Linowo (gmina Purda): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Utworzono nową stronę "{{Wieś infobox |nazwa = Pole-obowiązkowe |herb wsi = Pole-obowiązkowe |flaga wsi = Pole-obowiązkowe |herb artykuł...")
 
 
(Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
  |nazwa                = Pole-obowiązkowe 
+
  |nazwa                = Linowo
  |herb wsi              = Pole-obowiązkowe  
+
  |herb wsi              =   
  |flaga wsi            = Pole-obowiązkowe  
+
  |flaga wsi            =   
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
  |dopełniacz wsi        = Pole-obowiązkowe   
+
  |dopełniacz wsi        = Linowa   
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe 
+
  |zdjęcie              =  
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe 
+
  |opis zdjęcia          =  
  |rodzaj miejscowości  =
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś niesołecka
  |województwo          = Pole-obowiązkowe
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
  |powiat                = Pole-obowiązkowe
+
  |powiat                = olsztyński
  |gmina                = Pole-obowiązkowe
+
  |gmina                = Purda
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = Pole-obowiązkowe
+
  |liczba ludności      = 72
  |rok                  = Pole-obowiązkowe
+
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |kod pocztowy          =
 
  |kod pocztowy          =
Linia 22: Linia 22:
 
  |mapa wsi              =
 
  |mapa wsi              =
 
  |kod mapy              = PL-WN
 
  |kod mapy              = PL-WN
  |stopniN = 53 |minutN = 42 |sekundN = 56
+
  |stopniN = 53 |minutN = 43 |sekundN = 33 
  |stopniE = 21 |minutE = 19 |sekundE = 02
+
  |stopniE = 20 |minutE = 33 |sekundE = 25
 
  |commons              =
 
  |commons              =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikipodróże          =
Linia 29: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}<br/>
 
}}<br/>
''' ''' Łęguty (niem. Langgut) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Gietrzwałd przy drodze wojewódzkiej nr 531 W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.<br/><br/>
+
''' Linowo ''' (niem. ''Leynau'') – wieś niesołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Purda (gmina wiejska)|gminie Purda]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. Wieś w 2010 roku liczyła 72 mieszkańców.  
 
+
<br/><br/>
== Charakterystyka fizjograficzna ==
 
Gmina Gietrzwałd położona jest w obrębie jednostki fizjograficznej zwanej Pojezierzem 
 
Olsztyńskim.
 
  
 +
== Położenie ==
 +
Wieś położona jest na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], 12 km na zachód od [[Purda|Purdy]]. Miejscowość leży nad [[Jezioro Linowskie|Jeziorem Linowskim]].
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Wieś wymieniana w 1352 r. W 1438 do wsi należały: młyn, 44 włóki ziemi uprawnej, 7 włok lasu. W czasie wojny polsko-krzyżackiej w 1414 wieś została zniszczona (20 gospodarstw zostało spalonych). W 1539 r. wieś była własnością Anthoniusa Borcka. Poza sołtysem we wsi mieszkali chłopi: Mathaus, Simon, Stenzel, Jan, Adrian Bartscherer, Lorenz, Hans, Merten, Stenzel, Peter oraz karczmarz i młynarz. W 1543 r. była to wieś chełmińska na 44 włókach. W 1557 r. również wymieniane są 44 włóki ziemi, młyn i 6,5 włoki lasu, wszystko należało do Anthoniusa Borcka, radcy i starosty z Brandenburgii. Spis z 1573 r. wykazał 44 włóki, w tym trzy należały do kościoła (uposażenie parafii), las i dwa młyny. W 1578 r. we wsi na gospodarstwach chłopskich byli: Urban, Partzsch (lub Bartsch), Preusch, Lux, Peter, Rosmuck, Kobirtz, Steffen, Gregor, Leschke (Leszek?), Jorg, Caspar, ponadto młynarz, właściciel tartaku, karczmarz, bartnik, pastuch i czterech ogrodników. W 1578 r. wzniesiono kościół we wsi, początkowo filia parafii w Łukcie, ale z później miała powstać tu osobna parafia. Przy kościele powstała szkoła.
+
Linowo to najstarsza w tym rejonie osada wolnych [[Prusowie |pruskich]]. Powstała wskutek czterech równoczesnych nadań lennych dokonanych przez kapitułę warmińską w 1348 roku. Powiększyła się o kolejny dwór po nadaniu w 1374 roku dalszych 4 łanów. Wieś otrzymała nazwę od jeziora, nad którym jest położona.
W XVI w. we wsi osiedliła się ludność polska. Z tego powodu od kapłana w Łęgutach wymagano znajomości języka polskiego. W 1619 wieś należała do wdowy po Achatiusie Borcku. W 1640 do parafii w Łęgutach należały także wsie: Tomaryny, Podlejki i Grazymy. W 1714 r. wspominany jest kierownik chóru. W latach 1737-1738 wybudowano nowy kościół. Na wyposażeniu kościoła był świecznik z mosiądzu z łapami lwa z XV w., ponadto chrzcielnice z 1685 r. i tablicę pamiątkową ku czci zmarłego w 1701 r. Johanna Ditrhicha Borcka.
 
Po drugiej wojnie światowej szkoła w Łęgutach rozpoczęła pracę 1. września 1945 r., nauczycielką była Teresa Karczewska (później pracowała w Brzydowie). W roku szkolnym 1946/47 w szkole nauczano w klasach I-VII.
 
W 2012 r. w Łęgutach uruchomiono elektrownię biogazową typu Navaro o mocy docelowej moc 1,2 MW. Całkowity koszt biogazowni wyniósł 18 mln złotych, w tym 6,9 mln złotych dofinansowała Unia Europejska. Substratami do produkcji biogazu są: gnojowica świńska, kiszonka z kukurydzy, wywar pogorzelniany, kurzeniec ze słomą oraz gliceryna.
 
  
+
Pod koniec wojny trzynastoletniej doszło do zniszczenia i całkowitego wyludnienia wsi, które trwało przez kolejne lata. W 1476 wystawiono kolejny przywilej lokacyjny. Zasadźcą wsi był [[Mikołaj Kopeć]] (Koptz), który otrzymał łącznie 24 łany. Wieś była stopniowo zasiedlana przez osadników z Mazowsza. W 1512 roku funkcję sołtysa pełnił [[Jan Stobek]]. W 1517 roku [[lkwim:Mikołaj Kopernik| Mikołaj Kopernik]] osobiście zasiedlał opustoszałe ziemie.
  
 +
W 1575 roku kapituła warmińska sprzedała Ambrożemu prawo do karczmy i warzenia piwa. W 1678 roku na życzenie ówczesnego sołtysa [[Jan Petrykowski |Jana Petrykowskiego]] kapituła potwierdziła przywilej wystawiony dla Linowa w 1476 roku.
 +
 +
Po zaborze [[Warmia|Warmii]] przez [[Prusy]] w Linowie było dwóch sołtysów: [[Andrzej Czodrowski]] i Jan Petrykowski. Wieś składała się z 9 gospodarstw czynszowych, karczmy i kilkunastu zagrodowych. Linowo liczyło wówczas 157 mieszkańców. Wszyscy mieli polskie nazwiska. W 1863 roku do powstania styczniowego przyłączyło się dwóch miejscowych: [[Stanisław Białojan]] i jego szwagier Buchowski.
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
...
+
*[[Walenty Tolsdorf]] (1816–1905) - urodzony w Linowie duchowny katolicki, działacz społeczny, prekursor walki z alkoholizmem, założyciel [[Towarzystwo Wstrzemięźliwości w Olsztynie| Towarzystwa Wstrzemięźliwości w Olsztynie]], które w 1858 roku skupiało około 100 tysięcy członków
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|242 px|Miejscowość-Opis-Rysunku]]
 
<br/>
 
  
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
We wsi znajduje się kościół ewangelicki, wybudowany w latach 1737-1738 oraz dwór z XIX w. W zespole dworskim kuźnia, pawilon oktagonalny (dawna piekarnia), obora z końca XIX w.
+
*pozostałości dawnego folwarku
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|242 px|Miejscowość-Opis-Rysunku]]
+
*park podworski
 +
*kaplica filialna
 +
*stanowisko archeologiczne
 +
 
 +
== Turystyka ==
 +
Przez miejscowość przebiega niebieski szlak rowerowy o długości 27 km – przebieg trasy: [[Olsztyn]] – [[Stary Olsztyn]] – Linowo – [[Trękus]] – [[Kaborno]] – [[Nowa Wieś]] – [[Przykop]] – [[Butryny]].
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
#Jan Dąbrowski, Siedem wieków Łukty, 600-lecie kościoła, 50-lecie parafii Matki Boskiej Częstochowskiej, Wydawnictwo WPW C. Porycki, P. Wasześcik Sp. J., Olsztyn 2007, ISBN 83-917924-6-3
+
''Przewodnik turystyczny po gminie Purda'', Purda 2013.<br/>
#Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
+
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/>
#Biogazownia rolnicza Łęguty
+
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]<br/>
 
+
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/allenstein.html| Verwaltungsgeschichte] [12.11.2013]
<br/>
 
 
 
{{Przypisy}}
 
 
 
<br/>
 
 
 
== Zobacz też ==
 
...
 
<br/>
 
  
[[Kategoria: Miejscowość]]
+
[[Kategoria: Powiat olsztyński]]
 +
[[Kategoria: Purda (gmina wiejska)]]
 +
[[Kategoria: Wsie niesołeckie]]
 +
[[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 18:18, 18 sty 2015

Linowo

Rodzaj miejscowości wieś niesołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Purda
Liczba ludności (2010) 72
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Linowo
Linowo
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Linowo
Linowo
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Linowo (niem. Leynau) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 72 mieszkańców.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, 12 km na zachód od Purdy. Miejscowość leży nad Jeziorem Linowskim.

Dzieje miejscowości

Linowo to najstarsza w tym rejonie osada wolnych pruskich. Powstała wskutek czterech równoczesnych nadań lennych dokonanych przez kapitułę warmińską w 1348 roku. Powiększyła się o kolejny dwór po nadaniu w 1374 roku dalszych 4 łanów. Wieś otrzymała nazwę od jeziora, nad którym jest położona.

Pod koniec wojny trzynastoletniej doszło do zniszczenia i całkowitego wyludnienia wsi, które trwało przez kolejne lata. W 1476 wystawiono kolejny przywilej lokacyjny. Zasadźcą wsi był Mikołaj Kopeć (Koptz), który otrzymał łącznie 24 łany. Wieś była stopniowo zasiedlana przez osadników z Mazowsza. W 1512 roku funkcję sołtysa pełnił Jan Stobek. W 1517 roku Mikołaj Kopernik osobiście zasiedlał opustoszałe ziemie.

W 1575 roku kapituła warmińska sprzedała Ambrożemu prawo do karczmy i warzenia piwa. W 1678 roku na życzenie ówczesnego sołtysa Jana Petrykowskiego kapituła potwierdziła przywilej wystawiony dla Linowa w 1476 roku.

Po zaborze Warmii przez Prusy w Linowie było dwóch sołtysów: Andrzej Czodrowski i Jan Petrykowski. Wieś składała się z 9 gospodarstw czynszowych, karczmy i kilkunastu zagrodowych. Linowo liczyło wówczas 157 mieszkańców. Wszyscy mieli polskie nazwiska. W 1863 roku do powstania styczniowego przyłączyło się dwóch miejscowych: Stanisław Białojan i jego szwagier Buchowski.

Ludzie związani z miejscowością

Zabytki

  • pozostałości dawnego folwarku
  • park podworski
  • kaplica filialna
  • stanowisko archeologiczne

Turystyka

Przez miejscowość przebiega niebieski szlak rowerowy o długości 27 km – przebieg trasy: OlsztynStary Olsztyn – Linowo – TrękusKabornoNowa WieśPrzykopButryny.

Bibliografia

Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]