Lesiny Wielkie

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Lesiny Wielkie

Kościół w Lesinach.Fot. Mieczysław Kalski
Kościół w Lesinach.
Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat szczycieński
Gmina Wielbark
Liczba ludności (2010) 151
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 12-160
Tablice rejestracyjne NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Lesiny Wielkie
Lesiny Wielkie
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Lesiny Wielkie
Lesiny Wielkie
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Lesiny Wielkie (niem. Gross Leschienen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Wielbark. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 151 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Robert Eichel[1].

Położenie

Wieś położona jest w południowej części Pojezierza Mazurskiego, na pograniczu kurpiowsko–mazurskim. Miejscowość leży w odległości 13 km na wschód od Wielbarka.

Dzieje miejscowości

Wieś istniała już przed 1579 rokiem na 15 łanach nad bagnem Łatana. W ramach osadnictwa szkatułowego wieś powiększyła później (1684) areał do 33 łanów, zaś w połowie XIX wieku obejmowała już 46,5 łana. Wieś zachowała charakter ulicówki. W 1859 roku zbudowano w Lesinach Wielkich pierwszy od czasów reformacji katolicki kościół na terenie powiatu szczycieńskiego. Do 1943 roku działały tu dwie szkoły: katolicka i ewangelicka. Budynek tej pierwszej postawiono w pobliżu kościoła w 1906 roku. Siedziba szkoły ewangelickiej powstała zapewne w tym samym okresie; po II wojnie światowej znajdowała się w niej szkoła podstawowa.

Obecnie wieś jest siedzibą sołectwa.


Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:

  • 1782 r. – 25 gospodarstw
  • 1818 r. – 241 osób, 35 gospodarstw
  • 1939 r. – 408 osób

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.

Ludzie związani z miejscowością

  • Walenty Tolksdorf (1816–1905) – ksiądz katolicki, działacz społeczny i religijny. Inicjator budowy kościoła w Lesinach, gdzie był proboszczem w latach 1851–1856. Założył stacje misyjne ze szkołami katolickimi w Klonie, Opaleńcu, Wielbarku, Szczytnie i Lipowcu. Swoją działalnością zasłużył sobie na miano „Apostoła Mazur”.
  • Wojciech Zink (1902–1969) – kanonik warmiński, prepozyt, wikariusz generalny Prymasa Polski, proboszcz miejscowej parafii w latach 1935-1945.
  • Karolina Bębenkowa (1881–?) – urodzona w Lesinach tkaczka ludowa, artystka-amatorka.

Zabytki

  • kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP z połowy XIX wieku, z wieżą zwieńczoną iglicą z krzyżem; wyposażenie wnętrza z drugiej połowy XIX wieku
  • kapliczka przy kościele, murowana, z 1883 roku
  • plebania z końca XIX wieku, murowana i otynkowana, z wieżyczkami wieńczącymi narożniki
  • cmentarz parafialny, dość dobrze zachowany
  • dawny cmentarz ewangelicki na wschodnim skraju wsi [2][3]; kwatera wojenna z I wojny światowej, w której pochowanych jest 5 żołnierzy armii niemieckiej i 2 armii rosyjskiej poległych 15 XII 1914 roku
  • budynek szkoły katolickiej z 1906 roku, znacznie przebudowany; obecnie budynek mieszkalny
  • budynek dawnej szkoły ewangelickiej, później szkoła podstawowa
  • kilka przykładów budownictwa drewnianego, m.in. chałupy nr 7, 10, 22, 26, 30, a także dawna karczma (przy chałupie nr 5) z końca XIX wieku

Bibliografia

Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Strona Urzędu Gminy Wielbark [10.09.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [29.09.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [29.09.2014]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [29.09.2014]

Przypisy