Nawiady: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
(Dzieje miejscowości)
Linia 7: Linia 7:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Nawiad   
 
  |dopełniacz wsi        = Nawiad   
  |zdjęcie              = [[File: Nawiady.jpg|thumb|Nawiady, źródło: www.wikipedia.pl, 12.09.2013.]] 
+
  |zdjęcie              = Nawiady.jpg  
|opis zdjęcia          = Nawiady   
+
|opis zdjęcia          = Nawiady, źródło: www.wikipedia.pl, 12.09.2013.    
  |rodzaj miejscowości  = wieś
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
 
  |województwo          = warmińsko - mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko - mazurskie  
 
  |powiat                = mrągowski  
 
  |powiat                = mrągowski  
Linia 31: Linia 31:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}
 
}}
<big>'''Nawiady'''</big> (Weiden , niem. Aweyden) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.
+
<big>'''Nawiady'''</big> (Weiden , niem. Aweyden) – wieś sołecka w Polsce w [[województwo warmińsko - mazurskie |województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat mrągowski |powiecie mrągowskim]], w [[gmina Piecki |gminie Piecki]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do [[województwo olsztyńskie |województwa olsztyńskiego]].
  
 
<br/>
 
<br/>
  
 
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
 
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Ponadto miejscowość położona jest na terenie gminy Piecki, której obszar leży w zasięgu prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej na wyniesieniu mazursko – suwalskim. W podłożu ukształtowały się skały osadowe w dwóch erach geologicznych: mezozoicznej i kenozoicznej.
+
  
 
<br/>
 
<br/>
  
 
=== Dzieje miejscowości ===
 
=== Dzieje miejscowości ===
Pierwotnie wieś powstała jako osada bartnicza. Lokował ją w 1379 r. na 60 włókach, komtur ryński Jan Schoenfeld. Bartnicy zobowiązani byli do czynszu w formie miodu, kupowanego od nich w cenie grzywny za beczkę miodu oraz jednego szeląga za funt wosku. Zabudowa osady skupiona była wokół stawu wiejskiego. Z czasem powstały zabudowy mieszkalno – gospodarcze wzdłuż drogi Babięta – Piecki. Według Kętrzyńskiego nazwa miejscowości pochodzi od pruskiego nazwiska. Wiadomo także, że w 1437 r. istniał kościół.  Najprawdopodobniej już w XVI w. istniała szkoła parafialna. W wyniku zbytniego karczowania lasu w celu produkcji potażu i smoły, bartnictwo stało się nieopłacalne. W XVII w. czynsz w naturze został zamieniony na pieniężny w wysokości 40 grzywien rocznie. Również w tym samym okresie wybudowano nowy budynek szkolny i funkcjonowała tu karczma. W I poł. XIX w. znacznie wzrosła liczba mieszkańców wsi. W 1785 r. było tu 56 dymów a w 1815 r. – 67 . W 1815 r. we wsi mieszkało 389 osób, w 1838 r. – 553, w 1939 r. – 657 . W XIX w. istniało na terenie miejscowości gospodarstwo dworskie, które w 1900 r. obejmowało 26 włók. W 1912 r. gospodarstwo to zostało kupione przez Towarzystwo Rolne z Królewca i rozparcelowane na mniejsze działki, na których osadzono Niemców spoza Prus oraz z Rosji. W XIX w. Nawiady wymieniane są jako targowisko, gdzie co roku odbywają się 2 jarmarki na: bydło, konie i kramy. W 1914 r. we wsi funkcjonowała trzyklasowa szkoła. W 1937 r. parafia w Nawiadach była prężnie działającą instytucją Kościoła. W tym okresie należało do niej 20 miejscowości. Po 1945 r. świątynia była użytkowana przez ewangelików. Parafia katolicka została ponownie erygowana w 1981 r. Nawiady do 1954 r. były siedzibą gminy Nawiady. Ponadto obecnie na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi filiał Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego.  
+
Pierwotnie wieś powstała jako osada bartnicza. Lokował ją w 1379 r. na 60 włókach, komtur ryński Jan Schoenfeld. Bartnicy zobowiązani byli do czynszu w formie miodu, kupowanego od nich w cenie grzywny za beczkę miodu oraz jednego szeląga za funt wosku. Zabudowa osady skupiona była wokół stawu wiejskiego. Z czasem powstały zabudowy mieszkalno – gospodarcze wzdłuż drogi [[Babięta]] [[Piecki]]. Według [[lkwim: Wojciech Kętrzyński| Wojciecha Kętrzyńskiego]] nazwa miejscowości pochodzi od pruskiego nazwiska. Wiadomo także, że w 1437 r. istniał kościół.  Najprawdopodobniej już w XVI w. istniała szkoła parafialna. W wyniku zbytniego karczowania lasu w celu produkcji potażu i smoły, bartnictwo stało się nieopłacalne. W XVII w. czynsz w naturze został zamieniony na pieniężny w wysokości 40 grzywien rocznie. Również w tym samym okresie wybudowano nowy budynek szkolny i funkcjonowała tu karczma. W I poł. XIX w. znacznie wzrosła liczba mieszkańców wsi. W 1785 r. było tu 56 dymów a w 1815 r. – 67 . W 1815 r. we wsi mieszkało 389 osób, w 1838 r. – 553, w 1939 r. – 657 . W XIX w. istniało na terenie miejscowości gospodarstwo dworskie, które w 1900 r. obejmowało 26 włók. W 1912 r. gospodarstwo to zostało kupione przez [[Towarzystwo Rolne z Królewca]] i rozparcelowane na mniejsze działki, na których osadzono Niemców spoza [[Prusy |Prus]] oraz z Rosji. W XIX w. Nawiady wymieniane są jako targowisko, gdzie co roku odbywają się 2 jarmarki na: bydło, konie i kramy. W 1914 r. we wsi funkcjonowała trzyklasowa szkoła. W 1937 r. [[parafia w Nawiadach]] była prężnie działającą instytucją Kościoła. W tym okresie należało do niej 20 miejscowości. Po 1945 r. świątynia była użytkowana przez ewangelików. Parafia katolicka została ponownie erygowana w 1981 r. Nawiady do 1954 r. były siedzibą [[gmina Nawiady |gminy Nawiady]]. Ponadto obecnie na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi [[filiał Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Nawiadach]].  
  
 
<br/>
 
<br/>
Linia 52: Linia 52:
  
 
===Kultura===
 
===Kultura===
Istnieje tutaj Szkoła Podstawowa z salą gimnastyczną i boiskiem. Na terenie wsi działa Ochotnicza Straż Pożarna.
+
Istnieje tutaj [[Szkoła Podstawowa]] z salą gimnastyczną i boiskiem. Na terenie wsi działa [[Ochotnicza Straż Pożarna]].
  
 
<br/>
 
<br/>
Linia 58: Linia 58:
 
=== Ludzie związani z miejscowością: ===
 
=== Ludzie związani z miejscowością: ===
  
Z Nawiadami związana jest postać Jana Brafkowiusa – pastor, wydawca kancjonału pieśni.  
+
Z Nawiadami związana jest postać [[Jan Brafkowius |Jana Brafkowiusa]] – pastor, wydawca kancjonału pieśni. W kadencji 2011 - 2015 sołtysem wsi jest [[Grzegorz Tomczak]].
  
 
<br/>
 
<br/>
Linia 64: Linia 64:
  
 
=== Zabytki: ===
 
=== Zabytki: ===
W miejscowości znajduje się zabytkowy kościół z XV w. a w nim organy z początku XIX w.  
+
W miejscowości znajduje się [[zabytkowy kościół z XV w.]] a w nim organy z początku XIX w.  
  
[[File:Kościół w Nawiadach.jpg|thumb|Zabytkowy kościół, źródło: www.ciekawemazury.pl, 12.09.2013.]]
+
[[File:Kościół w Nawiadach.jpg|300 px |thumb|Zabytkowy kościół, źródło: www.ciekawemazury.pl, 12.09.2013.]]
  
 
<br/>
 
<br/>
Linia 87: Linia 87:
 
<br/>
 
<br/>
  
[[Kategoria: Miejscowość]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria:Powiat mrągowski]][[Kategoria:Gmina Piecki]][[Kategoria:Wieś sołecka]]
 
[[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 11:03, 20 wrz 2013 (CEST)
 
[[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 11:03, 20 wrz 2013 (CEST)

Wersja z 19:54, 25 paź 2013


Nawiady

Nawiady, źródło: www.wikipedia.pl, 12.09.2013.
Nawiady, źródło: www.wikipedia.pl, 12.09.2013.
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko - mazurskie
Powiat mrągowski
Gmina Piecki
Sołectwo Nawiady
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna (+48) 89
Tablice rejestracyjne NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Nawiady
Nawiady
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Nawiady
Nawiady
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Nawiady (Weiden , niem. Aweyden) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.


Charakterystyka fizjograficzna


Dzieje miejscowości

Pierwotnie wieś powstała jako osada bartnicza. Lokował ją w 1379 r. na 60 włókach, komtur ryński Jan Schoenfeld. Bartnicy zobowiązani byli do czynszu w formie miodu, kupowanego od nich w cenie grzywny za beczkę miodu oraz jednego szeląga za funt wosku. Zabudowa osady skupiona była wokół stawu wiejskiego. Z czasem powstały zabudowy mieszkalno – gospodarcze wzdłuż drogi BabiętaPiecki. Według Wojciecha Kętrzyńskiego nazwa miejscowości pochodzi od pruskiego nazwiska. Wiadomo także, że w 1437 r. istniał kościół. Najprawdopodobniej już w XVI w. istniała szkoła parafialna. W wyniku zbytniego karczowania lasu w celu produkcji potażu i smoły, bartnictwo stało się nieopłacalne. W XVII w. czynsz w naturze został zamieniony na pieniężny w wysokości 40 grzywien rocznie. Również w tym samym okresie wybudowano nowy budynek szkolny i funkcjonowała tu karczma. W I poł. XIX w. znacznie wzrosła liczba mieszkańców wsi. W 1785 r. było tu 56 dymów a w 1815 r. – 67 . W 1815 r. we wsi mieszkało 389 osób, w 1838 r. – 553, w 1939 r. – 657 . W XIX w. istniało na terenie miejscowości gospodarstwo dworskie, które w 1900 r. obejmowało 26 włók. W 1912 r. gospodarstwo to zostało kupione przez Towarzystwo Rolne z Królewca i rozparcelowane na mniejsze działki, na których osadzono Niemców spoza Prus oraz z Rosji. W XIX w. Nawiady wymieniane są jako targowisko, gdzie co roku odbywają się 2 jarmarki na: bydło, konie i kramy. W 1914 r. we wsi funkcjonowała trzyklasowa szkoła. W 1937 r. parafia w Nawiadach była prężnie działającą instytucją Kościoła. W tym okresie należało do niej 20 miejscowości. Po 1945 r. świątynia była użytkowana przez ewangelików. Parafia katolicka została ponownie erygowana w 1981 r. Nawiady do 1954 r. były siedzibą gminy Nawiady. Ponadto obecnie na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi filiał Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Nawiadach.


Gospodarka

We wsi odnajdziemy sklep spożywczy, firmę usługowo - handlową i budowlaną.


Kultura

Istnieje tutaj Szkoła Podstawowa z salą gimnastyczną i boiskiem. Na terenie wsi działa Ochotnicza Straż Pożarna.


Ludzie związani z miejscowością:

Z Nawiadami związana jest postać Jana Brafkowiusa – pastor, wydawca kancjonału pieśni. W kadencji 2011 - 2015 sołtysem wsi jest Grzegorz Tomczak.



Zabytki:

W miejscowości znajduje się zabytkowy kościół z XV w. a w nim organy z początku XIX w.

Zabytkowy kościół, źródło: www.ciekawemazury.pl, 12.09.2013.


Bibliografia:

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1, Olsztyn 2010, 671 ss.

Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn, 1975, 487 ss.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VI, Warszawa 1885, 960 ss.



Zobacz też

www.piecki.wm.pl


Kinlis (dyskusja) 11:03, 20 wrz 2013 (CEST)