Lipowiec: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 5: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Lipowca   
 
  |dopełniacz wsi        = Lipowca   
  |zdjęcie              = Kościół rzymskokatolicki w Lipowcu. Stan obecny.jpg
+
  |zdjęcie              = lipowieck.jpg
  |opis zdjęcia          = Kościół rzymskokatolicki w Lipowcu. Stan obecny.   
+
  |opis zdjęcia          = Kościół w Lipowcu<br>Fot.: © Mieczysław Wieliczko 
 
  |rodzaj miejscowości  =wieś sołecka
 
  |rodzaj miejscowości  =wieś sołecka
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
Linia 29: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}<br/>
 
}}<br/>
''' Lipowiec''' (niem. ''Lipowitz'', od 1933 r. ''Lindenort'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński |powiecie szczycieńskim]], w [[Szczytno (gmina wiejska)|gminie Szczytno]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 946 mieszkańców<ref>łącznie Lipowiec i [[Lipowiec Mały]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Lucyna Jędrzejczyk]]<ref>[http://www.e-bip.pl/4Dfile/jednostki_pomocnicze.html/%23%23611641696.0/ Strona Urzędu Gminy Szczytno] [10.09.2013]</ref>.
+
''' Lipowiec''' (niem. ''Lipowitz'', od 1933 r. ''Lindenort'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński |powiecie szczycieńskim]], w [[Szczytno (gmina wiejska)|gminie Szczytno]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 946 mieszkańców<ref>łącznie Lipowiec i [[Lipowiec Mały]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Barbara Zarucka]]<ref>http://www.e-bip.pl/Start/13113/AuxiliaryUnits/Cadences/1681</ref>.
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
 
+
[[File: Lipowiec. Zabytkowa kapliczka z 1902 roku.jpg|thumb|right|290px|Lipowiec. Zabytkowa kapliczka z 1902 roku.<br>Fot. Mieczysław Kalski
 +
]]
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
 
Wieś położona jest na [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierzu Mazurskim]], na granicy [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]] i [[Równina Mazurska|Równiny Mazurskiej]], w odległości 16 km na południowy wschód od [[Szczytno| Szczytna]], na południowo–zachodnim skraju [[Puszcza Piska|Puszczy Piskiej]].
 
Wieś położona jest na [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierzu Mazurskim]], na granicy [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]] i [[Równina Mazurska|Równiny Mazurskiej]], w odległości 16 km na południowy wschód od [[Szczytno| Szczytna]], na południowo–zachodnim skraju [[Puszcza Piska|Puszczy Piskiej]].
Linia 58: Linia 59:
  
 
*1939 r. – 1230 osób, 162 gospodarstwa
 
*1939 r. – 1230 osób, 162 gospodarstwa
 
[[File: Lipowiec. Zabytkowa kapliczka z 1902 roku.jpg|thumb|right|290px|Lipowiec. Zabytkowa kapliczka z 1902 roku]]
 
 
 
==Opieka medyczna==
 
==Opieka medyczna==
 
W miejscowości istnieje [[Samodzielny Niepubliczny ZOZ "Pomoc" Lipowiec|Samodzielny Niepubliczny ZOZ "Pomoc"]].
 
W miejscowości istnieje [[Samodzielny Niepubliczny ZOZ "Pomoc" Lipowiec|Samodzielny Niepubliczny ZOZ "Pomoc"]].
Linia 66: Linia 64:
  
 
==Bezpieczeństwo==
 
==Bezpieczeństwo==
W Lipowcu znajduje się jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna| Ochotniczej Straży Pożarnej]].
+
W Lipowcu znajduje się jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna w Lipowcu| Ochotniczej Straży Pożarnej]].
  
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
Linia 78: Linia 76:
  
 
== Turystyka==
 
== Turystyka==
*[[Szlak Mazursko-Kurpiowski: Szczytno - Klon|Szlak pieszy mazursko-kurpiowski]] - przebieg trasy: Szczytno – [[Rudka]] – [[Małdaniec]] – Lipowiec – [[Radostowo]] – [[Klon]]
+
*[[Szlak Mazursko-Kurpiowski: Szczytno - Klon|Szlak pieszy mazursko-kurpiowski]] - przebieg trasy: Szczytno – [[Rudka]] – [[Małdaniec]] – Lipowiec – [[Radostowo]] – [[Klon]].
  
 
==Bibliografia ==
 
==Bibliografia ==
#Gąsiorowski Andrzej, ''Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466–1939'', Olsztyn 2005.
+
Gąsiorowski Andrzej, ''Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466–1939'', Olsztyn 2005.<br/>
#Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.  
+
Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. <br/>
#Letkiewicz Arkadiusz, ''Z dziejów miasta i gminy Szczytno'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 30–37.
+
Letkiewicz Arkadiusz, ''Z dziejów miasta i gminy Szczytno'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 30–37.<br/>
#Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.
+
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.<br/>
#''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
+
''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.<br/>
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.  
+
Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. <br/>
#''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
+
''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.<br/>
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [10.09.2013]
+
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [10.09.2013]<br/>
#[http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [10.09.2013]
+
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [10.09.2013]<br/>
#[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [10.09.2013]
+
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [10.09.2013]<br/>
#[http://www.e-bip.pl/ Strona Urzędu Gminy Szczytno] [10.09.2013]
+
[http://www.e-bip.pl/ Strona Urzędu Gminy Szczytno] [10.09.2013]
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}

Aktualna wersja na dzień 09:13, 8 lip 2016

Lipowiec

Kościół w LipowcuFot.: © Mieczysław Wieliczko
Kościół w Lipowcu
Fot.: © Mieczysław Wieliczko
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat szczycieński
Gmina Szczytno
Liczba ludności (2010) 946
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 12-100
Tablice rejestracyjne NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Lipowiec
Lipowiec
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Lipowiec
Lipowiec
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Lipowiec (niem. Lipowitz, od 1933 r. Lindenort) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Szczytno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 946 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Barbara Zarucka[2].

Lipowiec. Zabytkowa kapliczka z 1902 roku.
Fot. Mieczysław Kalski

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, na granicy Pojezierza Mrągowskiego i Równiny Mazurskiej, w odległości 16 km na południowy wschód od Szczytna, na południowo–zachodnim skraju Puszczy Piskiej.

Dzieje miejscowości

Osada istniała już w 1663 roku, lecz przywilej lokacyjny otrzymała w 1666 roku jako wieś szkatułowa na 40 łanach. Mimo dość ubogiej gleby wieś systematycznie się rozwijała, stając się jedną z największych w tej części powiatu. O wzroście jej znaczenia świadczy przyznanie jej prawa do odbywania dwóch jarmarków i targów rocznie. Ucierpiała wprawdzie podczas epidemii dżumy w latach 1709–1711, lecz do połowy XVIII wieku została ponownie zasiedlona. Szkoła we wsi istniała już w pierwszej połowie XIX wieku; obejmowała wówczas dwie klasy. Przed wybuchem II wojny światowej działał tu młyn, tartak, trzy duże zajazdy, apteka z drogerią i kilka sklepów; istniało Towarzystwo Kredytowe i Towarzystwo Ubezpieczeniowe. W 1892 roku wzniesiono w Lipowcu kościół rzymskokatolicki, który był filią parafii w Lesinach Wielkich – obecnie siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. św. Wojciecha i św. Jakuba. W 1898 roku Lipowiec stał się siedzibą parafii ewangelickiej, kościół zaś wybudowano w latach 1905–1906. Spalony w styczniu 1945 roku, został rozebrany w 1957 roku.

W latach 1945–1947 w rejonie Lipowca działały grupy „Lasa” i „Łupaszki”. Kilkudziesięcioosobowy oddział napadł jesienią 1945 roku na posterunek Milicji Obywatelskiej w Lipowcu, zaś wiosną 1946 roku z Lipowca uprowadzono komendanta MO Jana Śmiłowskiego; jego zwłoki odnaleziono dopiero w 1955 roku. Z kolei jesienią 1946 roku grupa „Łupaszki” rozbiła posterunek MO w Lipowcu.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.


Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych okresach:

  • 1782 r. – 45 gospodarstw
  • 1818 r. – 395 osób, 46 gospodarstw
  • 1858 r. – 762 osoby, 110 gospodarstw
  • 1875 r. – 1220 osób
  • 1939 r. – 1230 osób, 162 gospodarstwa

Opieka medyczna

W miejscowości istnieje Samodzielny Niepubliczny ZOZ "Pomoc".

Bezpieczeństwo

W Lipowcu znajduje się jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Zabytki

  • kościół z 1892 roku, według projektu Friedricha Heitmanna z Królewca - położony w centrum wsi, z trzykondygnacyjną wieżą; wyposażenie neogotyckie z końca XIX wieku
  • cmentarz rzymskokatolicki parafialny z końca XIX wieku, przy kościele
  • kapliczka z 1902 roku, przed kościołem, neogotycka, ceglana
  • drewniana plebania w pobliżu kościoła, z przełomu XIX i XX wieku
  • zabudowa drewniana, w tym kilka chałup z XIX wieku, najstarsza (nr 25) z połowy tego stulecia, a także liczne zabudowania z początku XX wieku i z okresu międzywojennego (m.in. remiza strażacka)
  • dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, na północno–zachodnim skraju wsi
  • około 2 km na zachód od wsi piękna aleja jałowców – ponad 20 drzew o imponującej wysokości kilku metrów; wszystkie są pomnikami przyrody

Turystyka

Bibliografia

Gąsiorowski Andrzej, Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466–1939, Olsztyn 2005.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Szczytno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 30–37.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [10.09.2013]
Strona Urzędu Gminy Szczytno [10.09.2013]

Przypisy