Lamkowo: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
(Kultura)
(Dzieje miejscowości)
Linia 44: Linia 44:
 
Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 13 kwietnia 1333 roku, kiedy to w Lidzbarku Warmińskim biskup [[Jan Stryprock]] wydał zgodę na założenie karczmy w osadzie ''Brunsdorf'' - a więc w ówczesnym Lamkowie. Odbiorcą przywileju był Prus - Heneko Wegner.
 
Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 13 kwietnia 1333 roku, kiedy to w Lidzbarku Warmińskim biskup [[Jan Stryprock]] wydał zgodę na założenie karczmy w osadzie ''Brunsdorf'' - a więc w ówczesnym Lamkowie. Odbiorcą przywileju był Prus - Heneko Wegner.
  
Lokacja wsi miała natomiast miejsce 13 kwietnia 1363 roku. Wkrótce we wsi wzniesiono drewniany kościół. W tym czasie w Lamkowie mieszkał sołtys i karczmarz. Wieś dotkliwie ucierpiała w okresie [[wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko-krzyżackiej]] w latach 1519-1521. Lamkowo spłonęło w 1521 roku, co stało się bezpośrednim powodem znacznego wyludnienia miejscowości. W 1533 roku spotkał ją ten sam los. Lamkowo było całkowicie opuszczoną wsią - nie licząc wiernego swojemu stanowisku ówczesnego sołtysa. Miejscowość podobnie jaki wiele innych znalazło się w grupie wsi przeznaczonych do ponownej kolonizacji.
+
Lokacja wsi miała natomiast miejsce 13 kwietnia 1363 roku. Wkrótce we wsi wzniesiono drewniany kościół. W tym czasie w Lamkowie mieszkał sołtys i karczmarz. Wieś dotkliwie ucierpiała w okresie [[wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko-krzyżackiej]] w latach 1519-1521. Lamkowo spłonęło w 1521 roku, co stało się bezpośrednim powodem znacznego wyludnienia miejscowości. W 1533 roku spotkał ją ten sam los. Lamkowo było całkowicie opuszczoną wsią - nie licząc wiernego swojemu stanowisku ówczesnego sołtysa. Miejscowość podobnie jaki wiele innych znalazło się w grupie wsi przeznaczonych do ponownej kolonizacji. W 1569 roku biskup warmiński [[lkwim: Stanisław Hozjusz]] w opuszczonej wsi nadał 7 włók sołeckich dwóm braciom - Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom. Jagiełkowie zobowiązali się do obsadzenia Lamkowa chłopami.
  
  
Linia 50: Linia 50:
  
 
[[File: Budynek dawnego Towarzystwa Czytelni Ludowych w Lamkowie.jpg|thumb|left|300px|Budynek dawnego Towarzystwa Czytelni Ludowych w Lamkowie]]
 
[[File: Budynek dawnego Towarzystwa Czytelni Ludowych w Lamkowie.jpg|thumb|left|300px|Budynek dawnego Towarzystwa Czytelni Ludowych w Lamkowie]]
1 Pozostał tylko jeden sołtys bez chłopów. Nie zachował się także kościół.W roku 1566 biskup Stanisław Hozjusz wydał akt lokacyjny dla Południowa, w roku 1569 zaś dla Stanisławowa, nazwanego później Stanclewem. W 1569 roku opustoszałej wsi Lamkowo nadał siedem włók sołeckich braciom Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom, zlecając sprowadzenia osadników na pozostałe 63 włóki. Dopiero biskup Marcin Kromer zdecydował zrealizować myśl biskupa Stanisława Hozjusza i 11 października 1574 roku nadał 4 włóki dla kościoła, ustanowił proboszcza i przyłączył do parafii prócz Lamkowa wsie zwane Ottendorf, Wierzkup, Derc, Kronowo i Parleza. Drewniany kościół zbudowano w 1574 roku przez biskupa włocławskiego Stanisława Karnkowskiego poświęcony ku czci Najświętszej Maryi Panny i św. Augustyna. W 1582 roku biskup Marcin Kromer ponowił lokacje i potwierdził, że jego poprzednik biskup Stanisław Hozjusz w celu odbudowania wsi Lamkowo wyznaczył 70 włók i sprzedał sołectwo z 7 włókami Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom, braciom. Przywilej ten nadany zatwierdził Marcin Kromer Maciejowi i Walentynemu synom śp. Franciszka Jagiełka.
+
Dopiero biskup Marcin Kromer zdecydował zrealizować myśl biskupa Stanisława Hozjusza i 11 października 1574 roku nadał 4 włóki dla kościoła, ustanowił proboszcza i przyłączył do parafii prócz Lamkowa wsie zwane Ottendorf, Wierzkup, Derc, Kronowo i Parleza. Drewniany kościół zbudowano w 1574 roku przez biskupa włocławskiego Stanisława Karnkowskiego poświęcony ku czci Najświętszej Maryi Panny i św. Augustyna. W 1582 roku biskup Marcin Kromer ponowił lokacje i potwierdził, że jego poprzednik biskup Stanisław Hozjusz w celu odbudowania wsi Lamkowo wyznaczył 70 włók i sprzedał sołectwo z 7 włókami Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom, braciom. Przywilej ten nadany zatwierdził Marcin Kromer Maciejowi i Walentynemu synom śp. Franciszka Jagiełka.
 +
 
 +
 
 +
 
 
[[File: Pomnik ofiar I wojny światowej w Lamkowie.jpg|thumb|left|300px|Pomnik ofiar I wojny światowej w Lamkowie]]
 
[[File: Pomnik ofiar I wojny światowej w Lamkowie.jpg|thumb|left|300px|Pomnik ofiar I wojny światowej w Lamkowie]]
Przed 1582 rokiem w Lamkowie była szkoła i nauczyciel Jan Kurek. W styczniu 1584 roku biskup warmiński wystawił kolejny przywilej lokacyjny dla Lamkowa. Dokument wymienia proboszcza Łukasza Kaszyńskiego, a także karczmę dzierżawioną przez burmistrza Barczewa. Przywilej został ponownie odnowiony 28 czerwca 1624 roku. W 1656 wieś liczyła 70 włók, 9 gburów (chłopów), 2 dziedzicznych sołtysów, 1 wolny zobowiązany do jednej służby i dwie karczmy. Cztery lata później wieś Lamkowo liczyła 70 włók, w tym 4, które należały do kościoła, 7 było sołeckich, 3 wolne, 18 uprawnych i 38 pustych. We wsi było trzech sołtysów; Jan Rogala, który posiadał 2 włóki ziemi (ok. 32 ha), Marcin Łykin i Mateusz Wypych oraz gospodarowało 9 chłopów. Jeden z nich Mateusz Rager miał 2 włóki ziemi, 4 konie, 2 krowy, 3 cielaki, 2 woły i 8 świń. Inni chłopi wymienieni w dokumentach to: Mateusz Pszczółka, Mazur, Kroczy, Kopacz (posiadali podobne gospodarstwa). Dokument wymienia kupca Tamasza Homera i dwóch ogrodników, których zwano Jasiek Karczki i Jan Bedelski. Karczmę w Lamkowie była w dalszym ciągu dzierżawiona przez burmistrz i barczewskich rajców.
+
Przed 1582 rokiem w Lamkowie była szkoła i nauczyciel Jan Kurek. W styczniu 1584 roku biskup warmiński wystawił kolejny przywilej lokacyjny dla Lamkowa. Dokument wymienia proboszcza Łukasza Kaszyńskiego, a także karczmę dzierżawioną przez burmistrza Barczewa. Przywilej został ponownie odnowiony 28 czerwca 1624 roku. W 1656 wieś liczyła 70 włók, 9 gburów (chłopów), 2 dziedzicznych sołtysów, 1 wolny zobowiązany do jednej służby i dwie karczmy. Cztery lata później wieś Lamkowo liczyła 70 włók, w tym 4, które należały do kościoła, 7 było sołeckich, 3 wolne, 18 uprawnych i 38 pustych. We wsi było trzech sołtysów; Jan Rogala, który posiadał 2 włóki ziemi (ok. 32 ha), Marcin Łykin i Mateusz Wypych oraz gospodarowało 9 chłopów. Jeden z nich Mateusz Rager miał 2 włóki ziemi, 4 konie, 2 krowy, 3 cielaki, 2 woły i 8 świń. Inni chłopi wymienieni w dokumentach to: Mateusz Pszczółka, Mazur, Kroczy, Kopacz (posiadali podobne gospodarstwa).  
 +
 
 +
 
 +
Dokument wymienia kupca Tamasza Homera i dwóch ogrodników, których zwano Jasiek Karczki i Jan Bedelski. Karczmę w Lamkowie była w dalszym ciągu dzierżawiona przez burmistrz i barczewskich rajców.
 
W roku 1686 po raz trzeci pobudowano kościół. W 1709 roku odnotowano ostrą zimę, a dżuma panującą w regionie ominęła Lamkowo. W 1737 roku biskup Krzysztof Andrzej Jan Szembek będąc w Lamkowie odnotował, że kościół uprzednio zbudowany jest zniszczony, i że należy położyć kamień węgielny i przystąpić do budowy nowej świątyni. 5 lipca 1748 roku barokowy kościół konsekrował biskup Adam Stanisław Grabowski, ku czci św. Mikołaja i św. Augustyna, który w 1830 spalił się znów z wieżą, w której wisiał dzwon. W latach 1830-1831 roku odbudowano świątynię.
 
W roku 1686 po raz trzeci pobudowano kościół. W 1709 roku odnotowano ostrą zimę, a dżuma panującą w regionie ominęła Lamkowo. W 1737 roku biskup Krzysztof Andrzej Jan Szembek będąc w Lamkowie odnotował, że kościół uprzednio zbudowany jest zniszczony, i że należy położyć kamień węgielny i przystąpić do budowy nowej świątyni. 5 lipca 1748 roku barokowy kościół konsekrował biskup Adam Stanisław Grabowski, ku czci św. Mikołaja i św. Augustyna, który w 1830 spalił się znów z wieżą, w której wisiał dzwon. W latach 1830-1831 roku odbudowano świątynię.
 
[[File:Lamkowo. Kapliczka przydrożna.jpg|thumb|left|300px|Lamkowo. Kapliczka przydrożna]]
 
[[File:Lamkowo. Kapliczka przydrożna.jpg|thumb|left|300px|Lamkowo. Kapliczka przydrożna]]

Wersja z 23:59, 27 cze 2014


Lamkowo

Kościół pw. św. Mikołaja w Lamkowie
Kościół pw. św. Mikołaja w Lamkowie
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Barczewo
Liczba ludności (2010) 459
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Lamkowo
Lamkowo
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Lamkowo
Lamkowo
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Lamkowo (niem. Lemkendorf) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Barczewo. Do 1954 roku siedziba gminy Lamkowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

W 2010 roku miejscowość była zamieszkana przez 459 osób. Obecnie funkcję sołtysa pełni Marcin Czadek[1].

Położenie

Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim nad Jeziorem Wadąg, w odległości 13 km na północny wschód od Olsztyna. 11 km od Barczewa.

Dzieje miejscowości

Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 13 kwietnia 1333 roku, kiedy to w Lidzbarku Warmińskim biskup Jan Stryprock wydał zgodę na założenie karczmy w osadzie Brunsdorf - a więc w ówczesnym Lamkowie. Odbiorcą przywileju był Prus - Heneko Wegner.

Lokacja wsi miała natomiast miejsce 13 kwietnia 1363 roku. Wkrótce we wsi wzniesiono drewniany kościół. W tym czasie w Lamkowie mieszkał sołtys i karczmarz. Wieś dotkliwie ucierpiała w okresie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521. Lamkowo spłonęło w 1521 roku, co stało się bezpośrednim powodem znacznego wyludnienia miejscowości. W 1533 roku spotkał ją ten sam los. Lamkowo było całkowicie opuszczoną wsią - nie licząc wiernego swojemu stanowisku ówczesnego sołtysa. Miejscowość podobnie jaki wiele innych znalazło się w grupie wsi przeznaczonych do ponownej kolonizacji. W 1569 roku biskup warmiński lkwim: Stanisław Hozjusz w opuszczonej wsi nadał 7 włók sołeckich dwóm braciom - Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom. Jagiełkowie zobowiązali się do obsadzenia Lamkowa chłopami.



Budynek dawnego Towarzystwa Czytelni Ludowych w Lamkowie
Dopiero biskup Marcin Kromer zdecydował zrealizować myśl biskupa Stanisława Hozjusza i 11 października 1574 roku nadał 4 włóki dla kościoła, ustanowił proboszcza i przyłączył do parafii prócz Lamkowa wsie zwane Ottendorf, Wierzkup, Derc, Kronowo i Parleza. Drewniany kościół zbudowano w 1574 roku przez biskupa włocławskiego Stanisława Karnkowskiego poświęcony ku czci Najświętszej Maryi Panny i św. Augustyna. W 1582 roku biskup Marcin Kromer ponowił lokacje i potwierdził, że jego poprzednik biskup Stanisław Hozjusz w celu odbudowania wsi Lamkowo wyznaczył 70 włók i sprzedał sołectwo z 7 włókami Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom, braciom. Przywilej ten nadany zatwierdził Marcin Kromer Maciejowi i Walentynemu synom śp. Franciszka Jagiełka.


Pomnik ofiar I wojny światowej w Lamkowie

Przed 1582 rokiem w Lamkowie była szkoła i nauczyciel Jan Kurek. W styczniu 1584 roku biskup warmiński wystawił kolejny przywilej lokacyjny dla Lamkowa. Dokument wymienia proboszcza Łukasza Kaszyńskiego, a także karczmę dzierżawioną przez burmistrza Barczewa. Przywilej został ponownie odnowiony 28 czerwca 1624 roku. W 1656 wieś liczyła 70 włók, 9 gburów (chłopów), 2 dziedzicznych sołtysów, 1 wolny zobowiązany do jednej służby i dwie karczmy. Cztery lata później wieś Lamkowo liczyła 70 włók, w tym 4, które należały do kościoła, 7 było sołeckich, 3 wolne, 18 uprawnych i 38 pustych. We wsi było trzech sołtysów; Jan Rogala, który posiadał 2 włóki ziemi (ok. 32 ha), Marcin Łykin i Mateusz Wypych oraz gospodarowało 9 chłopów. Jeden z nich Mateusz Rager miał 2 włóki ziemi, 4 konie, 2 krowy, 3 cielaki, 2 woły i 8 świń. Inni chłopi wymienieni w dokumentach to: Mateusz Pszczółka, Mazur, Kroczy, Kopacz (posiadali podobne gospodarstwa).


Dokument wymienia kupca Tamasza Homera i dwóch ogrodników, których zwano Jasiek Karczki i Jan Bedelski. Karczmę w Lamkowie była w dalszym ciągu dzierżawiona przez burmistrz i barczewskich rajców. W roku 1686 po raz trzeci pobudowano kościół. W 1709 roku odnotowano ostrą zimę, a dżuma panującą w regionie ominęła Lamkowo. W 1737 roku biskup Krzysztof Andrzej Jan Szembek będąc w Lamkowie odnotował, że kościół uprzednio zbudowany jest zniszczony, i że należy położyć kamień węgielny i przystąpić do budowy nowej świątyni. 5 lipca 1748 roku barokowy kościół konsekrował biskup Adam Stanisław Grabowski, ku czci św. Mikołaja i św. Augustyna, który w 1830 spalił się znów z wieżą, w której wisiał dzwon. W latach 1830-1831 roku odbudowano świątynię.

Lamkowo. Kapliczka przydrożna

Ludność Lamkowo ucierpiała, kiedy 31 stycznia 1945 roku do wsi weszły wojska Armii Czerwonej.



Edukacja


Kultura

  • Dom Artysty - prywatna galeria sztuki założona w 2002 roku przez Teresę Walczak-Wikiert i Roberta Zdzisława Cieślikiewicza. Galeria znajduje się w dawnym budynku Towarzystwa Czytelni Ludowych. Dla zwiedzających przygotowywane są wystawy malarstwa, rzeźby, rysunku, praktycznie wszystkich technik artystycznych i rękodzielniczych.


Ludzie związani z miejscowością

  • Franciszek Szczepański (1842-1907) - bibliotekarz, warmiński działacz społeczny, propagator idei tworzenia bibliotek wiejskich Towarzystwa Czytelni Ludowych
  • Wiktor Brosz (1889-1967) - działacz polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego, sołtys i wójt Lamkowa


Zabytki

  • Barokowy kościół; wybudowany w 1748 roku
  • Cmentarz parafialny; najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z drugiej połowy XIX wieku.
  • Kapliczki przydrożne z XIX w.
  • kapliczka przydrożna późnobarokowa z drugiej poł. XVIII w.
  • kapliczka neogotycka stojąca przy kościele z 1893 roku.
  • Kapliczka zlokalizowana za dawnym budynkiem Towarzystwa Czytelni Ludowych
  • Dawna siedziba Towarzystwa Czytelni Ludowych
  • Zabytkowa chałupa nr 47 z XIX stulecia


Bibliografia

  1. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
  2. Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
  3. Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn, Białystok 2001.
  4. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
  5. Baza Informacji Lokalnej [data dostępu: 20.06.2014]
  6. Ciekawe Mazury.pl [data dostępu: 20.06.2014]
  7. Polska Niezwykła [data dostępu: 20.06.2014]
  8. Dom Warmiński[data dostępu: 20.06.2014]
  9. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 20.06.2014]

Przypisy