Nowe Kiejkuty

Nowe Kiejkuty
Nowe Kiejkuty na pocztówce sprzed 1945 roku
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Dźwierzuty
Liczba ludności (2010)	325
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-120
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Nowe Kiejkuty
Położenie na mapie Polski Nowe Kiejkuty
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Nowe Kiejkuty (niem. Neu Keykuth) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Dźwierzuty.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowo-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w północnej części powiatu szczycieńskiego. Miejscowość leży w odległości 10 km na północ od Szczytna, na północ od Jeziora Wałpusz, przy drodze nr 600 w kierunku Mrągowa oraz linii kolejowej na linii Szczytno-Biskupiec.

Dzieje miejscowości

Miejscowość powstała na obszarze dawnej Galindii. Następnie tereny te stanowiły część prokuratorii szczycieńskiej przeznaczonej do nadań dla rycerstwa w zamian za zasługi dla Zakonu. Obdarowani rycerze we własnym zakresie zakładali nowe wsie czynszowe, dwory i folwarki, a także często sprzedawali, zamieniali lub tracili własne majątki, stąd spora liczba kolejnych właścicieli. Nowe Kiejkuty zostały założone pod koniec XIV wieku (po raz pierwszy zostały wymienione w 1399 roku). W 1406 roku była to wieś czynszowa obejmująca 40 łanów, w tym 4 łany sołeckie. Zasiedlanie wsi najwyraźniej postępowało stosunkowo powoli, ponieważ w 1520 roku aż 24 łany były puste. W XVI wieku istniała tu karczma. W 1782 roku Nowe Kiejkuty składały się z 29 gospodarstw. W 1818 roku wieś liczyła 180 mieszkańców i 34 gospodarstwa. W 1939 roku Nowe Kiejkuty były zamieszkane przez 401 osób. W 1992 roku zamknięto przystanek osobowy na linii kolejowej nr 262 w Nowych Kiejkutach. Miejscowość jest obecnie siedzibą sołectwa. Aktualnie funkcję sołtysa sprawuje Bernarda Mikulak. W Nowych Kiejkutach działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Sport

W miejscowości działa klub piłkarski FC Nowe Kiejkuty.

Nowe Kiejkuty. Pomnik ku czci mieszkańców poległych w latach 1914-1918

Turystyka

W okolicach miejscowości zlokalizowane są ośrodki wypoczynkowe, gospodarstwa agroturystyczne, stadniny koni.

Zabytki:

• W centrum wsi pozostałości pomnika na cześć mieszkańców wsi poległych podczas I wojny światowej. Pomnik zlokalizowany był w centrum wsi, przy przydrożnej kapliczce. Do czasów obecnych zachowały się jedynie szczątki podstawy pomnika. Pomnik został wzniesiony w roku 1937.
• Cmentarz ewangelicki z XIX wieku
• Budynek dawnej stacji kolejowej z początków XX wieku, zaadoptowany obecnie na mieszkania prywatne

Budynek stacji kolejowej w Nowych Kiejkutach

Przyroda

W pobliżu miejscowości znajduje się pomnik przyrody - głaz narzutowy.

Bibliografia:

1. Grabowski Sławomir, Z dziejów gminy Dźwierzuty, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, s. 3-6.
2. Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
3. Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
4. Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
5. Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 10.09.2013]
6. Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html [data dostępu: 10.09.2013]
7. Oficjalna Strona Gminy Dźwierzuty: http://www.gminadzwierzuty.pl/?mdAktualnosci-cmPokaz-254 [data dostępu: 10.09.2013]
8. Olsztyńska Strona Rowerowa: http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/nowe_kiejkuty [data dostępu: 10.09.2013]

Przypisy