Nowa Wieś Wielka
| Nowa Wieś Wielka | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko - mazurska |
| Powiat | nidzicki |
| Gmina | Janowiec Kościelny |
| Sołectwo | Nowa Wieś Wielka |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Tablice rejestracyjne | NNI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Nowa Wieś Wielka | |
| Położenie na mapie Polski  Nowa Wieś Wielka | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Nowa Wieś Wielka – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko – mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Janowiec Kościelny.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Miejscowość położona jest na terenie gminy Janowiec Kościelny, która znajduje się na obszarze Niżu Środkowoeuropejskiego, na pograniczu dwóch podprowincji: Pojezierza Środkowo-Bałtyckiego i Niziny Północnomazowieckiej. Natomiast pas południowy obszaru gminy to mazoregion Wzniesień Mławskich, który graniczy od północy z Garbem Lubawskim. Zatem powierzchnia gminy Janowiec Kościelny posiada charakter falisty, miejscami równinny. W południowej części gminy – w dolinie Orzycy znajdują się wzniesienia od ok. 60 m. do ok. 200 m n.p.m. oraz wzgórza i wały moreny czołowej. Od południa na terenie gminy występują dwa wały morenowe, rozcięte doliną Wieczfnianki. Wał wschodni posiada wysokości bezwzględne do 200 m n.p.m., zaś stoki w tym rejonie bywają bardzo strome, a nachylenia terenu przekraczają często 15%. W zachodniej części gminy rzeźba terenu wyróżnia się pojedynczymi pagórkami i wzgórzami. Natomiast pomiędzy nimi znajdują się obniżenia i zagłębienia, bądź suche dolinki erozyjno-denudacyjne. Ponadto występują tutaj formy późnoglacjalne i holoceńskie - doliny rzeczne, z których największą jest rzeka Orzyc. Obszar gminy Janowiec Kościelny położony jest w obrębie Niecki Mazowieckiej. Występują tutaj następujące osady: kredowe, piaski, mułki, iły, piaski drobnoziarniste, piaski pylaste, gliny zwałowe, torfowiska, piaskowce margliste i mułowce z glaukonitem oraz szczątkami fauny.
Dzieje miejscowości
Wieś lokowano przed 1413 r. We wspomnianym roku Nowa Wieś została obrabowana przez Krzyżaków. W 1531 r. we wsi było 7 obsadzonych włók oraz funkcjonował młyn z dwoma kołami z roczną dzierżawą . We wsi w XIX w. funkcjonował młyn wodny. W 1578 r. miejscowość należała do parafii Grzebsk i do powiatu mławskiego. W 1827 r. było tu 15 domów. Wieś zamieszkiwało w tym czasie 110 osób . Pod koniec XIX w. znajdowały się w Nowej Wsi 24 domy. Na jej obszarze mieszkało 241 osób.
Kultura
We wsi działa świetlica oraz Ochotnicza Straż Pożarna.
Zabytki:
Na terenie miejscowości znajdują się następujące zabytki: zabudowania gospodarcze z XX w.; domy mieszkalne z XIX/XX w.; krzyż przydrożny z XIX/XX w.; krzyż przydrożny, choleryczny z kapliczką na kolumnie z II poł. XIX w.; krzyż przydrożny z ok. 1920 r.
Bibliografia:
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VII, Warszawa 1886, 960 ss.
Wijaczka Jacek, Dzieje wsi do końca XVIII wieku, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 165 - 202. http://www.zsjanowiec.org.pl/rp-internetowa/PRZEWODNIK/NOWA_WIES_WIELKA.html, 12.09.2013.
