie Polski  Kruzy | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Kruzy (niem. Krausen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Kolno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 233 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Aneta Drozdowska[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 4,1 km od Jeziora Bęskiego.
Dzieje miejscowości
Niemiecka nazwa miejscowości była przeróbką pruskiej wersji, która oznaczała gruszkę.
Dokument lokacyjny wsi został wystawiony w 1374 roku. Nowa miejscowość miała powstać na 60 włókach nadanych na prawie chełmińskim. Kruzy stanowiły jeden z elementów łańcucha obronnego obejmującego obszar od jeziora Dadaj aż do wsi Łężany. Wieś została doszczętnie zniszczona w czasie wojny polsko–krzyżackiej w latach 1519–1521. Kruzy zostały opuszczone przez dotychczasowych mieszkańców. Podobnie jak w przypadku pozostałych wsi, podjęto próby ponownego obsadzenia ziemi leżącej odłogiem. Do 1533 roku udało się zagospodarować zaledwie 25 włók. Akcja osadnicza przebiegała powoli i nie przynosiła oczekiwanych rezultatów. Ostatecznie biskup Stanisław Hozjusz w 1568 roku sprzedał Kruzy swojemu krewnemu Piotrowi Zawadzkiemu. Tym sposobem wieś przekształciła się w majątek lenny na prawie chełmińskim. Z części majątku wydzielono folwark; część funkcjonowała jako wieś szlachecka. W późniejszym okresie w nieznanych okolicznościach dobra przeszły w ręce jezuitów z Reszla. Fakt ten potwierdza dokument odnawiający zapis majątku na rzecz jezuitów, który został wystawiony w 1 września 1639 roku przez biskupa Mikołaja Szyszkowskiego. W latach 1709-1711 Kruzy nawiedziła epidemia dżumy. W 1783 roku w miejscowości działał nieprzerwanie folwark oraz młyn; wieś składała się z 35 domów. W 1820 roku Kruzy były zamieszkane przez 258 osób. 28 lat później liczba mieszkańców wzrosła do 384. Większość z nich była zatrudniona w miejscowym folwarku. Ludność polska stanowiła znaczny procent mieszkańców. W 1939 roku Kruzy były zamieszkane przez 531 osób. Po zakończeniu II wojny światowej we wsi osiedlili się przybysze z różnych części ziem polskich.
Kultura
W miejscowości działa świetlica wiejska.
Bezpieczeństwo
W Kruzach znajduje się jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Szkolnictwo
W miejscowości działa Publiczny Specjalny Katolicki Ośrodek Edukacyjno–Wychowawczy.
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii greckokatolickiej w Reszlu.
Zabytki
- zabudowa wiejska z połowy XIX oraz przełomu XIX i XX stulecia
Turystyka
- szlak rowerowy o długości 65 km – przebieg trasy: Biskupiec – Stanclewo – Stary Gieląd – Zyndaki – Burszewo – Widryny – Leginy – Samławki – Kabiny – Kolno – Górowo – Kruzy – Labuchy – Biskupiec
Ludzie związani z miejscowością
- Ewa Maria Sirowatka (1917–1989) – urodzona w Kruzach warmińska pisarka tworząca w języku niemieckim
Bibliografia
- Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
- Bank Danych Lokalnych GUS[12.12.2013]
- Publiczny Specjalny Katolicki Ośrodek Edukacyjno-Wychowawczy w Kruzach] [12.12.2013]
- Strona Urzędu Gminy Kolno [18.12.2013]
Przypisy
- ↑ Strona Urzędu Gminy Kolno [18.12.2013]
