Lipa drobnolistna
| Lipa drobnolistna | |
| | |
| Tilia cordata | |
| Mill. | |
 Lipa drobnolistna - Köhlers Medizinal Pflanzen | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | dwuliścienne |
| Rząd | ślazowce |
| Rodzina | ślazowate |
| Rodzaj | lipa |
| Gatunek | lipa drobnolistna |
| Synonimy | |
Lipa drobnolistna (Tilia cordata Mill.) – gatunek drzewa z rodziny ślazowatych (malwowate, Malvaceae). Wcześniej zaliczany do rodziny lipowatych (Tiliaceae).
Spis treści
Morfologia
Osiąga 30 m wysokości i 2 m pierśnicy. Pień jest walcowaty, w zwartych drzewostanach do znacznej wysokości prosty i pozbawiony gałęzi bocznych. Kora początkowo gładka, brązowoszara, z wiekiem staje się podłużnie i skośnie bruzdowata. Liście 3-7 cm długości, okrągławe, sercowate, o brzegu drobno i ostro piłkowanym. Blaszki z wierzchu ciemnozielone, pod spodem jaśniejsze, z pęczkami rudych włosków w kątach nerwów. Kwiaty drobne, żółtawobiałe, zebrane w 4-11-kwiatowe kwiatostany (wierchotki) z języczkowatą podsadką (liść wspierający). Owocami są jednonasienne orzeszki, nagie lub słabo owłosione, niewyraźnie żeberkowane. Gatunek ten kwitnie około dwóch tygodni później niż lipa szerokolistna, w końcu czerwca i w lipcu.
Rozmieszczenie i ekologia
Lipa drobnolistna rozpowszechniona jest niemal w całej Europie, nie występuje jedynie na obszarach wysuniętych najdalej na północ i południe. W Polsce rośnie na całym niżu oraz w niższych położeniach gór, do wysokości około 600 m. n.p.m. W naturalnych warunkach lipa nie tworzy jednogatunkowych drzewostanów, zwykle rośnie jako domieszka w lasach liściastych, przeważnie grądowych (dębowo-grabowych lub dębowo-lipowo-grabowych). Bardzo dobrze znosi ocienienie, ma dużą zdolność do wydawania odrośli z szyi korzeniowej. Wymaga gleb żyznych i umiarkowanie wilgotnych, wykazuje jednak znaczną tolerancję na małą wilgotność powietrza.
Wartość użytkowa
Lipa drobnolistna jest drzewem cenionym od dawna jako roślina ozdobna, lecznicza i miododajna. Przez Słowian uważana była za drzewo święte. Jej miękkie drewno ma obecnie zastosowanie w rzeźbiarstwie i jest przydatne na wyroby tokarskie. Zarówno w przeszłości jak i obecnie gatunek ten należy do drzew najczęściej sadzonych w różnego rodzaju zadrzewieniach, w szczególności przydrożnych.
Ciekawostki
Udział lipy drobnolistnej w niektórych typach zbiorowisk leśnych Warmii i Mazur jest obecnie znaczący, jednak w przeszłości była ona drzewem jeszcze bardziej rozpowszechnionym, o czym mogą świadczyć liczne w regionie nazwy miejscowości wywodzące się od lipy. Obecnie drzewo to ma w zasadzie charakter jedynie gatunku domieszkowego. Drzewostany z większym udziałem lipy do niedawna spotkać można było w Puszczy Boreckiej. Częstym miejscem występowania bogatych w lipę drobnolistną drzewostanów są w regionie wyspy jezior. Szczególnie okazałe lasy lipowe obserwować można na wyspie Upałty na jeziorze Mamry oraz na „Lipowych Wyspach” na jeziorach Morąg i Szwałk. Lasy tego typu zachowały się także w głębokich dolinach niektórych rzek (np. w rezerwacie „Dolina rzeki Wałszy”).
Bibliografia
B. Polakowski: Świat roślinny Warmii i Mazur. Olsztyn: Pojezierze, 1971.
S. Białobok (red.): Lipy. Nasze drzewa leśne, 15. Poznań: Agencja Arkadia, 1991.
W. Matuszkiewicz, P. Sikorski, W. Szwed, M. Wierzba: Zbiorowiska roślinne Polski. Lasy i zarośla. Warszawa: PWN, 2012.
