Mikosze

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Mikosze

Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat piski
Gmina Orzysz
Liczba ludności (2010) 246
Strefa numeracyjna (+48) 87
Kod pocztowy 12-250
Tablice rejestracyjne NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Mikosze
Mikosze
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Mikosze
Mikosze
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Mikosze (niem. Mikossen, od 1938 r. Arenswalde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 246 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Czesław Janczewski[1].

Położenie

Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość leży w odległości około 1,5 km na zachód od Orzysza, w pobliżu drogi krajowej nr 16 w kierunku Mikołajek.

Dzieje miejscowości

Osada istniała już przed wojną trzynastoletnią (1454–1466) i należała do niejakiego Mikuscha, od którego wywodzi się jej nazwa, zapisywana w tym okresie jako Mikuschen, Micoschen. Zmiana nazwy wiąże się z nadaniem dóbr służebnych Stanisławowi von der Bännsse (Pansse) w 1468 roku. Objął on dotychczasowe 40 łanów oraz otrzymał dodatkowe 10 łanów, całość na prawie chełmińskim. Odtąd wieś poczęto nazywać Pannsker, Panszken lub Banszki. Rzeczony Stanisław był później sędzią ryńskim. Rodzina ta najprawdopodobniej pochodziła z Mazowsza – Pęscy z Pęsów w powiecie zambrowskim. Dodajmy również, że Stanisław uzyskał zezwolenie na budowę dworu w Mikoszach.

W 1497 roku Mikołaj Jeger z Grzegorzy nabył przy Mikoszach 1,5 łanu na prawie chełmińskim – wcześniej własność Macieja Schordacha z Ełku. W pierwszej połowie mieszkali tu również przedstawiciele szlachty pochodzącej z Mazowsza: Alex Jurski i Maciej Karbowski. W tym czasie dobra w Mikoszach uległy rozdrobnieniu na 10 majątków wolnych. W pierwszej połowie XVII wieku na 12 łanach w Mikoszach właścicielem był Fryderyk (Franciszek) Pułaski (przed 1641), później należały one do Jana (1642) i Zygmunta (do 1672 roku) Pułaskich. Przed końcem wieku weszły w posiadanie Jana von Reibnitza, a około 1719 roku – Jana Sebastiana von Kröstena. W tym czasie, tj. w XVI i XVII wieku, wieś ponownie zaczęła być nazywana Mikossen, Mykossen. Miejscowość należała do parafii ewangelickiej w Orzyszu.

Szkoła w Mikoszach powstała w drugiej połowie XVIII wieku (między 1786 a 1797 rokiem). W 1935 roku uczęszczało do niej 88 uczniów, zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Przed I wojną światową majątek w Mikoszach należał do niemieckiej rodziny Arenswaldów, później zmienił właścicieli, a w 1930 roku został rozparcelowany. Po II wojnie światowej we wsi założono Państwowe Gospodarstwo Rolne.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.


Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

  • 1857 r. – 248 osób
  • 1864 r. – 286 osób
  • 1867 r. – 260 osób
  • 1933 r. – 420 osób
  • 1939 r. – 394 osoby

Kultura

W miejscowości organizowane były imprezy towarzyszące w ramach Plenerów Wielkich Jezior Festiwal Mazurski.

Turystyka

Przez przepływającą przez Mikosze rzekę Orzyszę przebiega szlak kajakowy im. Michała Kajki.

Bibliografia

  1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
  2. Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
  3. Hippel Rudolf von, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
  4. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
  5. Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
  6. Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
  7. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
  8. Bank Danych Lokalnych GUS [17.08.2013]
  9. Deutsche Verwaltungsgeschichte [17.08.2013]
  10. Strona Urzędu Gminy Orzysz [30.08.2013]

Przypisy