Obóz koncentracyjny w Działdowie 1939-1945: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Powstanie obozu)
 
(Nie pokazano 25 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
'''Obóz jeniecki w Działdowie 1939-1945''' - obóz koncentracyjny, w którym zginęło około 15 tys osób. W latach 1939-1945 przez obóz przewinęło się około 30 tys. ludzi.
+
'''Obóz jeniecki w Działdowie 1939–1945''' (''Soldau KL'') – obóz koncentracyjny, w którym zginęło około 15 tys osób. W latach 1939–1945 przez obóz przewinęło się około 30 tys. ludzi.
 
<br/>
 
<br/>
 
+
[[File: Pomnik ku czci ofiar obozu w Działdowie.jpg|thumb|right|290 px|Autor: Piotr Marynowski. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dzia%C5%82dowo_-_Monument_to_victims_of_KL_Soldau.jpg Commons Wikimedia] [18.11.2014] ]]
 +
[[File: Pomnik pomordowanych ofiar, znajdujący się w lesie koło wsi Białuty.jpg|thumb|right|290 px|Autor: Beax. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bialuty_las-02_beax.jpg Commons Wikimedia] [18.11.2014] ]]
 
==Powstanie obozu==
 
==Powstanie obozu==
Obóz został utworzony na przełomie 1939/1940 roku przy ulicy Grunwaldzkiej z inicjatywy ówczesnego Inspektora Policji Bezpieczeństwa i Służby  
+
Obóz został utworzony na przełomie 1939/1940 roku przy ulicy Grunwaldzkiej z inicjatywy ówczesnego Inspektora Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa [[Otto Rasch|Otto Rascha]]. Oficjalnie nosił nazwę obozu przejściowego (''Durchgangslager''). Jego powstanie wiąże się z utworzeniem na terenie miejscowych koszar wojskowych aresztu śledczego. Od połowy stycznia 1940 roku znajdowali się w nim wysiedleni Polacy, których wysyłano następnie do Generalnej Guberni. W maju 1940 roku nadano mu nazwę wychowawczego obozu pracy (Arbeitserziebungslager). Wkrótce został jednak przekształcony w obóz pracy przymusowej (''Arbeitsstralager'').
  
Bezpieczeństwa Otto Rascha. Oficjalnie nosił nazwę obozu przejściowego (Durchgangslader). Jego powstanie wiąże się z utworzenie na terenie
+
Obóz zajmował około 8 ha. Bloki zostały ogrodzone drewnianym parkanem i drutem kolczastym. W głównym, dwupiętrowym, murowanym budynku znajdowały się cele dla więźniów, warsztaty i urządzenia gospodarcze. Piwnice wykorzystywano do przetrzymywania więźniów politycznych i wykonywania egzekucji. W dwóch parterowych, drewnianych budynkach mieściły się magazyny, pralnia oraz kuchnia. W oddzielnym dwupiętrowym budynku przesłuchiwano więźniów; drugie piętro było przeznaczone dla załogi wartowniczej. Komendantem obozu został Hans Krause, posiadający praktycznie niczym nieograniczoną władzę nad więźniami. Personel nadzorczy składał się z członków Policji Porządkowej. W maju 1940 roku przystąpiono do organizowania administracji obozu. Obóz podlegał SS. W 1942 roku został przekształcony w obóz karny.
 
+
<br/>
miejscowych koszar wojskowych aresztu śledczego. Od połowy stycznia 1940 roku znajdowali się w nim wysiedleni Polacy, których wysyłano następnie do
+
==Więźniowie obozu ''Soldau KL''==
 
+
W lutym, marcu i kwietniu 1940 roku ''Soldau KL'' pełnił rolę obozu zagłady. Ofiarami padali polscy działacze społeczni, nauczyciele, ziemianie, duchowni, którzy do [[Działdowo|Działdowa]] trafiali z Hohenbruch, Rudan i Baydritten. Egzekucje przez rozstrzelanie dokonywanie były w lesie, w  okolicach wsi [[Komorniki]]. Od maja 1940 roku więźniowie z Działdowa byli wysyłani do obozów koncentracyjnych bądź do Generalnej Guberni. W 1941 roku wprowadzono podział więźniów na trzy kategorie: politycznych, przebywających w celach wychowawczych oraz karnych. Od 1940 roku na skutek akcji wysiedleńczej zaczęła napływać ludność polska, która przez jakiś czas przebywała w poszczególnych działach obozu. Przez obóz przeszło ok. 5 tys. wysiedleńców. W większości pochodzili w trzech powiatów: płockiego, ciechanowskiego i białostockiego. Oddział dla wysiedleńców został zlikwidowany latem 1941 roku.
Generalnej Guberni. W maju 1940 roku nadano mu nazwę wychowawczego obozu pracy (Arbeitserziebungslager). Wkrótce został jednak przekształcony w obóz
 
 
 
pracy przymusowej (Arbeitsstralager).
 
 
 
Obóz zajmował około 8 ha. Bloki zostały orgodzone drewnianym parkanem i drutem kolczastym. W głównym, dwupiętrowym, murowanym budynku znajdowały się  
 
 
 
cele dla więźniów, warsztaty i urządzenia gospodarcze. Piwnice wykorzystywano do przetrzymywania więźniów politycznych i wykonywania egzekucji. W  
 
 
 
dwóch parterowych, drewnianych budynkach mieściły się magazyny, pralnia oraz kuchnia. W oddzielnym dwupiętrowym budynku przesłuchiwano więźniów;  
 
 
 
drugie piętro było przeznaczone dla załogi wartowniczej. Komendantem obozu został Hans Krause, posiadający praktycznie niczym nieograniczą władzę nad  
 
 
 
więźniami.Personel nadzorczy składał się z członków POlicji Porządkowej. W maju 1940 roku przystąpiono do organizowania administracji obozu. Obóz  
 
  
podlegał SS. W 1942 roku został przekształcony w obóz karny.  
+
Od założenia obozu przebywali w nim również więźniowie polityczni, tworzyli jednak niewielką, około 100-osobową grupę. Komendant obozu Krause wykonywał rozkazy sądu policyjnego gestapo, w którego gestii leżało wydawanie wyroków na więźniów politycznych. Dokonywał jednak egzekucji również samowolnie.
  
W lutym, marcu i kwietniu 1940 roku obóz pełnił rolę obozu zagłady. Ofiarami padali polscy działacze społeczni, nauczyciele, ziemianie, duchowni,  
+
Specjalnymi więźniami obozu w Działdowie byli Żydzi, których przewożono zazwyczaj z Płocka lub Sierpca. Mordowano ich na terenie obozu lub wywożono do lasu koło wsi [[Białuty]] i rozstrzeliwano. Od połowy 1942 roku zaczęło przybywać więźniów oskarżanych o mniejsze przestępstwa. Zaczęła wzrastać liczba więzionych kobiet, dla których przeznaczono oddzielne cele. Większość więźniów była zatrudniana przy brukowaniu ulic, budowie dróg. Więźniowie posiadający zawód rzemieślniczy pracowali w obozowych warsztatach.
  
którzy do Działdowa trafiali z Hohenbruch, Rudan i Baydritten. Egzekucje przez rozstrzelanie dokonywanie były w lesie, w  okolicach wsi
 
 
[[Komorniki]]. Od maja 1940 roku więźniowie z Działdowa byli wysyłani do obozów koncentracyjnych bądź do Generalnej Guberni. W 1941 roku wprowadzono
 
 
podział więźniów na trzy kategorie: politycznych, przebywających w celach wychowawczych oraz karnych. Od 1940 roku na skutek akcji wysiedleńczej
 
 
zaczęła napływać ludność polska, która przez jakiś czas przebywała w poszczególnych działach obozu. Przez obóz przeszło ok. 5 tys. wysiedleńców. W
 
 
większości pochodzili w trzech powiatów: płockiego, ciechanowskiego i białostockiego. Oddział dla wysiedleńców został zlkiwidowany latem 1941 roku.
 
 
Od założenia obozu przebywali w nim również więźniowie polityczni, tworzyli jednak niewielką, około 100-osobową grupę. Komendandt obozu Krause
 
 
wykonywał rozkazy sądu policyjnego gestapo, w którego gestii leżało wydawanie wyroków na więźniów politycznych. Dokonywał jednak egzekucji również na
 
 
"własną rękę''.
 
 
Specjalnym więźniami obozu w Działdowie byli Żydzi, których przewożono zazwyczaj z Płocka lub Sierpca. Mordowano ich na tereni obozu lub wywożono do
 
 
lasu koło wsi [[Białuty]] i rozstrzeliwano. Od połowy 1942 roku zaczęło przybywać więźniów oskarżanych o mniejsze przestępstwa. Zaczęła wzrastać
 
 
liczba więzionych kobiet, dla których przeznaczono oddzielne cele. Większość więźniów była zatrudniana przy brukowaniu ulic, budowie dróg. Więźniowie
 
 
posiadający zawód rzemieślniczy pracowali w obozowych warsztatach.Warunki życia w obozie były bardzo ciężkie - zmierzano do jak najdotkliwszego
 
 
wyniszczenia fizycznego i psychicznego ludzi. Stan sanitarny urągał wszelkim normom. Dostęp do pomocy medycznej praktycznie nie istniała. Dochodziły
 
 
do tego codzienne akty przemocy, bicie, wymierzanie brutalnych "kar". W sierpniu 1941 roku w obozie wybuchła epidemia tyfusu plamistego.Obóz został zamknięty. Komendant Krause uznał, że najskuteczniejszą metodą. Zamordowano 300 z ogólnej liczby 600 ofiar epidemii.
 
==
 
 
Kolejną specjalną grupę więźniów tworzyli duchowni.Największa liczba księży i zakonników przebywała w obozie w 1941 roku. Wśród nich znalazł się arcybiskup Antoni Julian Nowowiejski (zmarł 28 maja 1941 roku), biskup pomocniczy Leon Wetmański (zmarł 10 października 1941 roku). Od sierpnia 1941 roku w obozie przebywało 35 sióstr z klasztoru kapucynek w Przasnyszu. Do Działdowa trafiło także 36 sióstr pasjonistek, aresztowanych 17 lutego 1941 roku w Płocku i Staroźrebach.
 
Kolejną specjalną grupę więźniów tworzyli duchowni.Największa liczba księży i zakonników przebywała w obozie w 1941 roku. Wśród nich znalazł się arcybiskup Antoni Julian Nowowiejski (zmarł 28 maja 1941 roku), biskup pomocniczy Leon Wetmański (zmarł 10 października 1941 roku). Od sierpnia 1941 roku w obozie przebywało 35 sióstr z klasztoru kapucynek w Przasnyszu. Do Działdowa trafiło także 36 sióstr pasjonistek, aresztowanych 17 lutego 1941 roku w Płocku i Staroźrebach.
 
 
Posiłek (śniadanie) składał się z 12 dkg chleba i ok. pół litra kawy. Na obiad podawano 12 dkg chleba i 0,75 ml zupy. Kolacja składała się z kawy i 12 dkg chleba.
 
[[File: Pomnik pomordowanych ofiar, znajdujący się w lesie białuckim|thumb|right|242 px|http://pl.wikipedia.org/wiki/Soldau_%28KL%29#mediaviewer/File:Bialuty_las-02_beax.jpg]] [dostęp: 18.11.2014]
 
 
==Likwidacja obozu==
 
Obóz w Działdowie przestał istnieć w połowie stycznia 1945 roku. Od dnia 18 stycznia do miasta wkroczyły wojska radzieckie.Utworzony został Obóz Nakazowo Rozdzielczy NKWD Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych. Rozpoczęły się aresztowania Polaków, którzy w okresie okupacji uzyskali III grupę niemiecką (Deutsche Volksliste) oraz należących do AK lub bojkotujących okupację sowiecką.
 
Do obozu przewożono Polaków z Pomorza, Warmii i Mazur oraz Mazowsza, a także wyłapywanych Niemców. Obóz zaczął służyć służbom sowieckim jako przejściowy przy wysiedleniach Polaków z terenu Pomorza do łagrów.
 
Około października 1945 roku obóz został definitywnie zlikwidowany.
 
W obozie śmierć poniósł m.in. [[Bogdan Jełowiecki]], polski konsul z [[Olsztyn|Olsztyna]], [[Jan Piotrowski]], jego zastępca.
 
Ku czci pomordowanych w obozie w Działdowie przy zbiegu ulic Grunwaldzkiej i Chopina ufundowano tablicę pamiątkową. Ponadto na cmentarzu parafialnym znajdują się zbiorowe mogiły osób zamordowanych w czasie wojny, których zwłoki ekshumowano z różnych miejsc straceń i pochówków z okolic miasta.
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 
+
==Warunki życia w obozie==
== Bibliografia ==
+
Warunki życia w obozie były bardzo ciężkie – zmierzano do jak najdotkliwszego wyniszczenia fizycznego i psychicznego ludzi. Posiłek (śniadanie) składał się z 12 dkg chleba i ok. pół litra kawy. Na obiad podawano 12 dkg chleba i 0,75 ml zupy. Kolacja składała się z kawy i 12 dkg chleba. Stan sanitarny urągał wszelkim normom. Dostęp do pomocy medycznej praktycznie był nieosiągalny. Dochodziły do tego codzienne akty przemocy, bicie, wymierzanie brutalnych "kar". W sierpniu 1941 roku w obozie wybuchła epidemia tyfusu plamistego. ''Soldau KL'' został zamknięty. Komendant Krause uznał, że najskuteczniejszą metodą walki z epidemią będzie eksterminacja chorych. Zamordowano 300 z ogólnej liczby 600 ofiar epidemii.
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. II, Olsztyn 2011.
 
#Datner Szymon, ''Zbrodnie Werhmachtu na jeńcach wojennych armii regularnych w II wojnie światowej'', Warszawa 1964.
 
#[http://www.mailbox.olsztyn.pl/users/mail0239/6/23/historiaobozu.html| Działdowo - historia obozu] [data dostępu: 15.10.2014]
 
#Grzybowski Michał Marian, ''Obóz hitlerowski w Działdowie w latach 1939-1945'', ''Studia Płockie'', t. XXXII, 2004, s. 193-204.
 
#''Koszmar: wspomnienia, relacje, dokumenty'', wyb. i oprac. Zygmunt Gertner, Mława 2003.
 
#Lietz Zygmunt, ''Obozy jenieckie w Prusach Wschodnich 1913-1945'', Warszawa 1982.
 
#Obrębska Karolina, ''Obóz w Działdowie - jego charakter i rola w latach 1939-1945'', Działdowo 2007.
 
#Pulcyn Tadeusz, ''Do nieba przez Działdowo'', Warszawa 2000.
 
#[http://www.dsh.waw.pl/zon/index.php?page=camps&id=235| Zapomniane obozy nazistowskie]  [data dostępu: 15.10.2014]
 
 
<br/>
 
<br/>
 +
==Likwidacja obozu==
 +
Obóz w Działdowie przestał istnieć w połowie stycznia 1945 roku. 18 stycznia do miasta wkroczyły wojska radzieckie. Na terenie ''Soldau KL'' utworzony został Obóz Nakazowo Rozdzielczy NKWD Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych. Rozpoczęły się aresztowania Polaków, którzy w okresie okupacji uzyskali III grupę niemiecką (''Deutsche Volksliste'') oraz należących do AK lub bojkotujących okupację sowiecką.
  
{{Przypisy}}
+
Do obozu przewożono Polaków z Pomorza, [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazur]] oraz Mazowsza, a także wyłapywanych Niemców. Obóz zaczął służyć służbom sowieckim jako obóz przejściowy przy wysiedleniach Polaków z terenu Pomorza do łagrów. Około października 1945 roku obóz został definitywnie zlikwidowany.
 
+
W obozie działdowskim  śmierć poniósł m.in. Bogdan Jełowiecki, polski konsul z [[Olsztyn|Olsztyna]] i Jan Piotrowski, jego zastępca. Ku czci pomordowanych, przy zbiegu ulic Grunwaldzkiej i Chopina, ufundowano tablicę pamiątkową. Ponadto na cmentarzu parafialnym znajdują się zbiorowe mogiły osób zamordowanych w czasie wojny, których zwłoki ekshumowano z różnych miejsc straceń i pochówków zlokalizowanych w okolicach miasta.
 +
== Zobacz też ==
 +
[[Kamińsk]]<br/>
 +
[[Obóz jeniecki w Stabławkach]]<br/>
 +
[[Obóz jeniecki w Olsztynku]]
 
<br/>
 
<br/>
 
+
== Bibliografia ==
== Zobacz też ==
+
Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. II, Olsztyn 2011.<br/>
*[[Kamińsk]]
+
Datner Szymon, ''Zbrodnie Werhmachtu na jeńcach wojennych armii regularnych w II wojnie światowej'', Warszawa 1964.<br/>
*[[Obóz jeniecki w Stabławkach]]
+
[http://www.mailbox.olsztyn.pl/users/mail0239/6/23/historiaobozu.html| Działdowo – historia obozu] [15.10.2014]<br/>
*[[Obóz jeniecki w Olsztynku]]
+
Grzybowski Michał Marian, ''Obóz hitlerowski w Działdowie w latach 1939-1945'', ''Studia Płockie'', t. XXXII, 2004, s. 193-204.<br/>
 +
''Koszmar: wspomnienia, relacje, dokumenty'', wyb. i oprac. Zygmunt Gertner, Mława 2003.<br/>
 +
Lietz Zygmunt, ''Obozy jenieckie w Prusach Wschodnich 1913–1945'', Warszawa 1982.<br/>
 +
Obrębska Karolina, ''Obóz w Działdowie – jego charakter i rola w latach 1939-1945'', Działdowo 2007.<br/>
 +
Pulcyn Tadeusz, ''Do nieba przez Działdowo'', Warszawa 2000.<br/>
 +
[http://www.dsh.waw.pl/zon/index.php?page=camps&id=235| Zapomniane obozy nazistowskie] [15.10.2014]
 
<br/>
 
<br/>
  
[[Kategoria: Dzieje]] [[Kategoria: Historia]]
+
[[Kategoria: 1919-1944]][[Kategoria: Historia]][[Kategoria: II wojna światowa]] [[Kategoria:Obozy jenieckie i koncentracyjne]] [[Kategoria:Obozy jenieckie i koncentracyjne]] [[Kategoria:Działdowo]]

Aktualna wersja na dzień 07:53, 20 mar 2015

Obóz jeniecki w Działdowie 1939–1945 (Soldau KL) – obóz koncentracyjny, w którym zginęło około 15 tys osób. W latach 1939–1945 przez obóz przewinęło się około 30 tys. ludzi.

Autor: Piotr Marynowski. Źródło: Commons Wikimedia [18.11.2014]
Autor: Beax. Źródło: Commons Wikimedia [18.11.2014]

Powstanie obozu

Obóz został utworzony na przełomie 1939/1940 roku przy ulicy Grunwaldzkiej z inicjatywy ówczesnego Inspektora Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa Otto Rascha. Oficjalnie nosił nazwę obozu przejściowego (Durchgangslager). Jego powstanie wiąże się z utworzeniem na terenie miejscowych koszar wojskowych aresztu śledczego. Od połowy stycznia 1940 roku znajdowali się w nim wysiedleni Polacy, których wysyłano następnie do Generalnej Guberni. W maju 1940 roku nadano mu nazwę wychowawczego obozu pracy (Arbeitserziebungslager). Wkrótce został jednak przekształcony w obóz pracy przymusowej (Arbeitsstralager).

Obóz zajmował około 8 ha. Bloki zostały ogrodzone drewnianym parkanem i drutem kolczastym. W głównym, dwupiętrowym, murowanym budynku znajdowały się cele dla więźniów, warsztaty i urządzenia gospodarcze. Piwnice wykorzystywano do przetrzymywania więźniów politycznych i wykonywania egzekucji. W dwóch parterowych, drewnianych budynkach mieściły się magazyny, pralnia oraz kuchnia. W oddzielnym dwupiętrowym budynku przesłuchiwano więźniów; drugie piętro było przeznaczone dla załogi wartowniczej. Komendantem obozu został Hans Krause, posiadający praktycznie niczym nieograniczoną władzę nad więźniami. Personel nadzorczy składał się z członków Policji Porządkowej. W maju 1940 roku przystąpiono do organizowania administracji obozu. Obóz podlegał SS. W 1942 roku został przekształcony w obóz karny.

Więźniowie obozu Soldau KL

W lutym, marcu i kwietniu 1940 roku Soldau KL pełnił rolę obozu zagłady. Ofiarami padali polscy działacze społeczni, nauczyciele, ziemianie, duchowni, którzy do Działdowa trafiali z Hohenbruch, Rudan i Baydritten. Egzekucje przez rozstrzelanie dokonywanie były w lesie, w okolicach wsi Komorniki. Od maja 1940 roku więźniowie z Działdowa byli wysyłani do obozów koncentracyjnych bądź do Generalnej Guberni. W 1941 roku wprowadzono podział więźniów na trzy kategorie: politycznych, przebywających w celach wychowawczych oraz karnych. Od 1940 roku na skutek akcji wysiedleńczej zaczęła napływać ludność polska, która przez jakiś czas przebywała w poszczególnych działach obozu. Przez obóz przeszło ok. 5 tys. wysiedleńców. W większości pochodzili w trzech powiatów: płockiego, ciechanowskiego i białostockiego. Oddział dla wysiedleńców został zlikwidowany latem 1941 roku.

Od założenia obozu przebywali w nim również więźniowie polityczni, tworzyli jednak niewielką, około 100-osobową grupę. Komendant obozu Krause wykonywał rozkazy sądu policyjnego gestapo, w którego gestii leżało wydawanie wyroków na więźniów politycznych. Dokonywał jednak egzekucji również samowolnie.

Specjalnymi więźniami obozu w Działdowie byli Żydzi, których przewożono zazwyczaj z Płocka lub Sierpca. Mordowano ich na terenie obozu lub wywożono do lasu koło wsi Białuty i rozstrzeliwano. Od połowy 1942 roku zaczęło przybywać więźniów oskarżanych o mniejsze przestępstwa. Zaczęła wzrastać liczba więzionych kobiet, dla których przeznaczono oddzielne cele. Większość więźniów była zatrudniana przy brukowaniu ulic, budowie dróg. Więźniowie posiadający zawód rzemieślniczy pracowali w obozowych warsztatach.

Kolejną specjalną grupę więźniów tworzyli duchowni.Największa liczba księży i zakonników przebywała w obozie w 1941 roku. Wśród nich znalazł się arcybiskup Antoni Julian Nowowiejski (zmarł 28 maja 1941 roku), biskup pomocniczy Leon Wetmański (zmarł 10 października 1941 roku). Od sierpnia 1941 roku w obozie przebywało 35 sióstr z klasztoru kapucynek w Przasnyszu. Do Działdowa trafiło także 36 sióstr pasjonistek, aresztowanych 17 lutego 1941 roku w Płocku i Staroźrebach.

Warunki życia w obozie

Warunki życia w obozie były bardzo ciężkie – zmierzano do jak najdotkliwszego wyniszczenia fizycznego i psychicznego ludzi. Posiłek (śniadanie) składał się z 12 dkg chleba i ok. pół litra kawy. Na obiad podawano 12 dkg chleba i 0,75 ml zupy. Kolacja składała się z kawy i 12 dkg chleba. Stan sanitarny urągał wszelkim normom. Dostęp do pomocy medycznej praktycznie był nieosiągalny. Dochodziły do tego codzienne akty przemocy, bicie, wymierzanie brutalnych "kar". W sierpniu 1941 roku w obozie wybuchła epidemia tyfusu plamistego. Soldau KL został zamknięty. Komendant Krause uznał, że najskuteczniejszą metodą walki z epidemią będzie eksterminacja chorych. Zamordowano 300 z ogólnej liczby 600 ofiar epidemii.

Likwidacja obozu

Obóz w Działdowie przestał istnieć w połowie stycznia 1945 roku. 18 stycznia do miasta wkroczyły wojska radzieckie. Na terenie Soldau KL utworzony został Obóz Nakazowo Rozdzielczy NKWD Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych. Rozpoczęły się aresztowania Polaków, którzy w okresie okupacji uzyskali III grupę niemiecką (Deutsche Volksliste) oraz należących do AK lub bojkotujących okupację sowiecką.

Do obozu przewożono Polaków z Pomorza, Warmii i Mazur oraz Mazowsza, a także wyłapywanych Niemców. Obóz zaczął służyć służbom sowieckim jako obóz przejściowy przy wysiedleniach Polaków z terenu Pomorza do łagrów. Około października 1945 roku obóz został definitywnie zlikwidowany. W obozie działdowskim śmierć poniósł m.in. Bogdan Jełowiecki, polski konsul z Olsztyna i Jan Piotrowski, jego zastępca. Ku czci pomordowanych, przy zbiegu ulic Grunwaldzkiej i Chopina, ufundowano tablicę pamiątkową. Ponadto na cmentarzu parafialnym znajdują się zbiorowe mogiły osób zamordowanych w czasie wojny, których zwłoki ekshumowano z różnych miejsc straceń i pochówków zlokalizowanych w okolicach miasta.

Zobacz też

Kamińsk
Obóz jeniecki w Stabławkach
Obóz jeniecki w Olsztynku

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
Datner Szymon, Zbrodnie Werhmachtu na jeńcach wojennych armii regularnych w II wojnie światowej, Warszawa 1964.
Działdowo – historia obozu [15.10.2014]
Grzybowski Michał Marian, Obóz hitlerowski w Działdowie w latach 1939-1945, Studia Płockie, t. XXXII, 2004, s. 193-204.
Koszmar: wspomnienia, relacje, dokumenty, wyb. i oprac. Zygmunt Gertner, Mława 2003.
Lietz Zygmunt, Obozy jenieckie w Prusach Wschodnich 1913–1945, Warszawa 1982.
Obrębska Karolina, Obóz w Działdowie – jego charakter i rola w latach 1939-1945, Działdowo 2007.
Pulcyn Tadeusz, Do nieba przez Działdowo, Warszawa 2000.
Zapomniane obozy nazistowskie [15.10.2014]