Lamkowo: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Galeria zdjęć)
 
(Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 5: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Lamkowa
 
  |dopełniacz wsi        = Lamkowa
  |zdjęcie              = Kościół pw. św. Mikołaja w Lamkowie.jpg
+
  |zdjęcie              = parafialamkowo.jpg
  |opis zdjęcia          = Kościół pw. św. Mikołaja w Lamkowie.<br>Fot. Tadeusz Plebański. Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#472/pl/p/lamkowo_-_zabytkowy_kosciol_par._p.w._sw._mikolaja www.ciekawemazury.pl]
+
  |opis zdjęcia          = Kościół pw. św. Mikołaja w Lamkowie, fot. Mieczysław Kalski
 
  |rodzaj miejscowości  =  
 
  |rodzaj miejscowości  =  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
Linia 34: Linia 34:
 
W 2010 roku miejscowość była zamieszkana przez 459 osób. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Marcin Czadek]]<ref>[http://barczewo.bip.net.pl/?a=972 barczewo.bip.net.pl] [20.06.2014]</ref>.
 
W 2010 roku miejscowość była zamieszkana przez 459 osób. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Marcin Czadek]]<ref>[http://barczewo.bip.net.pl/?a=972 barczewo.bip.net.pl] [20.06.2014]</ref>.
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
{{Galeria|Nazwa= Lamkowo |wielkość=290|pozycja=right
+
 
|File: Budynek dawnego Towarzystwa Czytelni Ludowych w Lamkowie.jpg|Budynek dawnego Towarzystwa Czytelni Ludowych w Lamkowie.<br>Fot. Tadeusz Plebański. Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#1505/pl/p/lamkowo_-_dawne_towarzystwo_czytelni_ludowych ciekawemazury.pl]
 
|File: Pomnik ofiar I wojny światowej w Lamkowie.jpg|Pomnik ofiar I wojny światowej w Lamkowie.<br>Fot. Jacek Jaworski. Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#1504/pl/p/lamkowo_-_pomnik_ofiar_i_wojny_sw. ciekawemazury.pl]
 
|File:Lamkowo. Kapliczka przydrożna.jpg|Lamkowo. Kapliczka przydrożna.<br>Fot. Tadeusz Plebański. Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#472/pl/p/lamkowo_-_zabytkowy_kosciol_par._p.w._sw._mikolaja ciekawemazury.pl]
 
}}
 
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]] nad [[Jezioro Wadąg|Jeziorem Wadąg]], w odległości 13 km na północny wschód od [[Olsztyn|Olsztyna]], 11 km od [[Barczewo|Barczewa]].  
+
Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]] nad jeziorem [[Jezioro Wadąg|Wadąg]], w odległości 13 km na północny wschód od [[Olsztyn|Olsztyna]], 11 km od [[Barczewo|Barczewa]].  
 
<br/>
 
<br/>
 +
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
 
Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 13 kwietnia 1333 roku, kiedy to w [[Lidzbark Warmiński|Lidzbarku Warmińskim]] biskup [[Jan Stryprock]] wydał zgodę na założenie karczmy w osadzie ''Brunsdorf'' – a więc w ówczesnym Lamkowie. Odbiorcą przywileju był [[Prusowie|Prus]] – Heneko Wegner.
 
Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 13 kwietnia 1333 roku, kiedy to w [[Lidzbark Warmiński|Lidzbarku Warmińskim]] biskup [[Jan Stryprock]] wydał zgodę na założenie karczmy w osadzie ''Brunsdorf'' – a więc w ówczesnym Lamkowie. Odbiorcą przywileju był [[Prusowie|Prus]] – Heneko Wegner.
  
Lokacja wsi miała natomiast miejsce 13 kwietnia 1363 roku. Wkrótce we wsi wzniesiono drewniany kościół. W tym czasie w Lamkowie mieszkał sołtys i karczmarz. Wieś dotkliwie ucierpiała w okresie [[wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko-krzyżackiej]] w latach 1519–1521. Lamkowo spłonęło w 1521 roku, co stało się bezpośrednim powodem znacznego wyludnienia miejscowości. W 1533 roku wieś ponownie spłonęła. Lamkowo było całkowicie opuszczoną wsią – pozostał w niej jedynie sołtys. Miejscowość znalazła się w grupie wsi przeznaczonych do ponownej kolonizacji. W 1569 roku biskup warmiński [[lkwim: Stanisław Hozjusz|Stanisław Hozjusz]] w opuszczonej wsi nadał 7 włók sołeckich dwóm braciom – Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom. Jagiełkowie zobowiązali się do obsadzenia Lamkowa chłopami. Kolejny biskup [[lkwim: Marcin Kromer|Marcin Kromer]] postanowił rozwiązać problem braku miejscowej świątyni – pierwszy kościół padł ofiarą pożarów. 11 października 1574 roku Kromer nadał dodatkowe 4 włóki dla kościoła. Wyznaczył również proboszcza. Do parafii w Lamkowie przyłączono również [[Derc]], [[Wierzkup]], [[Kronowo (gmina Barczewo) |Kronowo]], [[Parleza|Parlezę]]. Kościół w Lamkowie wzniesiono w 1574 roku. W 1582 roku biskup Kromer ponowił lokację wsi.
+
Lokacja wsi miała natomiast miejsce 13 kwietnia 1363 roku. Wkrótce we wsi wzniesiono drewniany kościół. W tym czasie w Lamkowie mieszkał sołtys i karczmarz. Wieś dotkliwie ucierpiała w okresie [[wojna polsko-krzyżacka 1519-1521|wojny polsko-krzyżackiej]] w latach 1519–1521. Lamkowo spłonęło w 1521 roku, co stało się bezpośrednim powodem znacznego wyludnienia miejscowości. W 1533 roku wieś ponownie spłonęła. Lamkowo było całkowicie opuszczoną wsią – pozostał w niej jedynie sołtys. Miejscowość znalazła się w grupie wsi przeznaczonych do ponownej kolonizacji. W 1569 roku biskup warmiński [[lkwim: Stanisław Hozjusz|Stanisław Hozjusz]] w opuszczonej wsi nadał 7 włók sołeckich dwóm braciom – Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom. Jagiełkowie zobowiązali się do obsadzenia Lamkowa chłopami. Kolejny biskup [[lkwim: Marcin Kromer|Marcin Kromer]] postanowił rozwiązać problem braku miejscowej świątyni – pierwszy kościół padł ofiarą pożarów. 11 października 1574 roku Kromer nadał dodatkowe 4 włóki dla kościoła. Wyznaczył również proboszcza. Do parafii w Lamkowie przyłączono również [[Derc]], [[Wierzkup]], [[Kronowo (gmina Barczewo) |Kronowo]], [[Parleza|Parlezę]]. Kościół w Lamkowie wzniesiono w 1574 roku. W 1582 roku biskup Kromer ponowił lokację wsi.
  
 
Pierwsza szkoła w Lamkowie funkcjonowała już przed 1582 rokiem. W 1584 roku w kolejnym przywileju lokacyjnym wymieniony został proboszcz Łukasz Kaszyński oraz burmistrz Barczewa dzierżawiący w tym czasie miejscową karczmę. 28 czerwca 1624 po raz kolejny odnowiono lokację Lamkowa.  
 
Pierwsza szkoła w Lamkowie funkcjonowała już przed 1582 rokiem. W 1584 roku w kolejnym przywileju lokacyjnym wymieniony został proboszcz Łukasz Kaszyński oraz burmistrz Barczewa dzierżawiący w tym czasie miejscową karczmę. 28 czerwca 1624 po raz kolejny odnowiono lokację Lamkowa.  
Linia 51: Linia 48:
 
W roku 1656 wieś liczyła 70 włók. W tym czasie w Lamkowie działały już dwie karczmy. W latach 60. XVII stulecia miejscowość miała trzech sołtysów: Jana Rogalę, Marcin Łykina i Mateusza Wypycha. W 1686 roku przebudowano kościół. W 1737 roku miejscowy kościół znajdował się w złym stanie – ówczesny biskup [[Krzysztof Szembek|Krzysztof Andrzej Jan Szembek]] zainicjował budowę nowej świątyni. 5 lipca 1748 roku budowlę konsekrował biskup [[Adam Stanisław Grabowski|Adam Stanisław Grabowski]]. Jednak w 1830 roku kościół ponownie został strawiony przez pożar. Odbudowa zakończyła się w 1831 roku.
 
W roku 1656 wieś liczyła 70 włók. W tym czasie w Lamkowie działały już dwie karczmy. W latach 60. XVII stulecia miejscowość miała trzech sołtysów: Jana Rogalę, Marcin Łykina i Mateusza Wypycha. W 1686 roku przebudowano kościół. W 1737 roku miejscowy kościół znajdował się w złym stanie – ówczesny biskup [[Krzysztof Szembek|Krzysztof Andrzej Jan Szembek]] zainicjował budowę nowej świątyni. 5 lipca 1748 roku budowlę konsekrował biskup [[Adam Stanisław Grabowski|Adam Stanisław Grabowski]]. Jednak w 1830 roku kościół ponownie został strawiony przez pożar. Odbudowa zakończyła się w 1831 roku.
 
<br/>
 
<br/>
 +
 
==Edukacja==
 
==Edukacja==
 
*[[Szkoła podstawowa w Lamkowie| Szkoła Podstawowa w Lamkowie]]
 
*[[Szkoła podstawowa w Lamkowie| Szkoła Podstawowa w Lamkowie]]
 
==Kultura==
 
==Kultura==
*[[lkwim: Dom Artysty w Lamkowie| Dom Artysty]] – prywatna galeria sztuki założona w 2002 roku przez Teresę Walczak-Wikiert i Roberta Zdzisława Cieślikiewicza. Galeria znajduje się w dawnym budynku Towarzystwa Czytelni Ludowych. Dla zwiedzających przygotowywane są wystawy malarstwa, rzeźby, rysunku, praktycznie wszystkich technik artystycznych i rękodzielniczych.
+
*[[lkwim: Dom Artysty w Lamkowie| Dom Artysty]] – prywatna galeria sztuki założona w 2002 roku przez Teresę Walczak-Wikiert i Roberta Zdzisława Cieślikiewicza. Galeria znajduje się w dawnym budynku Towarzystwa Czytelni Ludowych. Dla zwiedzających przygotowywane są wystawy malarstwa, rzeźby, rysunku praktycznie wszystkich technik artystycznych i rękodzielniczych.
 +
 
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
*[[Franciszek Szczepański]] (1842–1907) – bibliotekarz, warmiński działacz społeczny, propagator idei tworzenia bibliotek wiejskich Towarzystwa Czytelni Ludowych
 
*[[Franciszek Szczepański]] (1842–1907) – bibliotekarz, warmiński działacz społeczny, propagator idei tworzenia bibliotek wiejskich Towarzystwa Czytelni Ludowych
 
*[[Wiktor Brosz]] (1889–1967) – działacz polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego, sołtys i wójt Lamkowa
 
*[[Wiktor Brosz]] (1889–1967) – działacz polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego, sołtys i wójt Lamkowa
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
*[[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja i św. Augustyna w Lamkowie| barokowy kościół]]; wybudowany w 1748 roku
+
*[[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja i św. Augustyna w Lamkowie| barokowy kościół]] wybudowany w 1748 roku
 
*cmentarz parafialny; najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z drugiej połowy XIX w.
 
*cmentarz parafialny; najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z drugiej połowy XIX w.
 
*kapliczki przydrożne z XIX w.
 
*kapliczki przydrożne z XIX w.
Linia 67: Linia 66:
 
*dawna siedziba Towarzystwa Czytelni Ludowych
 
*dawna siedziba Towarzystwa Czytelni Ludowych
 
*zabytkowa chałupa nr 47 z XIX stulecia
 
*zabytkowa chałupa nr 47 z XIX stulecia
 +
 +
==Galeria zdjęć==
 +
<gallery mode=packed widths=300px heights=300px class="left">
 +
File: parafialamkowo1.jpg|<center>Wnętrze kościoła w Lamkowie, autor: S. Czachorowski, źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Lamkowo_cz6_kosciol.JPG Wikimedia Commons] [14.11.2014]<br/>
 +
File: parafialamkowo3.jpg|<center>Wnętrze kościoła w Lamkowie, autor: S. Czachorowski, źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Lamkowo_cz4_kosciol.JPG Wikimedia Commons] [14.11.2014]<br/>
 +
File: parafialamkowo2.jpg|<center>Kapliczka w Lamkowie, fot. Mieczysław Kalski<br/>
 +
 +
</gallery>
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
 +
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
 
Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/>
 
Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/>
Linia 74: Linia 82:
 
''Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn'', Białystok 2001.<br/>
 
''Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn'', Białystok 2001.<br/>
 
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
 
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
[http://www.barczewo.bil-wm.pl/index.php| Baza Informacji Lokalnej] [20.06.2014]<br/>
+
[http://www.barczewo.bil-wm.pl/index.php barczewo.bil-wm.pl] [20.06.2014]<br/>
 
[http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#472/pl/i/lamkowo_-_zabytkowy_kosciol_par._p.w._sw._mikolaja ciekawemazury.pl] [20.06.2014]<br/>
 
[http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#472/pl/i/lamkowo_-_zabytkowy_kosciol_par._p.w._sw._mikolaja ciekawemazury.pl] [20.06.2014]<br/>
[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/search,1,-1,-1,-1,-1,-1,Lamkowo.html| Polska Niezwykła] [20.06.2014]<br/>
+
[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/search,1,-1,-1,-1,-1,-1,Lamkowo.html polskaniezwykla.pl] [20.06.2014]<br/>
[http://www.domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=373:slownik-geograficzny-lamkowo&catid=52:slownik-geograficzny-krolestwa-polskiego&Itemid=182| domwarminski.pl][20.06.2014]<br/>
+
[http://www.domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=373:slownik-geograficzny-lamkowo&catid=52:slownik-geograficzny-krolestwa-polskiego&Itemid=182 domwarminski.pl][20.06.2014]<br/>
[http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [20.06.2014]
+
[http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [20.06.2014]
 
<br/>
 
<br/>
 
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: Powiat olsztyński]]  [[Kategoria: Barczewo (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]]
 
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: Powiat olsztyński]]  [[Kategoria: Barczewo (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 08:48, 8 kwi 2015

Lamkowo

Kościół pw. św. Mikołaja w Lamkowie, fot. Mieczysław Kalski
Kościół pw. św. Mikołaja w Lamkowie, fot. Mieczysław Kalski
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Barczewo
Liczba ludności (2010) 459
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Lamkowo
Lamkowo
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Lamkowo
Lamkowo
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Lamkowo (niem. Lemkendorf) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Barczewo. Do 1954 roku wieś stanowiła siedzibę gminy Lamkowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

W 2010 roku miejscowość była zamieszkana przez 459 osób. Obecnie funkcję sołtysa pełni Marcin Czadek[1].

Położenie

Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim nad jeziorem Wadąg, w odległości 13 km na północny wschód od Olsztyna, 11 km od Barczewa.

Dzieje miejscowości

Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 13 kwietnia 1333 roku, kiedy to w Lidzbarku Warmińskim biskup Jan Stryprock wydał zgodę na założenie karczmy w osadzie Brunsdorf – a więc w ówczesnym Lamkowie. Odbiorcą przywileju był Prus – Heneko Wegner.

Lokacja wsi miała natomiast miejsce 13 kwietnia 1363 roku. Wkrótce we wsi wzniesiono drewniany kościół. W tym czasie w Lamkowie mieszkał sołtys i karczmarz. Wieś dotkliwie ucierpiała w okresie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519–1521. Lamkowo spłonęło w 1521 roku, co stało się bezpośrednim powodem znacznego wyludnienia miejscowości. W 1533 roku wieś ponownie spłonęła. Lamkowo było całkowicie opuszczoną wsią – pozostał w niej jedynie sołtys. Miejscowość znalazła się w grupie wsi przeznaczonych do ponownej kolonizacji. W 1569 roku biskup warmiński Stanisław Hozjusz w opuszczonej wsi nadał 7 włók sołeckich dwóm braciom – Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom. Jagiełkowie zobowiązali się do obsadzenia Lamkowa chłopami. Kolejny biskup Marcin Kromer postanowił rozwiązać problem braku miejscowej świątyni – pierwszy kościół padł ofiarą pożarów. 11 października 1574 roku Kromer nadał dodatkowe 4 włóki dla kościoła. Wyznaczył również proboszcza. Do parafii w Lamkowie przyłączono również Derc, Wierzkup, Kronowo, Parlezę. Kościół w Lamkowie wzniesiono w 1574 roku. W 1582 roku biskup Kromer ponowił lokację wsi.

Pierwsza szkoła w Lamkowie funkcjonowała już przed 1582 rokiem. W 1584 roku w kolejnym przywileju lokacyjnym wymieniony został proboszcz Łukasz Kaszyński oraz burmistrz Barczewa dzierżawiący w tym czasie miejscową karczmę. 28 czerwca 1624 po raz kolejny odnowiono lokację Lamkowa.

W roku 1656 wieś liczyła 70 włók. W tym czasie w Lamkowie działały już dwie karczmy. W latach 60. XVII stulecia miejscowość miała trzech sołtysów: Jana Rogalę, Marcin Łykina i Mateusza Wypycha. W 1686 roku przebudowano kościół. W 1737 roku miejscowy kościół znajdował się w złym stanie – ówczesny biskup Krzysztof Andrzej Jan Szembek zainicjował budowę nowej świątyni. 5 lipca 1748 roku budowlę konsekrował biskup Adam Stanisław Grabowski. Jednak w 1830 roku kościół ponownie został strawiony przez pożar. Odbudowa zakończyła się w 1831 roku.

Edukacja

Kultura

  • Dom Artysty – prywatna galeria sztuki założona w 2002 roku przez Teresę Walczak-Wikiert i Roberta Zdzisława Cieślikiewicza. Galeria znajduje się w dawnym budynku Towarzystwa Czytelni Ludowych. Dla zwiedzających przygotowywane są wystawy malarstwa, rzeźby, rysunku praktycznie wszystkich technik artystycznych i rękodzielniczych.

Ludzie związani z miejscowością

  • Franciszek Szczepański (1842–1907) – bibliotekarz, warmiński działacz społeczny, propagator idei tworzenia bibliotek wiejskich Towarzystwa Czytelni Ludowych
  • Wiktor Brosz (1889–1967) – działacz polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego, sołtys i wójt Lamkowa

Zabytki

  • barokowy kościół – wybudowany w 1748 roku
  • cmentarz parafialny; najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z drugiej połowy XIX w.
  • kapliczki przydrożne z XIX w.
  • kapliczka przydrożna późnobarokowa z drugiej połowy XVIII w.
  • kapliczka neogotycka stojąca przy kościele z 1893 roku
  • kapliczka zlokalizowana za dawnym budynkiem Towarzystwa Czytelni Ludowych
  • dawna siedziba Towarzystwa Czytelni Ludowych
  • zabytkowa chałupa nr 47 z XIX stulecia

Galeria zdjęć

Przypisy

  1. barczewo.bip.net.pl [20.06.2014]


Bibliografia

Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn, Białystok 2001.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
barczewo.bil-wm.pl [20.06.2014]
ciekawemazury.pl [20.06.2014]
polskaniezwykla.pl [20.06.2014]
domwarminski.pl[20.06.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [20.06.2014]