Mąkla tarniowa: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Utworzono nową stronę "{{Roślina infobox |Nazwa rośliny = Mąkla tarniowa |Nazwa łacińska = Evernia prunastri |L = (L.) Ach. |Pusta linia = <br/> |grafika = makla.jpg |podpis grafiki...")
 
(Wartość użytkowa: merytoryczna)
 
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 4: Linia 4:
 
  |L = (L.) Ach.
 
  |L = (L.) Ach.
 
  |Pusta linia = <br/>
 
  |Pusta linia = <br/>
  |grafika = makla.jpg
+
  |grafika = evernia.jpg
  |podpis grafiki = Mąkla tarniowa
+
  |podpis grafiki = Mąkla tarniowa.<br>Fot. Dariusz Kubiak.
 
  |Systematyka = Systematyka
 
  |Systematyka = Systematyka
 
  |Domena = eukarionty  
 
  |Domena = eukarionty  
Linia 18: Linia 18:
 
  |Synonimy = Synonimy
 
  |Synonimy = Synonimy
 
|Lista synonimów = ''Parmelia tubulosa'' (Schaer) Bitter}}
 
|Lista synonimów = ''Parmelia tubulosa'' (Schaer) Bitter}}
<br/>
 
 
 
'''Mąkla tarniowa''' (''Evernia prunastri'' (L.) Ach.) – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny tarczownicowatych (''Parmeliaceae''), rzędu misecznicowców (''Lecanorales'').
 
'''Mąkla tarniowa''' (''Evernia prunastri'' (L.) Ach.) – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny tarczownicowatych (''Parmeliaceae''), rzędu misecznicowców (''Lecanorales'').
 
+
<br/><br/>
 
 
 
=== Plecha ===
 
=== Plecha ===
 +
Mąkla tarniowa tworzy plechę listkowato-krzaczkowatą, zwisającą lub odstającą od podłoża, czasem płożąca się, rozgałęzioną, miękką, na górnej stronie zielonawą (w różnych odcieniach). Odcinki plechy są płaskie, dołeczkowane, pomarszczone. Zmarszczki tworzą nieregularna siateczkę.
  
Mąkla tarniowa tworzy plechę listkowato-krzaczkowatą, zwisającą lub odstającą od podłoża, czasem płożąca się, rozgałęzioną, miękką, na górnej stronie zielonawą (w różnych odcieniach). Odcinki plechy są płaskie, dołeczkowane, pomarszczone - zmarszczki tworzą nieregularna siateczkę. Miąższ nie barwi się od standardowych odczynników (P-, K-, C-). Na całej plesze występuja porozrzucane, liczne soralia, z białawymi, mączystymi sorediami. Owocniki typu apotecjum wykształcają się wyjątkowo.
+
Miąższ nie barwi się od standardowych odczynników (P-, K-, C-). Na całej plesze występują porozrzucane, liczne soralia, z białawymi, mączystymi sorediami. Owocniki typu apotecjum wykształcają się wyjątkowo.
<br/>
 
  
 
=== Rozmieszczenie i ekologia ===
 
=== Rozmieszczenie i ekologia ===
 +
Gatunek kosmopolityczny, najliczniej występujący na półkuli północnej, ale notowany na wszystkich kontynentach (poza Antarktydą). W Polsce gatunek częsty, miejscami pospolity. Występuje na korze drzew, głównie liściastych, czasem na murszejącym drewnie i na podłożu skalnym, wyjątkowo na ziemi.
  
Gatunek częsty, miejscami pospolity w kraju. Występuje na korze drzew, głównie liściastych, czasem na murszejącym drewnie i na podłożu skalnym, wyjątkowo na ziemi.
+
Spośród porostów krzaczkowatych jest to gatunek najbardziej odporny na zanieczyszczenia powietrza. W skali kraju uznany za bliski zagrożenia wymarciem (kategoria NT na "Czerwonej liście"). Na [[Warmia i Mazury|Warmii i Mazurach]] jest to porost jeszcze pospolity.
 
<br/>
 
<br/>
  
 
=== Wartość użytkowa ===
 
=== Wartość użytkowa ===
 +
Do roku 2014 porost objęty w Polsce częściową ochroną gatunkową, obecnie nie podlega ochronie.
  
Porost objęty w Polsce częściową ochroną gatunkową.  
+
Plecha mąkli tarniowej była w przeszłości w okresach głodu ważnym składnikiem pożywienia ludzi. W Laponii jest do dzisiaj po zmieleniu używana jako dodatek do mąki podczas pieczenia chleba.
<br/>
 
 
 
=== Ciekawostki ===
 
  
Spośród porostów krzaczkowatych gatunek najbardziej odporny na zanieczyszczenia powietrza. W skali kraju uznany za bliski zagrożenia wymarciem (kategoria NT na Czerwonej Liście).
+
Surowiec, jakim są plechy mąkli tarniowej, nosi tradycyjną nazwę "mech dębowy". Olejek lotny destylowany z plech jest stosowany we współczesnej perfumerii. Znajduje się w wodach po goleniu, męskich dezodorantach, a ponadto jako olejek do lamp zapachowych.
<br/>
 
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
 +
Cieśliński Stanisław, Czyżewska Krystyna, Fabiszewski Jerzy, ''Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland'', [w:] ''Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red list of plants and fungi in Poland'', Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z Szeląg (eds.). W. Szafer Inst. of Botany, PASc, Kraków, 71–89, 2006.<br/>
 +
Fałtynowicz Wiesław, ''Wykorzystanie porostów epifitycznych do oceny zanieczyszczenia w Polsce'', Krosno 1995.<br/>
 +
[http://pl.wikipedia.org/wiki/M%C4%85kla_tarniowa pl.wikipedia.org, mąkla tarniowa] [12.06.2014]<br/>
 +
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Lista_porost%C3%B3w_obj%C4%99tych_ochron%C4%85_prawn%C4%85_w_Polsce pl.wikipedia.org, Lista porostów objętych ochroną prawną w Polsce] [12.06.2014]<br/>
  
 
+
[[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Grzyby Warmii i Mazur]]
Cieśliński Stanisław , Czyżewska Krystyna, Fabiszewski Jerzy: ''Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland''. [w]: ''Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red list of plants and fungi in Poland'', Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z Szeląg (eds.). W. Szafer Inst. of Botany, PASc, Kraków, 71–89, 2006.
 
 
 
Fałtynowicz Wiesław: ''Wykorzystanie porostów epifitycznych do oceny zanieczyszczenia w Polsce''. Wyd. CEEWsi, Krosno: 1995.
 
<br/>
 
 
 
== Linki zewnętrzne ==
 
 
 
[http://pl.wikipedia.org/wiki/M%C4%85kla_tarniowa, Mąkla tarniowa] 12.06.2014
 
 
 
[[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Grzyby]] [[Kategoria: Porosty]] [[Kategoria: Porosty chronione]][[Kategoria: Porosty Warmii i Mazur]]
 

Aktualna wersja na dzień 21:07, 24 lis 2017

Mąkla tarniowa

Evernia prunastri
(L.) Ach.
Mąkla tarniowa.Fot. Dariusz Kubiak.
Mąkla tarniowa.
Fot. Dariusz Kubiak.
Systematyka
Królestwo grzyby
Gromada grzyby workowe
Klasa miseczniaki (Lecanoromycetes)
Rząd misecznicowce
Rodzina tarczownicowate
Rodzaj mąkla
Gatunek mąkla tarniowa
Synonimy
Parmelia tubulosa (Schaer) Bitter

Mąkla tarniowa (Evernia prunastri (L.) Ach.) – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae), rzędu misecznicowców (Lecanorales).

Plecha

Mąkla tarniowa tworzy plechę listkowato-krzaczkowatą, zwisającą lub odstającą od podłoża, czasem płożąca się, rozgałęzioną, miękką, na górnej stronie zielonawą (w różnych odcieniach). Odcinki plechy są płaskie, dołeczkowane, pomarszczone. Zmarszczki tworzą nieregularna siateczkę.

Miąższ nie barwi się od standardowych odczynników (P-, K-, C-). Na całej plesze występują porozrzucane, liczne soralia, z białawymi, mączystymi sorediami. Owocniki typu apotecjum wykształcają się wyjątkowo.

Rozmieszczenie i ekologia

Gatunek kosmopolityczny, najliczniej występujący na półkuli północnej, ale notowany na wszystkich kontynentach (poza Antarktydą). W Polsce gatunek częsty, miejscami pospolity. Występuje na korze drzew, głównie liściastych, czasem na murszejącym drewnie i na podłożu skalnym, wyjątkowo na ziemi.

Spośród porostów krzaczkowatych jest to gatunek najbardziej odporny na zanieczyszczenia powietrza. W skali kraju uznany za bliski zagrożenia wymarciem (kategoria NT na "Czerwonej liście"). Na Warmii i Mazurach jest to porost jeszcze pospolity.

Wartość użytkowa

Do roku 2014 porost objęty w Polsce częściową ochroną gatunkową, obecnie nie podlega ochronie.

Plecha mąkli tarniowej była w przeszłości w okresach głodu ważnym składnikiem pożywienia ludzi. W Laponii jest do dzisiaj po zmieleniu używana jako dodatek do mąki podczas pieczenia chleba.

Surowiec, jakim są plechy mąkli tarniowej, nosi tradycyjną nazwę "mech dębowy". Olejek lotny destylowany z plech jest stosowany we współczesnej perfumerii. Znajduje się w wodach po goleniu, męskich dezodorantach, a ponadto jako olejek do lamp zapachowych.

Bibliografia

Cieśliński Stanisław, Czyżewska Krystyna, Fabiszewski Jerzy, Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland, [w:] Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red list of plants and fungi in Poland, Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z Szeląg (eds.). W. Szafer Inst. of Botany, PASc, Kraków, 71–89, 2006.
Fałtynowicz Wiesław, Wykorzystanie porostów epifitycznych do oceny zanieczyszczenia w Polsce, Krosno 1995.
pl.wikipedia.org, mąkla tarniowa [12.06.2014]
pl.wikipedia.org, Lista porostów objętych ochroną prawną w Polsce [12.06.2014]