Lipinki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Lipinek | |dopełniacz wsi = Lipinek | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Lipinki.jpg |
| − | + | |opis zdjęcia = Lipinki, źródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013. | |
| − | |rodzaj miejscowości = wieś | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko - mazurskie | |województwo = warmińsko - mazurskie | ||
|powiat = nowomiejski | |powiat = nowomiejski | ||
| − | |gmina = | + | |gmina = Biskupiec Pomorski |
|miejscowość podstawowa = | |miejscowość podstawowa = | ||
|sołectwo = Lipinki | |sołectwo = Lipinki | ||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>'''Lipinki'''</big> (Wikry, niem. Wykeri villa, Weykersdorf, Wykersdorf, Wikersdorf, Wückersdorf; 1570 r. – Lipinki, niem. Lippinken; 1580 r. – Lipink, Lipieńki, Lipinki, niem. Lippinken) – wieś sołecka w województwie warmińsko – mazurskim w powiecie nowomiejskim, gminie | + | <big>'''Lipinki'''</big> (Wikry, niem. Wykeri villa, Weykersdorf, Wykersdorf, Wikersdorf, Wückersdorf; 1570 r. – Lipinki, niem. Lippinken; 1580 r. – Lipink, Lipieńki, Lipinki, niem. Lippinken) – wieś sołecka w [[województwo warmińsko - mazurskie| województwie warmińsko – mazurskim]], w [[powiat nowomiejski| powiecie nowomiejskim]], [[gmina Biskupiec Pomorski |gminie Biskupiec Pomorski. W latach 1975-1998 miejscowość przynależała administracyjnie do województwa toruńskiego. |
| Linia 37: | Linia 37: | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| − | Miejscowość położona jest na terenie gminy Biskupiec, której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora.W całości lasy stanowią 26 % powierzchni gminy a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są:wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.),wzgórza i pagórki morenowe,sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne.Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska a w okolicach miejscowości Łąkorz wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach Mierzyna, na zachód od Sumina oraz na północ od | + | Miejscowość położona jest na terenie [[gmina Biskupiec Pomorski| gminy Biskupiec Pomorski]], której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora. W całości lasy stanowią 26 % powierzchni gminy a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są:wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.),wzgórza i pagórki morenowe,sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne. Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska a w okolicach miejscowości [[Łąkorz]] wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach [[Mierzyn |Mierzyna]], na zachód od [[Sumin |Sumina]] oraz na północ od [[Wielka Tymawa]]) i kemy (w rejonie [[Sumin |Sumina]], [[Łąkorek| Łąkorka]], [[Wonna| Wonny]] i [[Szwarcenowo |Szwarcenowa]]). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska.Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest [[Góra Szwedzka]] – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie [[Osa |Osy]] u ujścia jej do [[Jezioro Płowęż |Jeziora Płowęż]]. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny [[„Jezioro Karaś”]], torfowiskowy [[„Kociołek”]], [[„Łabędź”]], [[„Uroczysko Piotrowice”]] oraz częściowo [[Brodnicki Park Krajobrazowy]]. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to:gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe i wody powierzchniowe. |
<br/> | <br/> | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | Wieś istniała już w I poł. XIV w. Wówczas to wielki mistrz Dytryk von Altenburg w 1330 r. | + | Wieś istniała już w I poł. XIV w. Wówczas to wielki mistrz Dytryk von Altenburg w 1330 r. nadał Wykerowi 80 łanów na lokację na [[prawo chełmiński |prawie chełmińskim]]. Z podarowanych łanów 6 należała do parafii a 10 było sołeckich. Pierwsza nazwa miejscowości - Wikry pochodzi od zasadźcy Wykera. Nie znana jest dokładna data lokacji. W początkowym okresie funkcjonowania Lipniki należały pod względem administracyjnym do [[komturstwo radzyńskie| komturstwa radzyńskiego]] a po 1466 r. do [[starostwo radzyńskie |starostwa radzyńskiego]]. Osadnicy zobowiązani byli do świadczenia jednej morgi siana z każdej włóki. Mieli dowolność w połowie ryb w [[Jezioro Osetno| Jeziorze Osetnie]] ale z zaznaczeniem zapewnienia zapotrzebowania na ryby [[Radzyń| Radzynia]]. W 1414 r. wieś w wyniku wojen polsko – krzyżackich została częściowo zniszczona. W 1435 r. Paweł von Rusdorf wydał na prośbę Henryka Marszałka – komtura radzyńskiego przywilej dla Lipnik. Otóż, gdyby osadnicy nie musieli zwozić siana do [[Samin |Samina]] to powinni dostarczyć je do dworu krzyżackiego w [[Świecie |Świeciu]] albo [[Babalice| Babalicach]]. Ponadto zostali zwolnieni z innych szarwarków. W 1608 r. do parafii w miejscowości należało 2521 osób . Na przełomie XIX i XX w. wieś liczyła 4630 mórg z 148 budynkami i 84 dymami . W tym czasie było tutaj 716 katolików i 124 ewangelików. Funkcjonowała tutaj w XIX/XX w. szkoła. W tym samym okresie przy kościele parafialnym rozpoczęło funkcjonowanie bractwo trzeźwości. Nie zachowała się informacja o formie zabudowy wsi. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 53: | Linia 53: | ||
===Kultura=== | ===Kultura=== | ||
| − | We wsi działa Szkoła Podstawowa, Biblioteka Publiczna, Koło Gospodyń Wiejskich, Ochotnicza Straż Pożarna,[[Dziecięcy Cyrk „Heca”]]. Ponadto na terenie wsi w 1998 r. utworzono muzeum. | + | We wsi działa [[Szkoła Podstawowa]], [[Biblioteka Publiczna]], [[Koło Gospodyń Wiejskich]], [[Ochotnicza Straż Pożarna]],[[Dziecięcy Cyrk „Heca”]]. Ponadto na terenie wsi w 1998 r. utworzono muzeum. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 59: | Linia 59: | ||
===Ludzie związani z miejscowością:=== | ===Ludzie związani z miejscowością:=== | ||
| − | Ze wsią łączy się postać [[ks. Franciszka Wróbleskiego]] - proboszcza parafii w Lipinkach oraz działacza społecznego. Ponadto z Lipnikami związany jest ród Niemsdorff. | + | Ze wsią łączy się postać [[ks. Franciszek Wróblewski| ks. Franciszka Wróbleskiego]] - proboszcza [[parafia w Lipnikach| parafii w Lipinkach]] oraz działacza społecznego. Ponadto z Lipnikami związany jest ród Niemsdorff. W kadencji 2011 - 2015 sołtysem wsi jest [[Ludwik Falkowski]] |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 80: | Linia 80: | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] | + | [[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria:Powiat nowomiejski]][[Kategoria:Gmina Biskupiec Pomorski]][[Kategoria:Wieś sołecka]] |
[[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 11:07, 11 wrz 2013 (CEST) | [[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 11:07, 11 wrz 2013 (CEST) | ||
Wersja z 03:16, 25 paź 2013
| Lipinki | |
| | |
 Lipinki, źródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko - mazurskie |
| Powiat | nowomiejski |
| Gmina | Biskupiec Pomorski |
| Sołectwo | Lipinki |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 56 |
| Tablice rejestracyjne | NNM |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Lipinki | |
| Położenie na mapie Polski  Lipinki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Lipinki (Wikry, niem. Wykeri villa, Weykersdorf, Wykersdorf, Wikersdorf, Wückersdorf; 1570 r. – Lipinki, niem. Lippinken; 1580 r. – Lipink, Lipieńki, Lipinki, niem. Lippinken) – wieś sołecka w województwie warmińsko – mazurskim, w powiecie nowomiejskim, [[gmina Biskupiec Pomorski |gminie Biskupiec Pomorski. W latach 1975-1998 miejscowość przynależała administracyjnie do województwa toruńskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Miejscowość położona jest na terenie gminy Biskupiec Pomorski, której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora. W całości lasy stanowią 26 % powierzchni gminy a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są:wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.),wzgórza i pagórki morenowe,sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne. Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska a w okolicach miejscowości Łąkorz wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach Mierzyna, na zachód od Sumina oraz na północ od Wielka Tymawa) i kemy (w rejonie Sumina, Łąkorka, Wonny i Szwarcenowa). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska.Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest Góra Szwedzka – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie Osy u ujścia jej do Jeziora Płowęż. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny „Jezioro Karaś”, torfowiskowy „Kociołek”, „Łabędź”, „Uroczysko Piotrowice” oraz częściowo Brodnicki Park Krajobrazowy. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to:gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe i wody powierzchniowe.
Dzieje miejscowości
Wieś istniała już w I poł. XIV w. Wówczas to wielki mistrz Dytryk von Altenburg w 1330 r. nadał Wykerowi 80 łanów na lokację na prawie chełmińskim. Z podarowanych łanów 6 należała do parafii a 10 było sołeckich. Pierwsza nazwa miejscowości - Wikry pochodzi od zasadźcy Wykera. Nie znana jest dokładna data lokacji. W początkowym okresie funkcjonowania Lipniki należały pod względem administracyjnym do komturstwa radzyńskiego a po 1466 r. do starostwa radzyńskiego. Osadnicy zobowiązani byli do świadczenia jednej morgi siana z każdej włóki. Mieli dowolność w połowie ryb w Jeziorze Osetnie ale z zaznaczeniem zapewnienia zapotrzebowania na ryby Radzynia. W 1414 r. wieś w wyniku wojen polsko – krzyżackich została częściowo zniszczona. W 1435 r. Paweł von Rusdorf wydał na prośbę Henryka Marszałka – komtura radzyńskiego przywilej dla Lipnik. Otóż, gdyby osadnicy nie musieli zwozić siana do Samina to powinni dostarczyć je do dworu krzyżackiego w Świeciu albo Babalicach. Ponadto zostali zwolnieni z innych szarwarków. W 1608 r. do parafii w miejscowości należało 2521 osób . Na przełomie XIX i XX w. wieś liczyła 4630 mórg z 148 budynkami i 84 dymami . W tym czasie było tutaj 716 katolików i 124 ewangelików. Funkcjonowała tutaj w XIX/XX w. szkoła. W tym samym okresie przy kościele parafialnym rozpoczęło funkcjonowanie bractwo trzeźwości. Nie zachowała się informacja o formie zabudowy wsi.
Gospodarka
We wsi funkcjonują: Firma usługowa Pawlowski, Elektron – Kryg Hurtownia Artykułów Przemysłowych i zakłady fryzjerskie.
Kultura
We wsi działa Szkoła Podstawowa, Biblioteka Publiczna, Koło Gospodyń Wiejskich, Ochotnicza Straż Pożarna,Dziecięcy Cyrk „Heca”. Ponadto na terenie wsi w 1998 r. utworzono muzeum.
Ludzie związani z miejscowością:
Ze wsią łączy się postać ks. Franciszka Wróbleskiego - proboszcza parafii w Lipinkach oraz działacza społecznego. Ponadto z Lipnikami związany jest ród Niemsdorff. W kadencji 2011 - 2015 sołtysem wsi jest Ludwik Falkowski
Zabytki:
Na terenie miejscowości znajdują się następujące zabytki: kościół gotycki z barokowymi przekształceniami – orientowany; cmentarz parafialny z XIX/XX w.; drewniana chata z początku XIX w.
Bibliografia:
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. V, Warszawa 1884, 960 ss.
