Lipinki: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 23 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
 
  |nazwa                = Lipinki   
 
  |nazwa                = Lipinki   
Linia 6: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Lipinek   
 
  |dopełniacz wsi        = Lipinek   
  |zdjęcie              = [[File:Lipinki.jpg|thumb|Lipinki, źródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.]
+
  |zdjęcie              = Lipinki.jpg  
|opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe   
+
|opis zdjęcia          = Lipinki<br>Źródło: [http://www.gminabiskupiec.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=6&subsub=25&menu=119&strona=1 www.gminabiskupiec.pl] [12.09.2013]  
  |rodzaj miejscowości  = wieś
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
  |województwo          = warmińsko - mazurskie
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |powiat                = nowomiejski
 
  |powiat                = nowomiejski
  |gmina                = Biskupiec  
+
  |gmina                = Biskupiec
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |sołectwo              = Lipinki
 
  |sołectwo              = Lipinki
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = Pole-obowiązkowe
+
  |liczba ludności      = 705
  |rok                  = Pole-obowiązkowe
+
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 56
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 56
 
  |kod pocztowy          =  
 
  |kod pocztowy          =  
Linia 23: Linia 22:
 
  |mapa wsi              =
 
  |mapa wsi              =
 
  |kod mapy              = PL-WN
 
  |kod mapy              = PL-WN
  |stopniN = 0 |minutN = 0 |sekundN = 0
+
  |stopniN = 53 |minutN = 28 |sekundN = 06
  |stopniE = 0 |minutE = 0 |sekundE = 0
+
  |stopniE = 19 |minutE = 18 |sekundE = 55
 
  |commons              =
 
  |commons              =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}
+
}}<br/>
<big>'''Lipinki'''</big> (niem. Lippinken ) – wieś sołecka w województwie warmińsko – mazurskim w powiecie nowomiejskim, gminie biskupiec.
+
'''Lipinki''' (''Wikry'', niem. ''Wykeri villa'', ''Weykersdorf'', ''Wykersdorf'', ''Wikersdorf'', ''Wückersdorf''; 1570 r. – ''Lipinki'', niem. ''Lippinken''; 1580 r. – ''Lipink'', ''Lipieńki'', ''Lipinki'', niem. ''Lippinken'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat nowomiejski| powiecie nowomiejskim]], [[Biskupiec (gmina wiejska)|gminie Biskupiec]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny |administracyjnie]] do województwa toruńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 705 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Ludwik Falkowski]]<ref>[http://www.gminabiskupiec.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&menu=106&strona=1/ Strona Gminy Biskupiuec] [14.09.2014]</ref>.
+
<br/><br/>
 
+
[[File:Fragment Kościoła w Lipinkach.jpg|thumb|right|290px|Fragment kościoła w Lipinkach.<br>Źródło: [http://www.gminabiskupiec.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=6&subsub=25&menu=119&strona=1 www.gminabiskupiec.pl] [12.09.2013] ]]
 
+
== Położenie ==
 +
Miejscowość położona jest przy granicy województwa warmińsko–mazurskiego i kujawsko–pomorskiego, na trasie kolejowej Toruń – [[Olsztyn]], w odległości ok. 4 km od [[Biskupiec |Biskupca]]. 
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+
== Dzieje miejscowości ==
Miejscowość położona jest na terenie gminy Biskupiec, której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora.W całości lasy stanowią 26 % powierzchni gminy a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są:wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.),wzgórza i pagórki morenowe,sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne.Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska a w okolicach miejscowości Łąkorzwyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach Mierzyna, na zachód od Sumina oraz na północ od Tymawy Wielkiej) i kemy (w rejonie Sumina, Łąkorka, Wonny i Szwarcenowa). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska.Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest Góra Szwedzka – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie Osy u ujścia jej do jeziora Płowęż. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny „Jezioro Karaś”, torfowiskowy „Kociołek”, „Łabędź”, „Uroczysko Piotrowice” oraz częściowo Brodnicki Park Krajobrazowy. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to:gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe. 3. Wody powierzchniowe.
+
Wieś istniała już w pierwszej połowie XIV w. Wówczas wielki mistrz [[Dytryk von Altenburg]] w 1330 r. nadał Wykerowi 80 łanów na lokację na [[Prawo chełmiński |prawie chełmińskim]]. Z podarowanych łanów 6 należało do parafii, zaś 10 było sołeckich. Pierwsza nazwa miejscowości – Wikry – pochodzi od zasadźcy Wykera. Nieznana jest dokładna data lokacji. W początkowym okresie funkcjonowania Lipinki należały pod względem administracyjnym do [[Komturstwo radzyńskie| komturstwa radzyńskiego]], a po 1466 r. do [[Starostwo radzyńskie |starostwa radzyńskiego]]. Osadnicy zobowiązani byli do świadczenia jednej morgi siana z każdej [[Włóka |włóki]]. Mieli dowolność w połowie ryb w [[Jezioro Osetno| Osetnie]], ale z zaznaczeniem zapewnienia zapotrzebowania na ryby [[Radzyń| Radzyniowi]]. W 1414 r. wieś w wyniku [[Wojny polsko-krzyżackie |wojen polsko–krzyżackich]] została częściowo zniszczona. W 1435 r. [[Paweł von Rusdorf]] wydał na prośbę [[Henryk Marszałek |Henryka Marszałka]] – komtura radzyńskiego przywilej dla Lipinek. Otóż, gdyby osadnicy nie musieli zwozić siana do [[Samin |Samina]], to powinni dostarczyć je do dworu krzyżackiego w [[Świecie |Świeciu]] albo [[Babalice| Babalicach]]. Ponadto zostali zwolnieni z innych [[Szarwark |szarwarków]]. W 1608 r. do parafii w miejscowości należało 2521 osób. Na przełomie XIX i XX w. wieś liczyła 4630 mórg z 148 budynkami i 84 [[Dym |dymami]]. W tym czasie było tutaj 716 katolików i 124 ewangelików. Funkcjonowała w XIX/XX w. szkoła. W tym samym okresie przy kościele parafialnym rozpoczęło działalność bractwo trzeźwości. Nie zachowała się informacja o formie zabudowy wsi.  
<br/>
 
 
 
=== Dzieje miejscowości ===
 
Wieś istniała już w I poł. XIV w. Wówczas to wielki mistrz Dytryk von Altenburg w 1330 r. nadał Wykerowi 80 łanów na lokację na prawie chełmińskim. Z podarowanych łanów 6 należała do parafii a 10 było sołeckich .
 
W źródłach miejscowość wymieniana jest pod takimi nazwami jak Wikry, niem. Wykeri villa, Weykersdorf, Wykersdorf, Wikersdorf, Wückersdorf; 1570 r. – Lipinki, niem. Lippinken; 1580 r. – Lipink, później Lipieńki i Lipinki, niem. Linpinken. Pierwsza nazwa miejscowości pochodzi od zasadźcy Wykera.  
 
W początkowym okresie funkcjonowania Lipniki należały pod względem administracyjnym do komturstwa radzyńskiego a po 1466 r. do starostwa radzyńskiego. Osadnicy zobowiązani byli do świadczenia jednej morgi siana z każdej włóki . Mieli dowolność w połowie ryb w jeziorze Osetnie ale z zaznaczeniem zapewnienia zapotrzebowania na ryby Radzynia. W 1414 r. wieś w wyniku wojen polsko – krzyżackich została częściowo zniszczona. W 1435 r. Paweł von Rusdorf wydaje na prośbę Henryka Marszałka – komtura radzyńskiego przywilej dla Lipnik . Otóż, gdyby osadnicy nie musieli zwozić siana do Samina to powinni dostarczyć je do dworu krzyżackiego w Świeciu albo Babalicach. Ponadto zostali zwolnieni z innych szarwarków.  
 
W 1608 r. do parafii w miejscowości należało 2521 osób . Na przełomie XIX i XX w. wieś liczyła 4630 mórg z 148 budynkami i 84 dymami . W tym czasie było tutaj 716 katolików i 124 ewangelików .  
 
Funkcjonowała tutaj w XIX/XX w. szkoła. W tym samym okresie przy kościele parafialnym rozpoczęło funkcjonowanie bractwo trzeźwości .
 
 
 
 
 
We wsi funkcjonują: Firma usługowa Pawlowski; Elektron – Kryg Hurtownia Artykułów Przemysłowych; zakłady fryzjerskie; szkoła podstawowa; biblioteka publiczna; Koło Gospodyń Wiejskich; Ochotnicza Straż Pożarna; Dziecięcy Cyrk „Heca”. Na terenie wsi w 1998 r. utworzono muzeum.
 
 
 
 
<br/>
 
<br/>
 
+
==Gospodarka==
=== Gospodarka===
+
We wsi działa:
 
+
*Firma usługowa Pawlowski
 +
*Elektron – Kryg Hurtownia Artykułów Przemysłowych
 +
*zakłady fryzjerskie
 +
==Szkolnictwo==
 +
*[[Szkoła podstawowa w Lipinkach |Szkoła Podstawowa im. Juliana Tuwima]]
 +
==Kultura==
 +
Działa tutaj filia [[Gminna Biblioteka Publiczna w Biskupcu |Gminnej Biblioteki Publicznej w Biskupcu]], [[Koło Gospodyń Wiejskich w Lipinkach |Koło Gospodyń Wiejskich]], [[lkwim:Grupa cyrkowa „Heca” |Grupa cyrkowa „Heca”]]. Ponadto na terenie wsi w 1998 r. utworzono muzeum.
 
<br/>
 
<br/>
 
+
==Religia==
=== Zabytki: ===
+
We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. św. Apostołów Piotra i Pawła |parafii rzymskokatolickiej]].
Na terenie miejscowości znajdują się następujące zabytki: kościół gotycki z barokowymi przekształceniami – orientowany; cmentarz parafialny z XIX/XX w.; drewniana chata z początku XIX w. Ponadto z Lipnikami związany jest ród Niemsdorff oraz ks. Franciszek Wróblewski – działacz społeczny i członek organizacji filomackiej.  
+
==Bezpieczeństwo==
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|Miejscowość-Opis-Ryzunku]]
+
W Lipinkach działa [[Ochotnicza Straż Pożarna]].
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Bibliografia: ===
+
==Ludzie związani z miejscowością==
 +
*[[Franciszek Wróblewski|ks. Franciszek Wróblewski]] – proboszcz parafii w Lipinkach oraz działacz społeczny
 +
*[[Wincenty Siegmund]] (1864–1948) – urodzony w Lipinkach duchowny katolicki, proboszcz [[Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Mrocznie |parafii w Mrocznie]] 
 +
*[[Ewa Barbara Dembek]] (ur. 1959) – samorządowiec, społecznik, animator kultury, nauczycielka, założycielka Grupy cyrkowej „Heca”
  
''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. V, Warszawa 1880 - 1914.  
+
==Zabytki ==
 +
*[[Kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Lipinkach |kościół gotycki]] z barokowymi przekształceniami – orientowany
 +
*cmentarz parafialny z XIX/XX w.  
 +
*drewniana chata z początku XIX w.  
  
 +
==Bibliografia ==
 +
#''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. V, Warszawa 1884.
 +
#[http://www.gminabiskupiec.pl/ Strona Gminy Biskupiec] [12.09.2013]
 +
#[http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [14.09.2014]
  
 +
{{Przypisy}}
 +
<references/> 
 
<br/>
 
<br/>
  
== Zobacz też ==
+
[[Kategoria: Powiat nowomiejski]]
 
+
[[Kategoria: Biskupiec (gmina wiejska)]]
 
+
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]
[[Kategoria: Miejscowość]]
+
[[Kategoria: 1301-1400]]
[[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 11:07, 11 wrz 2013 (CEST)
 

Aktualna wersja na dzień 07:36, 18 mar 2015

Lipinki

LipinkiŹródło: www.gminabiskupiec.pl [12.09.2013]
Lipinki
Źródło: www.gminabiskupiec.pl [12.09.2013]
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat nowomiejski
Gmina Biskupiec
Sołectwo Lipinki
Liczba ludności (2010) 705
Strefa numeracyjna (+48) 56
Tablice rejestracyjne NNM
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Lipinki
Lipinki
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Lipinki
Lipinki
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Lipinki (Wikry, niem. Wykeri villa, Weykersdorf, Wykersdorf, Wikersdorf, Wückersdorf; 1570 r. – Lipinki, niem. Lippinken; 1580 r. – Lipink, Lipieńki, Lipinki, niem. Lippinken) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie nowomiejskim, gminie Biskupiec. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa toruńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 705 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Ludwik Falkowski[1].

Fragment kościoła w Lipinkach.
Źródło: www.gminabiskupiec.pl [12.09.2013]

Położenie

Miejscowość położona jest przy granicy województwa warmińsko–mazurskiego i kujawsko–pomorskiego, na trasie kolejowej Toruń – Olsztyn, w odległości ok. 4 km od Biskupca.

Dzieje miejscowości

Wieś istniała już w pierwszej połowie XIV w. Wówczas wielki mistrz Dytryk von Altenburg w 1330 r. nadał Wykerowi 80 łanów na lokację na prawie chełmińskim. Z podarowanych łanów 6 należało do parafii, zaś 10 było sołeckich. Pierwsza nazwa miejscowości – Wikry – pochodzi od zasadźcy Wykera. Nieznana jest dokładna data lokacji. W początkowym okresie funkcjonowania Lipinki należały pod względem administracyjnym do komturstwa radzyńskiego, a po 1466 r. do starostwa radzyńskiego. Osadnicy zobowiązani byli do świadczenia jednej morgi siana z każdej włóki. Mieli dowolność w połowie ryb w Osetnie, ale z zaznaczeniem zapewnienia zapotrzebowania na ryby Radzyniowi. W 1414 r. wieś w wyniku wojen polsko–krzyżackich została częściowo zniszczona. W 1435 r. Paweł von Rusdorf wydał na prośbę Henryka Marszałka – komtura radzyńskiego – przywilej dla Lipinek. Otóż, gdyby osadnicy nie musieli zwozić siana do Samina, to powinni dostarczyć je do dworu krzyżackiego w Świeciu albo Babalicach. Ponadto zostali zwolnieni z innych szarwarków. W 1608 r. do parafii w miejscowości należało 2521 osób. Na przełomie XIX i XX w. wieś liczyła 4630 mórg z 148 budynkami i 84 dymami. W tym czasie było tutaj 716 katolików i 124 ewangelików. Funkcjonowała w XIX/XX w. szkoła. W tym samym okresie przy kościele parafialnym rozpoczęło działalność bractwo trzeźwości. Nie zachowała się informacja o formie zabudowy wsi.

Gospodarka

We wsi działa:

  • Firma usługowa Pawlowski
  • Elektron – Kryg Hurtownia Artykułów Przemysłowych
  • zakłady fryzjerskie

Szkolnictwo

Kultura

Działa tutaj filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Biskupcu, Koło Gospodyń Wiejskich, Grupa cyrkowa „Heca”. Ponadto na terenie wsi w 1998 r. utworzono muzeum.

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.

Bezpieczeństwo

W Lipinkach działa Ochotnicza Straż Pożarna.

Ludzie związani z miejscowością

Zabytki

  • kościół gotycki z barokowymi przekształceniami – orientowany
  • cmentarz parafialny z XIX/XX w.
  • drewniana chata z początku XIX w.

Bibliografia

  1. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. V, Warszawa 1884.
  2. Strona Gminy Biskupiec [12.09.2013]
  3. Bank Danych Lokalnych GUS [14.09.2014]

Przypisy