Napiwoda: Różnice pomiędzy wersjami

	Napiwoda
	; Napiwoda. Fot. Albert Jankowski. Źródło: Commons Wikimedia [12.09.2013]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	nidzicki
Gmina	Nidzica
Sołectwo	Napiwoda
Liczba ludności (2010)	835
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	13 - 100 Nidzica
Tablice rejestracyjne	NNI
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego ; Napiwoda
	Położenie na mapie Polski ; Napiwoda
	{{#invoke:Koordynaty\|szablon}}

[wersja zweryfikowana]

Aktualna wersja na dzień 09:19, 6 cze 2016

Kościół w Napiwodzie
Fot.: © Mieczysław Wieliczko

Napiwoda (Napiwodde, niem. Napiwodda, od 1938 r. Grünfliess) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Nidzica. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 835 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Władysław Kowalczyk^[1].

Położenie

Wieś leży nad Strugą Napiwodzką w odległości ok. 6 km od Nidzicy, przy drodze wojewódzkiej nr 545.

Dzieje miejscowości

Wiadomo, że w 1. połowie XV w. miejscowość była wsią czynszową. Została lokowana w 1436 r. Nieznana jest etymologia nazwy miejscowości. W 1516 r. Napiwoda obejmowała 45 łanów, na których gospodarzyło 13 chłopów. Sołtysem w tym czasie był Jakob Freynik. W 1615 r. Paul Birnhauer otrzymał przywilej na prowadzenie karczmy. W 1661 r. 9 łanów było pustych. Na jej terenie w latach 1737–1740 powstała szkoła. W 2. połowie XVIII w. osadzali się tutaj polskojęzyczni chłopi z Mazowsza. W XVIII w. funkcjonowało we wsi leśnictwo, a chłopi posiadali Prawo chełmińskie. W tym samym okresie chłopi mieli problem z sianem dla hodowanych owiec. W 1792 r. we wsi były 22 gospodarstwa chłopskie. W 1812 r. przez wieś przejechali żołnierze włoskiej piechoty z IV korpusu pod wodzą gen. Pino, paląc część zagród.

W XIX w. przeważająca część mieszkańców była wyznania ewangelickiego. W 1880 r. okręg urzędu cywilnego liczył 747 mieszkańców. Ponadto w latach 1890–1945 wieś nosiła nazwę Grünfließ. W 1858 r. Napiwoda obejmowała 5378 mórg ziemi. W 1871 r. obok 504 ewangelików żyło 42 katolików i 3 żydów. W 1935 do czteroklasowej szkoły, zatrudniającej 4 nauczycieli, chodziło 191 dzieci.

Do 1954 r. wieś była siedzibą gminy Napiwoda. W miejscowości znajdowała się również karczma. W 1968 r. powstała tutaj nowa ośmioklasowa szkoła, a w 1991 r. wybudowano nowy kościół. Nie zachowały się informacje o formie zabudowy wiejskiej.

Liczba mieszkańców i domów w poszczególnych latach:

1818 r. – 30 domów, 233 osoby

1877 r. – 70 domów, 549 osób

1890 r. – 82 domy, 653 osoby

1939 r. – 730 osób

Gospodarka

We wsi znajduje się stajnia, tartak oraz hostel prowadzony przez Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym.

Przyroda

W pobliżu miejscowości znajduje się Rezerwat Koniuszanka, na terenie miejscowego leśnictwa są także pomniki przyrody - głazy narzutowe: 1 i 2.

Kultura

Jest tutaj Biblioteka, będąca filią Miejsko–Gminnej Biblioteki Publicznej w Nidzicy.

Religia

We wsi znajduje się siedziba lokalnej parafii rzymskokatolickiej.

Bezpieczeństwo

W Napiwodzie działa Ochotnicza Straż Pożarna.

Szkolnictwo

Dzieci uczą się w miejscowej Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II.

Ludzie związani z miejscowością

Jadwiga Bardyszewska (ur. 1954) – artystka plastyk, pedagog
Regina Nowak (ur. 1955) – bibliotekarka, animatorka kultury
Józef Gburzyński (ur. 1949) – urodzony w Napiwodzie związkowiec, działacz opozycji w okresie PRL, samorządowiec, prezydent Elbląga

Zabytki

Na terenie miejscowości znajduje się tablica poświęcona gen. Moczugowskiemu i jego żołnierzom, którzy polegli w 1914 r. Do czasów współczesnych zachowało się założenie dworsko–parkowe z XIX w., zabudowa folwarku, gorzelnia, tradycyjna zabudowa zagród, siedziba nadleśnictwa rządowej plantacji leśnej, budynek dawnej szkoły, dzwonnica, dworzec kolejowy, cmentarz ewangelicki z 2. połowy XIX w., cmentarz rodziny Holz–Dahrenstaedt oraz aleje przydrożne.

Bibliografia

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VI, Warszawa 1885.
Wijaczka Jacek, Dzieje wsi do końca XVIII wieku, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, ss. 165–202.
Zielińska Agnieszka, Dzieje miasta i okolic w latach 1807-1914, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, ss. 203–267.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.09.2013]
wikipedia.pl [12.09.2013]

Przypisy

↑ strona Gminy Nidzica

[1] strona Gminy Nidzica

[1]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{Wieś infobox
   |nazwa                 = Napiwoda
@@ Linia 8: / Linia 6: @@
   |dopełniacz wsi        = Napiwody
   |zdjęcie               = Napiwoda.jpg
-  |opis zdjęcia          = Napiwoda, źródło: www.wikipedia.pl, 12.09.2013.
+  |opis zdjęcia          = Napiwoda. Fot. Albert Jankowski. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Napiwoda_001.JPG Commons Wikimedia] [12.09.2013]
   |rodzaj miejscowości   = wieś sołecka
-  |województwo           = warmińsko - mazurskie
+  |województwo           = warmińsko-mazurskie
   |powiat                = nidzicki
   |gmina                 = Nidzica
@@ Linia 17: / Linia 15: @@
   |wysokość              =
   |liczba ludności       = 835
-  |rok                   = 2009, źródło:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=6317&p_token=0.8591044615022838, 12.09.2013.
+  |rok                   = 2010
   |strefa numeracyjna    = (+48) 89
   |kod pocztowy          = 13 - 100 Nidzica
@@ Linia 30: / Linia 28: @@
   |wikisłownik           =
   |www                   =
-}}
+}}<br/>
-<big>'''Napiwoda'''</big> (Napiwodde , niem. Napiwodda, od 1938 r. Grünfliess) – [[wieś sołecka]] w Polsce w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat nidzicki |powiecie nidzickim]], w [[Nidzica (gmina miejsko-wiejska)|gminie Nidzica]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] przynależała do [[Województwo olsztyńskie| województwa olsztyńskiego]].
+[[image:napiwodak.jpg|thumb|right|290px|Kościół w Napiwodzie<br>Fot.: © Mieczysław Wieliczko]]
+'''Napiwoda''' (''Napiwodde'', niem. ''Napiwodda'', od 1938 r. ''Grünfliess'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat nidzicki |powiecie nidzickim]], w [[Nidzica (gmina miejsko-wiejska)|gminie Nidzica]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie| województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 835 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Władysław Kowalczyk]]<ref>[http://www.nidzica.pl/58,solectwa.html strona Gminy Nidzica]</ref>.
+<br/><br/>
+== Położenie ==
+Wieś leży nad [[Struga Napiwodzka|Strugą Napiwodzką]] w odległości ok. 6 km od Nidzicy, przy drodze wojewódzkiej nr 545.
 <br/>
-=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+== Dzieje miejscowości ==
-Przez Napiwodę przepływa [[Struga Napiwodzka]] podlegająca zjawisku sufozji w okolicach między tą miejscowością a Moczyskiem. W okolicach tzw. rakerni znajdują się leje sufozyjne. Miejscowość leży na terenie [[Nidzica (gmina miejsko-wiejska)|gminy Nidzica]], przez obszar której przebiega jedna z głównych granic fizyczno-geograficznych Europy, oddzielająca obszar Europy Zachodniej od obszaru Europy Wschodniej. Ponadto 19.000 ha powierzchni gminy zajmują lasy i grunty leśne.  Istotnym zasobem naturalnym gminy są surowce mineralne, tj. żwiry i piaski, torfy i węgiel brunatny, kreda jeziorna, gytia i ziemia okrzemkowa.
+Wiadomo, że w 1. połowie XV w. miejscowość była [[Wieś czynszowa |wsią czynszową]]. Została lokowana w 1436 r. Nieznana jest etymologia nazwy miejscowości. W 1516 r. Napiwoda obejmowała 45 łanów, na których gospodarzyło 13 chłopów. Sołtysem w tym czasie był [[Jakob Freynik]]. W 1615 r. [[Paul Birnhauer]] otrzymał przywilej na prowadzenie karczmy. W 1661 r. 9 łanów było pustych. Na jej terenie w latach 1737–1740 powstała szkoła. W 2. połowie XVIII w. osadzali się tutaj polskojęzyczni chłopi z Mazowsza. W XVIII w. funkcjonowało we wsi leśnictwo, a chłopi posiadali [[Prawo chełmińskie]]. W tym samym okresie chłopi mieli problem z sianem dla hodowanych owiec. W 1792 r. we wsi były 22 gospodarstwa chłopskie. W 1812 r. przez wieś przejechali żołnierze włoskiej piechoty z IV korpusu pod wodzą gen. Pino, paląc część zagród.
+W XIX w. przeważająca część mieszkańców była wyznania ewangelickiego. W 1880 r. okręg urzędu cywilnego liczył 747 mieszkańców. Ponadto w latach 1890–1945 wieś nosiła nazwę ''Grünfließ''. W 1858 r. Napiwoda obejmowała 5378 mórg ziemi. W 1871 r. obok 504 ewangelików żyło 42 katolików i 3 żydów. W 1935 do czteroklasowej szkoły, zatrudniającej 4 nauczycieli, chodziło 191 dzieci.
+Do 1954 r. wieś była siedzibą [[Gmina Napiwoda |gminy Napiwoda]]. W miejscowości znajdowała się również karczma. W 1968 r. powstała tutaj nowa ośmioklasowa szkoła, a w 1991 r. wybudowano nowy kościół. Nie zachowały się informacje o formie zabudowy wiejskiej.
-<br/>
+Liczba mieszkańców i domów w poszczególnych latach:
-=== Dzieje miejscowości ===
+*1818 r. – 30 domów, 233 osoby
-Wiadomo, że w I poł XV w. miejscowość była wsią czynszową. Została lokowana w 1436 r. Nie znana jest etymologia nazwy miejscowości. W 1516 r. Napiwoda obejmowała 45 łanów, na których gospodarzyło 13 chłopów . Sołtysem w tym czasie był Jakob Freynik. 1615 r. Paul Birnhauer otrzymał przywilej na prowadzenie karczmy. W 1661 r. 9 łanów było pustych . Na jej terenie w latach 1737 – 1740 powstała szkoła. W II poł. XVIII w. osadzali się tutaj polskojęzyczni chłopi z Mazowsza. W XVIII w. funkcjonowało we wsi leśnictwo a chłopi posiadali [[prawo chełmińskie]]. W tym samym okresie chłopi mieli problem z sianem dla hodowanych owiec. W 1792 r. we wsi były 22 gospodarstwa chłopskie. W 1812 r. przez wieś przejechali żołnierze włoskiej piechoty z IV korpusu pod wodzą gen. Pino, paląc część zagród. W XIX w. przeważająca część mieszkańców była wyznania ewangelickiego. W 1880 r. okręg urzędu cywilnego liczył 747 mieszkańców. Ponadto w latach 1890 – 1945 wieś nosiła nazwę Grünfließ. W 1858 r. Napiwoda obejmowała 5378 mórg ziemi. W 1818 r. było 30 domów, 1877 r. – 70 a 1890 – 82. W 1818 r. wieś zamieszkiwały 233 osoby, w 1877 r. -  549 i  w 1890 -  653 osoby. W 1871 obok 504 ewangelików żyło 42 katolików i 3 żydów. W 1935 do czteroklasowej szkoły, zatrudniającej, 4 nauczycieli chodziło 191 dzieci. W 1939 r mieszkało w Napiwodzie 730 osób. Do 1954 r. była to siedziba [[Gmina Napiwoda |gminy Napiwoda]]. W miejscowości znajdowała się również karczma. W 1968 r. powstała tutaj nowa ośmioklasowa szkoła a w 1991 r. wybudowano nowy kościół. Nie zachowały się informacje o formie zabudowy wiejskiej.
+*1877 r. – 70 domów, 549 osób
-<br/>
+*1890 r. – 82 domy,  653 osoby
-===Gospodarka===
+*1939 r. – 730 osób
-We wsi znajduje się stajnia, tartak oraz hostel prowadzony przez [[Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym]]. Znajduje się tu siedziba [[Leśnictwo Napiwoda |leśnictwa]] należącego do [[Nadleśnictwo Nidzica |Nadleśnictwa Nidzica]].
+==Gospodarka==
+We wsi znajduje się stajnia, tartak oraz hostel prowadzony przez [[Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Napiwodzie| Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym]].
 <br/>
-===Przyyroda===
+==Przyroda==
 W pobliżu miejscowości znajduje się [[Rezerwat Koniuszanka I |Rezerwat Koniuszanka]], na terenie miejscowego leśnictwa są także pomniki przyrody - głazy narzutowe: [[Głaz narzutowy (1) w leśnictwie Napiwoda |1]] i [[Głaz narzutowy (2) w leśnictwie Napiwoda| 2]].
 <br/>
-===Kultura===
+==Kultura==
-Jest tutaj [[Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Nidzicy Filia Biblioteczna w Napiwodzie |Biblioteka]], będąca filią [[Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Nidzicy |Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Nidzicy]].
+Jest tutaj [[Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Nidzicy Filia Biblioteczna w Napiwodzie |Biblioteka]], będąca filią [[Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Nidzicy |Miejsko–Gminnej Biblioteki Publicznej w Nidzicy]].
 <br/>
-===Religia===
+==Religia==
-We wsi znajduje się siedziba lokalnej [[Parafia pw. Matki Bożej Królowej Polski w Napiwodzie |parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Królowej Polski w Napiwodzie]].
+We wsi znajduje się siedziba lokalnej [[Parafia pw. Matki Bożej Królowej Polski w Napiwodzie |parafii rzymskokatolickiej]].
 <br/>
-===Bezpieczeństwo===
+==Bezpieczeństwo==
-W Napiwodzie działa [[Ochotnicza Straż Pożarna w Napiwodzie |Ochotnicza Straż Pożarna]].
+W Napiwodzie działa [[Ochotnicza Straż Pożarna]].
 <br/>
-===Edukacja===
+==Szkolnictwo==
-Dzieci uczą się w miejscowej [[Szkoła Podstawowa  im. Jana Pawła II w Napiwodzie |Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II]].
+Dzieci uczą się w miejscowej [[Szkoła podstawowa w Napiwodzie |Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II]].
 <br/>
-===Ludzie związani z miejscowością===
+==Ludzie związani z miejscowością==
 *[[lkwim:Jadwiga Bardyszewska |Jadwiga Bardyszewska]] (ur. 1954) – artystka plastyk, pedagog
-*[[lkwim:Regina Nowak |Regina Nowak]] (ur. 1955) - bibliotekarka, animatorka kultury
+*[[lkwim:Regina Nowak |Regina Nowak]] (ur. 1955) – bibliotekarka, animatorka kultury
-*[[Józef Gburzyński |Józef Gburzyński]] (ur. 1949) - urodzony w Napiwodzie związkowiec, działacz opozycji w okresie PRL, samorządowiec, prezydent [[Elbląg |Elbląga]]
+*[[Józef Gburzyński |Józef Gburzyński]] (ur. 1949) – urodzony w Napiwodzie związkowiec, działacz opozycji w okresie PRL, samorządowiec, prezydent [[Elbląg |Elbląga]]
-Ze wsią związana jest także rodzina [[Holz–Dahrenstaedt]]. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest [[Jan Kowalski]].
+== Zabytki ==
+Na terenie miejscowości znajduje się tablica poświęcona gen. Moczugowskiemu i jego żołnierzom, którzy polegli w 1914 r. Do czasów współczesnych zachowało się założenie dworsko–parkowe z XIX w., zabudowa folwarku, gorzelnia, tradycyjna zabudowa zagród, siedziba nadleśnictwa rządowej plantacji leśnej, budynek dawnej szkoły, dzwonnica, dworzec kolejowy, cmentarz ewangelicki z 2. połowy XIX w., cmentarz rodziny [[Rodzina Holz- Dahrenataedt |Holz–Dahrenstaedt]] oraz aleje przydrożne.
 <br/>
-=== Zabytki ===
+== Bibliografia ==
-Na terenie miejscowości znajduje się tablica poświęcona gen. Moczugowskiemu i jego żołnierzom, którzy polegli w 1914 r. Do czasów współczesnych zachowało się założenie dworsko – parkowe z XIX w., zabudowa folwarku, gorzelnia, tradycyjna zabudowa zagród, siedziba nadleśnictwa rządowej plantacji leśnej, budynek dawnej szkoły, dzwonnica, dworzec kolejowy, cmentarz ewangelicki z II poł XIX w., cmentarz rodziny Holz – Dahrenstaedt oraz aleje przydrożne .
+''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VI, Warszawa 1885.<br/>
+Wijaczka Jacek, ''Dzieje wsi do końca XVIII wieku'', [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, ss. 165–202.<br/>
+Zielińska Agnieszka, '' Dzieje miasta i okolic w latach 1807-1914'', [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, ss. 203–267.<br/>
+[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=6317&p_token=0.8591044615022838/ Bank Danych Lokalnych GUS] [12.09.2013]<br/>
+[http://www.wikipedia.pl/ wikipedia.pl] [12.09.2013]
-<br/>
+{{Przypisy}}
+<references/>
-=== Bibliografia: ===
-''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VI, Warszawa 1885, 960 ss.
-Wijaczka Jacek, ''Dzieje wsi do końca XVIII wieku'', [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 165 - 202.
-Zielińska Agnieszka, '' Dzieje miasta i okolic w latach 1807 - 1914'', [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 203 - 267.
-<br/>
 [[Kategoria: Powiat nidzicki]]