Miłomłyn

Miłomłyn
Herb Miłomłyna
Kościół pw. św. Bartłomieja w Miłomłynie
Rodzaj miejscowości	miasto
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ostródzki
Gmina	Miłomłyn
Liczba ludności (2012)	2431
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	14-140
Tablice rejestracyjne	NOS
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Miłomłyn
Położenie na mapie Polski Miłomłyn
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Miłomłyn (niem. Liebemühl, prus. Liwasmaluns)- miasto w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Miłomłyn.

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość położona na Mazurach Zachodnich, we wschodniej części Pojezierza Iławskiego, nad Kanałem Elbląskim. Miasto jest oddalone o 14 km na północny zachód od Ostródy.

Dzieje miejscowości

Na przestrzeni stuleci pojawiały się liczne wersje nazwy miejscowości, mającej staropruskie korzenie: Lybenmühle, Liebemühle, Liebemohle, Liwemühle. Nazwa w dosłownym tłumaczeniu oznaczała Młyn nad Liwą. Ostatecznie przyjęła się przekształcona wersja Liebemühle, którą Polacy przetłumaczyli jako Miłomłyn . Nazwa miejscowości spotykana jest już w źródłach z XV wieku.Pierwsze wzmianki dotyczące Miłomłyna pochodzą z 1315 roku . Na przełomie XIII i XIV wieku obok Liwy, osady pruskiej wzniesiono warownię krzyżacką, strzegącą przejścia między jeziorami. Na początku XIV wieku Zakon zbudował zamek i młyn. Wokół zamku rozwijało się osiedle targowe - Liwmühle . Po 1310 roku zaczęto osiedlać kolonistów niemieckich, sprowadzanych głównie z Turyngii i Saksonia|Saksonii]]. W 1335 roku komtur dzierzgoński Hartung von Sonnenborn nadał Miłomłynowi herb i przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim. W czasach krzyżackich miejscowość należała do komturstwa dzierzgońskiego. Od połowy XIV wieku Miłomłyn posiadał władze miejskie i sąd miejski.Zamek pełnił funkcję siedziby prokuratora podległej komturstwu w Dzierzgoniu. W latach 1466-1525 miasto pozostawało w rękach Zakonu Krzyżackiego. Od 1525 do 1657 roku miasto należało do Prus Książęcych. W 1552 roku starostwo w Miłomłynie trafiło w ręce Albrechta von Finckensteina, który otrzymał je w zastaw w zamian za udzieloną pruskiemu księciu pożyczkę . Do przełomu XVI i XVII wieku Miłomłyn był miastem niemieckim. Oprócz Polaków, w drugiej połowie XIX wieku do miejscowości przybyła nieliczna grupa kupców żydowskich. Od czasów reformacji do połowy XIX stulecia Miłomłyn był miastem protestanckim .W 1628 roku miasto zniszczyli Szwedzi, a w 1710 roku kolejne spustoszenia poczyniła epidemia dżumy, szalejąca w Prusach w latach 1709-1711. Miasto na przestrzeni stuleci padało kilkakrotnie ofiarą pożarów: 1414, 1591, 1633, 1700 . Kolejny pożar strawił miasto na początku XIX wieku. W 1808 zabudowano obszar nowego rynku, a w 1824 postawiono ratusz. W 1801 miasto liczyło 141 domów, a 1856 liczba ta wzrosła do 175.W 1807 i 1813 Miłomłyn zajmowały kolejno wojska francuskie, a następnie pruskie i rosyjskie. Prawdopodobnie już w XVI wieku w mieście działała szkoła. W ciągu kolejnych stuleci miała charakter świecko-kościelny, ze względu na fakt, iż była podlegała kontroli miejscowego pastora . Pod koniec XIX wieku została przekształcona w szkołę powszechną. Za sprawą otwarcia Kanału Ostródzko-Elbląskiego (1860) oraz zbudowania linii kolejowej łączącej miasto z Elblągiem i Ostródą (1893), Miłomłyn stał się ważnym ośrodkiem handlu drewnem oraz węzłem dróg wodnych . Po II wojnie światowej Miłomłyn był zniszczony w 90%. Liczba ludności z 2434 w 1939 roku zmalała do 430 osób w roku 1946 . Obecnie funkcję wójta sprawuje [[ ]] .

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

1740 – 583

1782 – 1100

1816 – 1200

1852 – 1777

1890 – 2150

1900 – 2398

1925 – 2159

Kultura

W miejscowości działa Gminny Ośrodek Kultury i Gminna Biblioteka Publiczna.

Sport

W mieście działa klub piłkarski LKS Tęcza Miłomłyn.

Szkolnictwo

Zabytki:

• Pozostałości murów miejskich wzniesionych XVI wieku
• Neogotycki kościół parafialny pw. św. Bartłomieja, wzniesiony w latach 1898-1901.
• Kaplica ewangelicka (przy ul Twardej) z XIX wieku, zlokalizowana przy ul. Twardej
• Neogotycka kaplica cmentarna z początku XX wieku
• Domy z XVIII i XIX wieku przy ul. Kościelnej, Rynkowej i Twardej.
• Dawny folwark ''Przejazd'': dwór wybudowany w XIX wieku, położony przy śluzie Miłomłyn
• Dawny cmentarz ewangelicki, wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków

Bibliografia:

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2011.
2. Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach, Olsztyn 2006.
3. Gąsiorowski Andrzej, Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939, Olsztyn 2005.
4. Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
5. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2012 r., Warszawa 2012: http://www.stat.gov.pl/gus/5840_13647_PLK_HTML.htm [data dostępu: 29.08.2013]
6. Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
7. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
8. Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
9. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
10. Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/osterode.html [data dostępu: 29.08.2013]
11. Rejestr Zabytków Nieruchomych województwa warmińsko-mazurskiego: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 29.08.2013]
12. Urząd Miasta i Gminy Miłomłyn: http://www.milomlyn.pl/ [data dostępu: 29.08.2013]

Przypisy

Zobacz też

Emzet (dyskusja) 13:08, 28 wrz 2013 (CEST) Emzet (dyskusja) 01:45, 28 wrz 2013 (CEST)