Nawiady: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
 
  |nazwa                = Nawiady   
 
  |nazwa                = Nawiady   
Linia 7: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Nawiad   
 
  |dopełniacz wsi        = Nawiad   
  |zdjęcie              = [[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|Miejscowość-Opis-Ryzunku]]    
+
  |zdjęcie              = Nawiady.jpg   
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe      
+
  |opis zdjęcia          = Pomnik ku czci ofiar I wojny światowej. <br>Fot. Mieczysław Kalski      
  |rodzaj miejscowości  = wieś
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
 
  |województwo          = warmińsko - mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko - mazurskie  
 
  |powiat                = mrągowski  
 
  |powiat                = mrągowski  
Linia 16: Linia 14:
 
  |sołectwo              = Nawiady
 
  |sołectwo              = Nawiady
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = Pole-obowiązkowe
+
  |liczba ludności      =  
  |rok                  = Pole-obowiązkowe
+
  |rok                  =  
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 89
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 89
 
  |kod pocztowy          =
 
  |kod pocztowy          =
Linia 31: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}
 
}}
<big>'''Nawiady'''</big> (Weiden , niem. Aweyden) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.
+
'''Nawiady''' (''Weiden'', niem. ''Aweyden'') – wieś sołecka w [[województwo warmińsko-mazurskie |województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat mrągowski |powiecie mrągowskim]], w [[Piecki (gmina wiejska) |gminie Piecki]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego. Funkcję sołtysa sprawuje [[Jadwiga Kulas]].<ref>[http://bip.piecki.com.pl/101/1281/Wykaz_Soltysow_na_terenie_gminy_Piecki_kadencja_2015__E2_80_93_2018/ BIP Gminy Piecki]</ref>
 +
<br/><br/>
 +
[[Plik:parafianawiady.jpg|right|thumb|288px|Kościół pw. św. Józefa w Nawiadach, fot. Mieczysław Kalski]]
 +
=== Dzieje miejscowości ===
 +
Pierwotnie wieś powstała jako osada bartnicza. Lokował ją w 1379 r. na 60 włókach komtur ryński Jan Schoenfeld. Bartnicy zobowiązani byli do czynszu w formie miodu, kupowanego od nich w cenie grzywny za beczkę miodu oraz jednego szeląga za funt wosku. Zabudowa osady skupiona była wokół stawu wiejskiego. Z czasem powstały zabudowy mieszkalno–gospodarcze wzdłuż drogi [[Babięta]] – [[Piecki]].  
  
<br/>
+
Według [[lkwim: Wojciech Kętrzyński| Wojciecha Kętrzyńskiego]] nazwa miejscowości pochodzi od [[Prusowie|pruskiego]] nazwiska. Wiadomo także, że w 1437 r. istniał kościół. Najprawdopodobniej już w XVI w. istniała szkoła parafialna. W wyniku zbytniego karczowania lasu w celu produkcji potażu i smoły bartnictwo stało się nieopłacalne. W XVII w. czynsz w naturze został zamieniony na pieniężny w wysokości 40 grzywien rocznie. Również w tym samym okresie wybudowano nowy budynek szkolny i funkcjonowała tu karczma. W I poł. XIX w. znacznie wzrosła liczba mieszkańców wsi. W 1785 r. było tu 56 dymów a w 1815 r. – 67.
  
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+
W 1815 r. we wsi mieszkało 389 osób, w 1838 r. – 553, w 1939 r. – 657 . W XIX w. istniało na terenie miejscowości gospodarstwo dworskie, które w 1900 r. obejmowało 26 włók. W 1912 r. gospodarstwo to zostało kupione przez Towarzystwo Rolne z [[Królewiec|Królewca]] i rozparcelowane na mniejsze działki, na których osadzono Niemców spoza Prus oraz z Rosji. W XIX w. Nawiady wymieniane są jako targowisko, gdzie co roku odbywają się 2 jarmarki na: bydło, konie i kramy.  
Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Ponadto miejscowość położona jest na terenie gminy Piecki, której obszar leży w zasięgu prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej na wyniesieniu mazursko – suwalskim. W podłożu ukształtowały się skały osadowe w dwóch erach geologicznych: mezozoicznej i kenozoicznej.  
 
  
<br/>
+
W 1914 r. we wsi funkcjonowała trzyklasowa szkoła. W 1937 r. parafia w Nawiadach była prężnie działającą instytucją Kościoła. W tym okresie należało do niej 20 miejscowości. Po 1945 r. świątynia była użytkowana przez ewangelików. [[Parafia pw. św. Józefa w Nawiadach|Parafia katolicka w Nawiadach]] została ponownie erygowana w 1981 r. Nawiady do 1954 r. były siedzibą gminy Nawiady. Ponadto obecnie na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi [[filiał Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Nawiadach]].
  
=== Dzieje miejscowości ===
+
===Gospodarka===
Pierwotnie wieś powstała jako osada bartnicza. Lokował ją w 1379 r. na 60 włókach, komtur ryński Jan Schoenfeld. Bartnicy zobowiązani byli do czynszu w formie miodu, kupowanego od nich w cenie grzywny za beczkę miodu oraz jednego szeląga za funt wosku. Zabudowa osady skupiona była wokół stawu wiejskiego. Z czasem powstały zabudowy mieszkalno – gospodarcze wzdłuż drogi Babięta – Piecki. Według Kętrzyńskiego nazwa miejscowości pochodzi od pruskiego nazwiska. Wiadomo także, że w 1437 r. istniał kościół.  Najprawdopodobniej już w XVI w. istniała szkoła parafialna. W wyniku zbytniego karczowania lasu w celu produkcji potażu i smoły, bartnictwo stało się nieopłacalne. W XVII w. czynsz w naturze został zamieniony na pieniężny w wysokości 40 grzywien rocznie. Również w tym samym okresie wybudowano nowy budynek szkolny i funkcjonowała tu karczma. W I poł. XIX w. znacznie wzrosła liczba mieszkańców wsi. W 1785 r. było tu 56 dymów a w 1815 r. – 67 . W 1815 r. we wsi mieszkało 389 osób, w 1838 r. – 553, w 1939 r. – 657 . W XIX w. istniało na terenie miejscowości gospodarstwo dworskie, które w 1900 r. obejmowało 26 włók. W 1912 r. gospodarstwo to zostało kupione przez Towarzystwo Rolne z Królewca i rozparcelowane na mniejsze działki, na których osadzono Niemców spoza Prus oraz z Rosji. W XIX w. Nawiady wymieniane są jako targowisko, gdzie co roku odbywają się 2 jarmarki na: bydło, konie i kramy. W 1914 r. we wsi funkcjonowała trzyklasowa szkoła. W 1937 r. parafia w Nawiadach była prężnie działającą instytucją Kościoła. W tym okresie należało do niej 20 miejscowości. Po 1945 r. świątynia była użytkowana przez ewangelików. Parafia katolicka została ponownie erygowana w 1981 r. Nawiady do 1954 r. były siedzibą gminy Nawiady. Ponadto obecnie na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi filiał Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego.
+
We wsi działa sklep spożywczy, firma usługowo-handlowa i budowlana.
 
 
<br/>
 
  
 +
===Edukacja===
 +
[[Szkoła Podstawowa w Nawiadach]] z salą gimnastyczną i boiskiem.
 
===Kultura===
 
===Kultura===
Istnieje tutaj Szkoła Podstawowa z salą gimnastyczną i boiskiem. Na terenie wsi działa Ochotnicza Straż Pożarna.
+
Na terenie wsi działa [[Ochotnicza Straż Pożarna w Nawiadach]].
 
 
<br/>
 
  
 
=== Ludzie związani z miejscowością: ===
 
=== Ludzie związani z miejscowością: ===
 +
*[[Jan Barfkowius |Jan Barfkowius]] – pastor, wydawca kancjonału pieśni<br/>
 +
*[[lkwim: Honorata Wischnewski|Honorata Wischniewski]] - pisarka i autorka wierszy<br/>
 +
=== Zabytki ===
 +
W miejscowości znajduje się zabytkowy [[lkwim:Kościół pw. św. Józefa w Nawiadach|kościół pw. św. Józefa]], a w nim organy z początku XIX w.
  
Z Nawiadami związana jest postać Jana Brafkowiusa – pastor, wydawca kancjonału pieśni.
+
===Przypisy===
 
+
<references/>
<br/>
 
 
 
 
 
=== Zabytki: ===
 
W miejscowości znajduje się zabytkowy kościół z XV w. a w nim organy z początku XIX w.
 
 
 
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|Miejscowość-Opis-Ryzunku]]
 
 
 
<br/>
 
  
 
=== Bibliografia: ===
 
=== Bibliografia: ===
 +
Achremczyk Stanisław, '' Historia Warmii i Mazur'', t. 1, Olsztyn 2010.<br/>
 +
''Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn, 1975.<br/>
 +
''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VI, Warszawa 1885.<br/>
  
Achremczyk Stanisław, '' Historia Warmii i Mazur'', t. 1, Olsztyn 2010, 671 ss.
 
 
''Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn, 1975, 487 ss.
 
 
''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VI, Warszawa 1885, 960 ss.
 
 
 
 
<br/>
 
 
== Zobacz też ==
 
www.piecki.wm.pl
 
 
<br/>
 
  
[[Kategoria: Miejscowość]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria:Powiat mrągowski]][[Kategoria: Piecki (gmina wiejska)]][[Kategoria:Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]]
[[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 11:03, 20 wrz 2013 (CEST)
 

Aktualna wersja na dzień 10:26, 14 cze 2016

Nawiady

Pomnik ku czci ofiar I wojny światowej. Fot. Mieczysław Kalski
Pomnik ku czci ofiar I wojny światowej.
Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko - mazurskie
Powiat mrągowski
Gmina Piecki
Sołectwo Nawiady
Strefa numeracyjna (+48) 89
Tablice rejestracyjne NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Nawiady
Nawiady
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Nawiady
Nawiady
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Nawiady (Weiden, niem. Aweyden) – wieś sołecka w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego. Funkcję sołtysa sprawuje Jadwiga Kulas.[1]

Kościół pw. św. Józefa w Nawiadach, fot. Mieczysław Kalski

Dzieje miejscowości

Pierwotnie wieś powstała jako osada bartnicza. Lokował ją w 1379 r. na 60 włókach komtur ryński Jan Schoenfeld. Bartnicy zobowiązani byli do czynszu w formie miodu, kupowanego od nich w cenie grzywny za beczkę miodu oraz jednego szeląga za funt wosku. Zabudowa osady skupiona była wokół stawu wiejskiego. Z czasem powstały zabudowy mieszkalno–gospodarcze wzdłuż drogi BabiętaPiecki.

Według Wojciecha Kętrzyńskiego nazwa miejscowości pochodzi od pruskiego nazwiska. Wiadomo także, że w 1437 r. istniał kościół. Najprawdopodobniej już w XVI w. istniała szkoła parafialna. W wyniku zbytniego karczowania lasu w celu produkcji potażu i smoły bartnictwo stało się nieopłacalne. W XVII w. czynsz w naturze został zamieniony na pieniężny w wysokości 40 grzywien rocznie. Również w tym samym okresie wybudowano nowy budynek szkolny i funkcjonowała tu karczma. W I poł. XIX w. znacznie wzrosła liczba mieszkańców wsi. W 1785 r. było tu 56 dymów a w 1815 r. – 67.

W 1815 r. we wsi mieszkało 389 osób, w 1838 r. – 553, w 1939 r. – 657 . W XIX w. istniało na terenie miejscowości gospodarstwo dworskie, które w 1900 r. obejmowało 26 włók. W 1912 r. gospodarstwo to zostało kupione przez Towarzystwo Rolne z Królewca i rozparcelowane na mniejsze działki, na których osadzono Niemców spoza Prus oraz z Rosji. W XIX w. Nawiady wymieniane są jako targowisko, gdzie co roku odbywają się 2 jarmarki na: bydło, konie i kramy.

W 1914 r. we wsi funkcjonowała trzyklasowa szkoła. W 1937 r. parafia w Nawiadach była prężnie działającą instytucją Kościoła. W tym okresie należało do niej 20 miejscowości. Po 1945 r. świątynia była użytkowana przez ewangelików. Parafia katolicka w Nawiadach została ponownie erygowana w 1981 r. Nawiady do 1954 r. były siedzibą gminy Nawiady. Ponadto obecnie na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi filiał Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Nawiadach.

Gospodarka

We wsi działa sklep spożywczy, firma usługowo-handlowa i budowlana.

Edukacja

Szkoła Podstawowa w Nawiadach z salą gimnastyczną i boiskiem.

Kultura

Na terenie wsi działa Ochotnicza Straż Pożarna w Nawiadach.

Ludzie związani z miejscowością:

Zabytki

W miejscowości znajduje się zabytkowy kościół pw. św. Józefa, a w nim organy z początku XIX w.

Przypisy

Bibliografia:

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1, Olsztyn 2010.
Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn, 1975.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VI, Warszawa 1885.