Obóz koncentracyjny w Działdowie 1939-1945: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Linia 63: Linia 63:
  
  
Obóz w Działdowie przestał istnieć w połowie stycznia 1945 roku. Od dnia 18 stycznia do miasta wkroczyły wojska radzieckie.
+
Obóz w Działdowie przestał istnieć w połowie stycznia 1945 roku. Od dnia 18 stycznia do miasta wkroczyły wojska radzieckie.Utworzony został Obóz Nakazowo Rozdzielczy NKWD Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych. Rozpoczęły się aresztowania Polaków, którzy w okresie okupacji uzyskali III grupę niemiecką (Deutsche Volksliste) oraz należących do AK lub bojkotujących okupację sowiecką.
 
+
Do obozu przewożono Polaków z Pomorza, Warmii i Mazur oraz Mazowsza, a także wyłapywanych Niemców. Obóz zaczął służyć służbom sowieckim jako przejściowy przy wysiedleniach Polaków z terenu Pomorza do łagrów.
 +
Około października 1945 roku obóz został definitywnie zlikwidowany.
 
W obozie śmierć poniósł m.in. [[Bogdan Jełowiecki]], polski konsul z [[Olsztyn|Olsztyna]], [[Jan Piotrowski]], jego zastępca.
 
W obozie śmierć poniósł m.in. [[Bogdan Jełowiecki]], polski konsul z [[Olsztyn|Olsztyna]], [[Jan Piotrowski]], jego zastępca.
 
+
Ku czci pomordowanych w obozie w Działdowie przy zbiegu ulic Grunwaldzkiej i Chopina ufundowano tablicę pamiątkową. Ponadto na cmentarzu parafialnym znajdują się zbiorowe mogiły osób zamordowanych w czasie wojny, których zwłoki ekshumowano z różnych miejsc straceń i pochówków z okolic miasta.
 
 
 
 
Ku czci pomordowanych w obozie w Działdowie przy zbiegu ulic Grunwaldzkiej i Chopina ufundowano tablicę pamiątkową. Ponadto na cmentarzu parafialnym  
 
 
 
znajdują się zbiorowe mogiły osób zamordowanych w czasie wojny, których zwłoki ekshumowano z różnych miejsc straceń i pochówków z okolic miasta.
 
 
<br/>
 
<br/>
  

Wersja z 22:15, 15 paź 2014

Obóz jeniecki w Działdowie 1939-1945 - obóz koncentracyjny, w którym zginęło około 15 tys osób. W latach 1939-1945 przez obóz przewinęło się

około 30 tys. ludzi.


Obóz został utworzony na przełomie 1939/1940 roku przy ulicy Grunwaldzkiej z inicjatywy ówczesnego Inspektora Policji Bezpieczeństwa i Służby

Bezpieczeństwa Otto Rascha. Oficjalnie nosił nazwę obozu przejściowego (Durchgangslader). Jego powstanie wiąże się z utworzenie na terenie

miejscowych koszar wojskowych aresztu śledczego. Od połowy stycznia 1940 roku znajdowali się w nim wysiedleni Polacy, których wysyłano następnie do

Generalnej Guberni. W maju 1940 roku nadano mu nazwę wychowawczego obozu pracy (Arbeitserziebungslager). Wkrótce został jednak przekształcony w obóz

pracy przymusowej (Arbeitsstralager).

Obóz zajmował około 8 ha. Bloki zostały orgodzone drewnianym parkanem i drutem kolczastym. W głównym, dwupiętrowym, murowanym budynku znajdowały się

cele dla więźniów, warsztaty i urządzenia gospodarcze. Piwnice wykorzystywano do przetrzymywania więźniów politycznych i wykonywania egzekucji. W

dwóch parterowych, drewnianych budynkach mieściły się magazyny, pralnia oraz kuchnia. W oddzielnym dwupiętrowym budynku przesłuchiwano więźniów;

drugie piętro było przeznaczone dla załogi wartowniczej. Komendantem obozu został Hans Krause, posiadający praktycznie niczym nieograniczą władzę nad

więźniami.Personel nadzorczy składał się z członków POlicji Porządkowej. W maju 1940 roku przystąpiono do organizowania administracji obozu. Obóz

podlegał SS. W 1942 roku został przekształcony w obóz karny.

W lutym, marcu i kwietniu 1940 roku obóz pełnił rolę obozu zagłady. Ofiarami padali polscy działacze społeczni, nauczyciele, ziemianie, duchowni,

którzy do Działdowa trafiali z Hohenbruch, Rudan i Baydritten. Egzekucje przez rozstrzelanie dokonywanie były w lesie, w okolicach wsi

Komorniki. Od maja 1940 roku więźniowie z Działdowa byli wysyłani do obozów koncentracyjnych bądź do Generalnej Guberni. W 1941 roku wprowadzono

podział więźniów na trzy kategorie: politycznych, przebywających w celach wychowawczych oraz karnych. Od 1940 roku na skutek akcji wysiedleńczej

zaczęła napływać ludność polska, która przez jakiś czas przebywała w poszczególnych działach obozu. Przez obóz przeszło ok. 5 tys. wysiedleńców. W

większości pochodzili w trzech powiatów: płockiego, ciechanowskiego i białostockiego. Oddział dla wysiedleńców został zlkiwidowany latem 1941 roku.

Od założenia obozu przebywali w nim również więźniowie polityczni, tworzyli jednak niewielką, około 100-osobową grupę. Komendandt obozu Krause

wykonywał rozkazy sądu policyjnego gestapo, w którego gestii leżało wydawanie wyroków na więźniów politycznych. Dokonywał jednak egzekucji również na

"własną rękę.

Specjalnym więźniami obozu w Działdowie byli Żydzi, których przewożono zazwyczaj z Płocka lub Sierpca. Mordowano ich na tereni obozu lub wywożono do

lasu koło wsi Białuty i rozstrzeliwano. Od połowy 1942 roku zaczęło przybywać więźniów oskarżanych o mniejsze przestępstwa. Zaczęła wzrastać

liczba więzionych kobiet, dla których przeznaczono oddzielne cele. Większość więźniów była zatrudniana przy brukowaniu ulic, budowie dróg. Więźniowie

posiadający zawód rzemieślniczy pracowali w obozowych warsztatach.Warunki życia w obozie były bardzo ciężkie - zmierzano do jak najdotkliwszego

wyniszczenia fizycznego i psychicznego ludzi. Stan sanitarny urągał wszelkim normom. Dostęp do pomocy medycznej praktycznie nie istniała. Dochodziły

do tego codzienne akty przemocy, bicie, wymierzanie brutalnych "kar". W sierpniu 1941 roku w obozie wybuchła epidemia tyfusu plamistego.Obóz został zamknięty. Komendant Krause uznał, że najskuteczniejszą metodą. Zamordowano 300 z ogólnej liczby 600 ofiar epidemii.

Kolejną specjalną grupę więźniów tworzyli duchowni.Największa liczba księży i zakonników przebywała w obozie w 1941 roku. Wśród nich znalazł się arcybiskup Antoni Julian Nowowiejski (zmarł 28 maja 1941 roku), biskup pomocniczy Leon Wetmański (zmarł 10 października 1941 roku). Od sierpnia 1941 roku w obozie przebywało 35 sióstr z klasztoru kapucynek w Przasnyszu. Do Działdowa trafiło także 36 sióstr pasjonistek, aresztowanych 17 lutego 1941 roku w Płocku i Staroźrebach.


Posiłek (śniadanie) składał się z 12 dkg chleba i ok. pół litra kawy. Na obiad podawano 12 dkg chleba i 0,75 ml zupy. Kolacja składała się z kawy i 12 dkg chleba.


Obóz w Działdowie przestał istnieć w połowie stycznia 1945 roku. Od dnia 18 stycznia do miasta wkroczyły wojska radzieckie.Utworzony został Obóz Nakazowo Rozdzielczy NKWD Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych. Rozpoczęły się aresztowania Polaków, którzy w okresie okupacji uzyskali III grupę niemiecką (Deutsche Volksliste) oraz należących do AK lub bojkotujących okupację sowiecką. Do obozu przewożono Polaków z Pomorza, Warmii i Mazur oraz Mazowsza, a także wyłapywanych Niemców. Obóz zaczął służyć służbom sowieckim jako przejściowy przy wysiedleniach Polaków z terenu Pomorza do łagrów. Około października 1945 roku obóz został definitywnie zlikwidowany. W obozie śmierć poniósł m.in. Bogdan Jełowiecki, polski konsul z Olsztyna, Jan Piotrowski, jego zastępca. Ku czci pomordowanych w obozie w Działdowie przy zbiegu ulic Grunwaldzkiej i Chopina ufundowano tablicę pamiątkową. Ponadto na cmentarzu parafialnym znajdują się zbiorowe mogiły osób zamordowanych w czasie wojny, których zwłoki ekshumowano z różnych miejsc straceń i pochówków z okolic miasta.


Bibliografia

  1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
  2. Datner Szymon, Zbrodnie Werhmachtu na jeńcach wojennych armii regularnych w II wojnie światowej, Warszawa 1964.
  3. Działdowo - historia obozu [data dostępu: 15.10.2014]
  4. Grzybowski Michał Marian, Obóz hitlerowski w Działdowie w latach 1939-1945, Studia Płockie, t. XXXII, 2004, s. 193-204.
  5. Koszmar: wspomnienia, relacje, dokumenty, wyb. i oprac. Zygmunt Gertner, Mława 2003.
  6. Lietz Zygmunt, Obozy jenieckie w Prusach Wschodnich 1913-1945, Warszawa 1982.
  7. Obrębska Karolina, Obóz w Działdowie - jego charakter i rola w latach 1939-1945, Działdowo 2007.
  8. Pulcyn Tadeusz, Do nieba przez Działdowo, Warszawa 2000.
  9. Zapomniane obozy nazistowskie [data dostępu: 15.10.2014]


Przypisy


Zobacz też

Kamińsk

Obóz jeniecki w Stabławkach

Obóz jeniecki w Olsztynku