Markusy (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
Linia 29: Linia 29:
 
}}  
 
}}  
 
'''Gmina Markusy''' – gmina wiejska położona w północno-zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]], w południowo-zachodniej części [[Powiat elbląski| powiatu elbląskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Markusy| Markusach]].
 
'''Gmina Markusy''' – gmina wiejska położona w północno-zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]], w południowo-zachodniej części [[Powiat elbląski| powiatu elbląskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Markusy| Markusach]].
 
 
Jest to gmina rolnicza usytuowana na obszarze dwóch wyraźnie odmiennych mezoregionów. Większa część obszaru gminy znajduje się w granicach mezeregionu [[Żuławy Wiślane| Żuław Wiślanych]], w ich wschodniej części noszącej nazwę [[Żuławy Elbląskie|Żuław Elbląskich]], które są obszarem bardzo wyrównanym pod względem powierzchni, o charakterze akumulacyjnym, utworzonym w wyniku narastania osadów aluwialnych delty [[Rzeka Wisła| Wisły]] (równina deltowa w większości jest obszarem depresyjnym). Mniejszy, południowy fragment gminy, położony jest w granicach wysoczyzny [[Pojezierze Iławskie| Pojezierza Iławskiego]], dochodzącego w granicach gminy do wysokości 35 m n.p.m.
 
Jest to gmina rolnicza usytuowana na obszarze dwóch wyraźnie odmiennych mezoregionów. Większa część obszaru gminy znajduje się w granicach mezeregionu [[Żuławy Wiślane| Żuław Wiślanych]], w ich wschodniej części noszącej nazwę [[Żuławy Elbląskie|Żuław Elbląskich]], które są obszarem bardzo wyrównanym pod względem powierzchni, o charakterze akumulacyjnym, utworzonym w wyniku narastania osadów aluwialnych delty [[Rzeka Wisła| Wisły]] (równina deltowa w większości jest obszarem depresyjnym). Mniejszy, południowy fragment gminy, położony jest w granicach wysoczyzny [[Pojezierze Iławskie| Pojezierza Iławskiego]], dochodzącego w granicach gminy do wysokości 35 m n.p.m.
  
 
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Wacław Wielesik]]<ref>[http://markusy.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=80&Itemid=54&lang=pl Urząd Gminy Markusy] [06.08.2014]</ref>.
 
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Wacław Wielesik]]<ref>[http://markusy.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=80&Itemid=54&lang=pl Urząd Gminy Markusy] [06.08.2014]</ref>.
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
{{Galeria|Nazwa=Gmina wiejska Markusy|wielkość=300|pozycja=right
+
[[Plik:Kościół pw. św. Michała Archanioła w Zwierznie.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Michała Archanioła w Zwierznie.<br>Źródło: [http://zabytki.ocalicodzapomnienia.eu/zabytek-2-9-1-2256.html www.zabytki.ocalicodzapomnienia.eu]]]
|Plik:Kościół pw. św. Michała Archanioła w Zwierznie.jpg|Kościół pw. św. Michała Archanioła w Zwierznie.<br>Źródło: [http://zabytki.ocalicodzapomnienia.eu/zabytek-2-9-1-2256.html www.zabytki.ocalicodzapomnienia.eu]
+
[[Plik:Dom podcieniowy w miejscowości Stalewo.jpg|thumb|right|290px|Dom podcieniowy w miejscowości Stalewo.<br>Źródło:[http://www.marienburg.pl/viewtopic.php?t=678 www.marienburg.pl]]]
|Plik:Dom podcieniowy w miejscowości Stalewo.jpg|Dom podcieniowy w miejscowości Stalewo.<br>Źródło:[http://www.marienburg.pl/viewtopic.php?t=678 www.marienburg.pl]
+
[[Plik:Zwierzno.jpg|thumb|right|290px|Budynek szkoły w Zwierznie.<br/> Źródło: [http://www.marienburg.pl/viewtopic.php?t=2907 www.marienburg.pl]]]
|Plik:Zwierzno.jpg|Budynek szkoły w Zwierznie.<br/> Źródło: [http://www.marienburg.pl/viewtopic.php?t=2907 www.marienburg.pl]
+
[[Plik:Most drogowy zwodzony na rzece Tinie w miejscowości Jezioro.jpg|thumb|right|290px|Most drogowy zwodzony na rzece Tinie w miejscowości Jezioro.<br/> Źródło: [http://www.kanalelblaski.eu/mapa-rowerowa/szlaki-rowerowe/kanału-elbląskiego-zielony.html www.kanalelblaski.eu]
|Plik:Most drogowy zwodzony na rzece Tinie w miejscowości Jezioro.jpg|Most drogowy zwodzony na rzece Tinie w miejscowości Jezioro.<br/> Źródło: [http://www.kanalelblaski.eu/mapa-rowerowa/szlaki-rowerowe/kanału-elbląskiego-zielony.html www.kanalelblaski.eu]
+
]]
}}
 
 
== Powierzchnia gminy ==
 
== Powierzchnia gminy ==
 
Gmina Markusy zajmuje powierzchnię 109,6km<sup>2</sup><ref>[http://olsztyn.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/elblaski/markusy.pdf UStat w Olsztynie]</ref>. W tym:
 
Gmina Markusy zajmuje powierzchnię 109,6km<sup>2</sup><ref>[http://olsztyn.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/elblaski/markusy.pdf UStat w Olsztynie]</ref>. W tym:

Wersja z 13:33, 5 mar 2015

Gmina Markusy

Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat elbląski
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Wacław Wielesik
Powierzchnia 109,6 km²
Liczba sołectw 18
Liczba miejscowości 21
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia
4207
38 osób/km²
Strefa numeracyjna 55
Tablice rejestracyjne NEB
TERYT 2804042
Urząd gminy
Markusy 82 82-325 Markusy
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Markusy – gmina wiejska położona w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w południowo-zachodniej części powiatu elbląskiego. Siedziba gminy znajduje się w Markusach. Jest to gmina rolnicza usytuowana na obszarze dwóch wyraźnie odmiennych mezoregionów. Większa część obszaru gminy znajduje się w granicach mezeregionu Żuław Wiślanych, w ich wschodniej części noszącej nazwę Żuław Elbląskich, które są obszarem bardzo wyrównanym pod względem powierzchni, o charakterze akumulacyjnym, utworzonym w wyniku narastania osadów aluwialnych delty Wisły (równina deltowa w większości jest obszarem depresyjnym). Mniejszy, południowy fragment gminy, położony jest w granicach wysoczyzny Pojezierza Iławskiego, dochodzącego w granicach gminy do wysokości 35 m n.p.m.

Władzę w gminie sprawuje wójt Wacław Wielesik[1].

Kościół pw. św. Michała Archanioła w Zwierznie.
Źródło: www.zabytki.ocalicodzapomnienia.eu
Dom podcieniowy w miejscowości Stalewo.
Źródło:www.marienburg.pl
Budynek szkoły w Zwierznie.
Źródło: www.marienburg.pl
Most drogowy zwodzony na rzece Tinie w miejscowości Jezioro.
Źródło: www.kanalelblaski.eu

Powierzchnia gminy

Gmina Markusy zajmuje powierzchnię 109,6km2[2]. W tym:

  • użytki rolne: 74,05% (8116 ha)
  • lasy: 4,8% (526,5 ha)
  • wody: 4,47% (490 ha)

Gmina stanowi 7,74% powierzchni powiatu elbląskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[3]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 4207 100 2069 49,18 2138 50,82
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
38 19 19

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Markusy wynosiło -14 osób[4], co stanowi 9,4% migracji ludności w powiecie elbląskim, 0,38% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po zakończeniu II wojny światowej dzisiejsze tereny gminy wiejskiej Markusy były częścią dwóch ówczesnych gmin: gminy Zwierzno i gminy Żurawiec, które pod względem administracyjnym były częścią powiatu malborskiego w województwie gdańskim. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1949 roku obie gminy weszły w skład powiatu elbląskiego w tym samym województwie[5].

W 1954 roku na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[6] istniejące do tej pory gminy zostały zastąpione gromadami. Powstała wówczas gromada Markusy.

W 1973 roku w wyniku wprowadzenia w życie ustawy o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[7] ponownie przywrócono w Polsce podział na gminy. Została powołana gmina wiejska Markusy[8].

1 czerwca 1975 roku na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[9] przestał istnieć powiat elbląski i powołane zostało województwo elbląskie, w skład którego weszły tereny gminy Markusy[10].

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[11] umiejscowiły gminę wiejską Markusy w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim.

Gmina wiejska Markusy graniczy z: gminą Elbląg, gminą Rychliki, gminą Gronowo Elbląskie oraz z gminą Dzierzgoń w powiecie sztumskim.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Balewo, BrudzędyStare Dolno, Dzierzgonka, Jezioro, Kępniewo, Krzewsk, Markusy, Nowe Dolno, Rachowo, StankowoTopolno Małe, Stalewo, Węgle–Żukowo, Wiśniewo, Zwierzno, Zwierzeńskie Pole, Złotnica, ŻółwiniecJurandowo, Żurawiec.

Pozostałe miejscowości należące do gminy Markusy to: Stalewo, Nowe Kępniewo, Jeziorna.

Gospodarka

Gmina Markusy jest gminą rolniczą, jej rolniczy charakter wynika z położenia geograficznego i z bardzo dobrej jakości gleb. Użytki rolne zajmują ponad 74% powierzchni całej gminy. W ich strukturze przeważają użytki zielone (łąki i pastwiska) zajmujące powierzchnię 4400 ha (54,2%), grunty orne 3696 ha (45,5%), sady zajmują 20 ha (0,2%). Ze względu na duży udział użytków zielonych w strukturze gruntów rolnych, ważnym kierunkiem rozwoju rolnictwa w gminie jest hodowla bydła. W gminie wiejskiej Markusy przeważają małe i średnie gospodarstwa indywidualne.

W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. Turystyka nie odgrywa w gminie istotnej roli.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Markusy wynosiła w 2013 roku 183. W tym 9 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 174 tworzy sektor prywatny[4]. 50 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 27 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 25 firm w dziale budownictwo, 18 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Są to firmy małe i średnie zatrudniające od 1 do 5 osób.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie wiejskiej Markusy wynosiła 432 osób[4], co stanowi 7,06% bezrobotnych w powiecie elbląskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 19,8% ludności[12].

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych, a także tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

  • dożynki gminne
  • doroczne festyny rodzinne

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Markusy należą[13]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Markusy istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie wiejskiej Markusy organizowane są liczne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.:

  • Ogólnopolski Turniej w Rzucie Podkową w Rachowie
  • Europejski Tydzień Sportu dla Wszystkich
  • turnieje tenisa ziemnego i stołowego
  • Nocny Turniej Piłki Nożnej Orlik 2012 w Żurawcu
  • turnieje piłki nożnej dla dzieci i młodzieży

Istnieją również kluby sportowe:

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Markusy znajduje się 12 pomników przyrody [14] oraz 1 użytek ekologiczny o powierzchni 89,89 ha.

Ciekawostki

  • W Rezerwacie Jezioro Drużno znajduje się wieża widokowa, z której można podziwiać krajobrazy okolic jeziora oraz obserwować ptaki. Niestety pod koniec marca 2014 roku została ona zniszczona przez pożar.

Przypisy

Bibliografia

Dz.U. 1949 nr 40 poz. 284, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1949 r. w sprawie zmiany granic powiatów sztumskiego, malborskiego i elbląskiego w województwie gdańskim.isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl[06.08.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Uchwała Nr XVIII/108/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 4 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie gdańskim. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Program ochrony środowiska dla gminy Markusy na lata 2005–2012, Markusy 2005.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [06.08.2014]
BIP Urzędu Gminy Markusy [06.08.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [06.08.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [06.08.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [06.08.2014]
Urząd Gminy Markusy [06.08.2014]
UStat w Olsztynie [06.08.2014]