Lamkowo

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Wersja z dnia 00:16, 28 cze 2014 autorstwa Emzet (dyskusja | edycje) (Dzieje miejscowości)
Skocz do: nawigacja, szukaj


Lamkowo

Kościół pw. św. Mikołaja w Lamkowie
Kościół pw. św. Mikołaja w Lamkowie
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Barczewo
Liczba ludności (2010) 459
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Lamkowo
Lamkowo
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Lamkowo
Lamkowo
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Lamkowo (niem. Lemkendorf) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Barczewo. Do 1954 roku siedziba gminy Lamkowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

W 2010 roku miejscowość była zamieszkana przez 459 osób. Obecnie funkcję sołtysa pełni Marcin Czadek[1].

Położenie

Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim nad Jeziorem Wadąg, w odległości 13 km na północny wschód od Olsztyna. 11 km od Barczewa.

Dzieje miejscowości

Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 13 kwietnia 1333 roku, kiedy to w Lidzbarku Warmińskim biskup Jan Stryprock wydał zgodę na założenie karczmy w osadzie Brunsdorf - a więc w ówczesnym Lamkowie. Odbiorcą przywileju był Prus - Heneko Wegner.

Lokacja wsi miała natomiast miejsce 13 kwietnia 1363 roku. Wkrótce we wsi wzniesiono drewniany kościół. W tym czasie w Lamkowie mieszkał sołtys i karczmarz. Wieś dotkliwie ucierpiała w okresie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521. Lamkowo spłonęło w 1521 roku, co stało się bezpośrednim powodem znacznego wyludnienia miejscowości. W 1533 roku spotkał ją ten sam los. Lamkowo było całkowicie opuszczoną wsią - nie licząc wiernego swojemu stanowisku ówczesnego sołtysa. Miejscowość podobnie jaki wiele innych znalazło się w grupie wsi przeznaczonych do ponownej kolonizacji. W 1569 roku biskup warmiński lkwim: Stanisław Hozjusz w opuszczonej wsi nadał 7 włók sołeckich dwóm braciom - Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom. Jagiełkowie zobowiązali się do obsadzenia Lamkowa chłopami. Kolejny biskup Marcin Kromer postanowił rozwiązać problem braku miejscowej świątyni - pierwszy kościół padł ofiarą pożarów. 11 października 1574 roku Kromer nadał dodatkowe 4 włóki dla kościoła. Wyznaczył również proboszcza. Do parafii w Lamkowie przyłączono również Derc, Wierzkup, Kronowo, Parlezę. Kościół w Lamkowie wzniesiono w 1574 roku. W 1582 roku biskup Kromer ponowił lokację wsi.

Budynek dawnego Towarzystwa Czytelni Ludowych w Lamkowie

Pierwsza szkoła w Lamkowie funkcjonowała już przed 1582 rokiem. W 1584 roku w kolejnym przywileju lokacyjnym wymieniony został proboszcz Łukasz Kaszyński oraz burmistrz Barczewa dzierżawiący w tym czasie miejscową karczmę. 28 czerwca 1624 po raz kolejny odnowiono lokację Lamkowa.

Pomnik ofiar I wojny światowej w Lamkowie

W roku 1656 wieś liczyła 70 włók. W tym czasie we Lamkowie działały już dwie karczmy.W latach 60. XVII stulecia miejscowość miała trzech sołtysów: Jana Rogala, Marcin Łykina i Mateusz Wypycha. W 1686 roku doszło do przebudowy kościoła.




W roku 1686 po raz trzeci pobudowano kościół. W 1709 roku odnotowano ostrą zimę, a dżuma panującą w regionie ominęła Lamkowo. W 1737 roku biskup Krzysztof Andrzej Jan Szembek będąc w Lamkowie odnotował, że kościół uprzednio zbudowany jest zniszczony, i że należy położyć kamień węgielny i przystąpić do budowy nowej świątyni. 5 lipca 1748 roku barokowy kościół konsekrował biskup Adam Stanisław Grabowski, ku czci św. Mikołaja i św. Augustyna, który w 1830 spalił się znów z wieżą, w której wisiał dzwon. W latach 1830-1831 roku odbudowano świątynię.

Lamkowo. Kapliczka przydrożna

Ludność Lamkowo ucierpiała, kiedy 31 stycznia 1945 roku do wsi weszły wojska Armii Czerwonej.



Edukacja


Kultura

  • Dom Artysty - prywatna galeria sztuki założona w 2002 roku przez Teresę Walczak-Wikiert i Roberta Zdzisława Cieślikiewicza. Galeria znajduje się w dawnym budynku Towarzystwa Czytelni Ludowych. Dla zwiedzających przygotowywane są wystawy malarstwa, rzeźby, rysunku, praktycznie wszystkich technik artystycznych i rękodzielniczych.


Ludzie związani z miejscowością

  • Franciszek Szczepański (1842-1907) - bibliotekarz, warmiński działacz społeczny, propagator idei tworzenia bibliotek wiejskich Towarzystwa Czytelni Ludowych
  • Wiktor Brosz (1889-1967) - działacz polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego, sołtys i wójt Lamkowa


Zabytki

  • Barokowy kościół; wybudowany w 1748 roku
  • Cmentarz parafialny; najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z drugiej połowy XIX wieku.
  • Kapliczki przydrożne z XIX w.
  • kapliczka przydrożna późnobarokowa z drugiej poł. XVIII w.
  • kapliczka neogotycka stojąca przy kościele z 1893 roku.
  • Kapliczka zlokalizowana za dawnym budynkiem Towarzystwa Czytelni Ludowych
  • Dawna siedziba Towarzystwa Czytelni Ludowych
  • Zabytkowa chałupa nr 47 z XIX stulecia


Bibliografia

  1. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
  2. Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
  3. Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn, Białystok 2001.
  4. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
  5. Baza Informacji Lokalnej [data dostępu: 20.06.2014]
  6. Ciekawe Mazury.pl [data dostępu: 20.06.2014]
  7. Polska Niezwykła [data dostępu: 20.06.2014]
  8. Dom Warmiński[data dostępu: 20.06.2014]
  9. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 20.06.2014]

Przypisy