Mazurska chata drewniana
Mazurska chata drewniana – model chaty drewnianej występujący na terenie Mazur do końca XIX w..
źródło:wikimedia.org, dostęp 7. grudnia 2013
Historia
W pierwszej poł. XVII w. szeroko frontowe chaty mazurskie charakteryzowała asymetryczność dwóch części: inwentarzowej i mieszkalnej. Przez długi czas uboższe niż warmińskie, chaty mazurskie były jednoizbowe z poddaszem wykorzystywanym jako spichlerz. Podział izby mieszkalnej na pomieszczenia wprowadzano stopniowo na przełomie XVIII i XIX w.. Tak jak na Warmii dach pokryty był trzciną lub słomą, a kąt dachu wynosił około 45 stopni. Od XIX w. stopniowo następowały zmiany w budownictwie ludowym. Stosowano nowe ulepszone konstrukcje - chałupy symetryczne-szerokofrontowe – trójdzielne, oraz materiały np. kamienną podmurówkę oraz ogniotrwałe pokrycie dachu np dachówką, eternitem, blachą, czy papą. Wnętrze typowej chaty warmińskiej w zależności od wielkości domu i zamożności właścicieli składało się z 4 do 6 pomieszczeń. Centralnym miejscem w chacie była za zwyczaj czarna kuchnia – komin, którą otaczały pozostałe pomieszczenia. Wejście przez sień znajdowało się za zwyczaj od strony podwórka, a okna zdobiły zielone lub bordowe okiennice, czasem niebieskie i brązowe. Mazurskie chaty od warmińskich wyróżnia mniejsza ilość detali architektonicznych. Pod koniec XIX w. budownictwo murowane zaczęło wypierać drewniane. Dziś zachowane chaty mazurskie można oglądać w nielicznych miejscowościach, ale można zwiedzić [[lkwim:Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku|Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku], gdzie zebrano i wystawiono dla zwiedzających charakterystyczne dla Warmii i Mazur przykłady budownictwa ludowego.
Bibliografia
Pokropek Marian, Osadnictwo i budownictwo, w: Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków, red. J. Burszta, Wrocław 1976, s. 111-181.
