Odoje: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Zobacz też)
 
(Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
 
  |nazwa                = Odoje   
 
  |nazwa                = Odoje   
Linia 6: Linia 4:
 
  |flaga wsi            =
 
  |flaga wsi            =
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
  |dopełniacz wsi        = Pole-obowiązkowe  
+
  |dopełniacz wsi        = Odojów  
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe 
+
  |zdjęcie              = odoje.jpg
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe   
+
  |opis zdjęcia          = Okazy jarząbu szwedzkiego znajdują się w pobliżu wsi. <br>Fot. Mieczysław Kalski
 
  |rodzaj miejscowości  =wieś sołecka
 
  |rodzaj miejscowości  =wieś sołecka
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
Linia 16: Linia 14:
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = 140 (łącznie Odoje i Rzęśniki)
+
  |liczba ludności      = 140  
 
  |rok                  = 2010
 
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    =(+48) 87
 
  |strefa numeracyjna    =(+48) 87
Linia 29: Linia 27:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}
+
}}<br/>
<big>''' Odoje''' (niem. ''Odoyen'', od 1938 r. ''Nickelsberg'') – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz.
+
[[image:odoje2.jpg|thumb|right|290px|Okaz jarząbu szwedzkiego w pobliżu wsi.<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
 +
''' Odoje''' (niem. ''Odoyen'', od 1938 r. ''Nickelsberg'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski | powiecie piskim]], w [[Orzysz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Orzysz]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 140 mieszkańców<ref>łącznie Odoje i [[Rzęśniki]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Agata Kret]]<ref> [http://www.bip.orzysz.pl/index.php?k=317/ Strona Urzędu Gminy Orzysz] [30.08.2013]</ref>.
 +
<br/><br/>
 +
 
 +
== Położenie ==
 +
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na pograniczu [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich |Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]] i [[Pojezierze Ełckie|Pojezierza Ełckiego]]. Miejscowość leży w odległości 7 km na północny wschód od [[Orzysz|Orzysza]], na północ od jeziora [[Jezioro Orzysz|Orzysz]]. 2,5 km na zachód od wsi znajduje się [[Jezioro Wyschłe]] o powierzchni około 5 ha.
 +
<br/>
  
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.  
+
== Dzieje miejscowości ==
 +
Osada została lokowana w 1495 roku jako [[Wieś czynszowa| wieś czynszowa]] na [[Prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]] na 66 łanach, z których sześć otrzymał sołtys [[Mikołaj Odoj]]. Mieszkańcy otrzymali prawo do polowania. Wieś początkowo nazywana była Czarne (''Tscharne''), ale już na początku XVI wieku przyjęła się nazwa Odoje (''Odoien'', ''Odoyen'') – od nazwiska zasadźcy. Zasiedlenie postępowało stosunkowo powoli – w 1519 roku pozostawały tu jeszcze niezajęte łany. Wcześniej, w 1517 roku działały tu dwie karczmy. W 1539 roku obszar wsi obejmował już tylko 46 łanów, tyle samo wykazał spis z 1564 roku. Podczas wojen szwedzkich, w 1656 roku do tatarskiej niewoli trafiło 2 mężczyzn z Odojów. W 1710 roku, gdy epidemia dżumy zabrała w Orzyszu wszystkich duchowych, nabożeństwa odprawiano w Odojach, w stodole gospodarza Sokołowskiego. Wieś należała do [[Parafia ewangelicka w Orzyszu|parafii ewangelickiej w Orzyszu]].
  
<br/>
+
Szkołę we wsi założono w 1745 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel zajmował się kształceniem 55 dzieci.
 +
 
 +
[[Mieczysław Orłowicz]], który odwiedził te tereny w początkach XX wieku, wymieniał wieś pod nazwą Rzeźniki. Pisał wówczas:
 +
„Stąd godny polecenia spacer po tzw. [["Szwajcaria Orzyska"|Szwajcarii Orzyskiej]]. Niedaleko [od wsi] romantyczne jezioro Rzeźnickie (''Rzesnicker See'') otoczone zalesionymi pagórkami, za nim szereg mniejszych jeziorek, a nad najmniejszym z nich młyn Sucha w idyllicznym położeniu. Wycieczkę tę można dociągnąć do jeziora [[Jezioro Ublik Wielki|Ublik]]” <ref> M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 113.</ref>.
 +
Przebiegająca przez Odoje linia kolejowa Orzysz – [[Ełk]] miała zostać otwarta 1 sierpnia 1914 roku, ale ze względu na wybuch [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] nastąpiło to dopiero w 1915 roku.
 +
Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] założono w Odojach rolniczą spółdzielnię produkcyjną. Obecnie we wsi znajduje się kilkanaście gospodarstw, pole biwakowe nad jeziorem Orzysz, gospodarstwo [[Agroturystyka| agroturystyczne]] i sklep spożywczy.
  
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.  
Wieś położona jest w południowo – wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość leży w odległości 7 km na północny wschód od Orzysza, na północ od Jeziora Orzysz. 2,5 km na zachód od wsi znajduje się Jezioro Wyschłe o powierzchni około 5 ha.
 
<br/>
 
  
=== Dzieje miejscowości ===
 
Osada została lokowana w 1495 roku jako wieś czynszowa na prawie chełmińskim na 66 łanach, z których sześć otrzymał sołtys Mikołaj Odoj. Mieszkańcy otrzymali prawo do polowania. Wieś początkowo nazywana była Czarne (Tscharne), ale już na początku XVI wieku przyjęła się nazwa Odoje (Odoien, Odoyen) – od nazwiska zasadźcy Zasiedlenie postępowało stosunkowo powoli – w 1519 roku pozostawały tu jeszcze niezajęte łany. Wcześniej, bo w 1517 roku działały tu już dwie karczmy. W 1539 roku obszar wsi obejmował już tylko 46 łanów, tyle samo wykazał spis z 1564 roku. Podczas wojen szwedzkich, w 1656 roku, do tatarskiej niewoli trafiło 2 mężczyzn do Odojów. W 1710 roku, gdy epidemia dżumy zabrała w Orzyszu wszystkich duchowych, nabożeństwa odprawiano w Odojach, w stodole gospodarza Sokołowskiego. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Orzyszu.
 
Szkołę we wsi zaqłożono w 1745 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel zajmował się kształceniem 55 dzieci.
 
  
Mieczysław Orłowicz, który odwiedził te tereny w początkach XX wieku, wymieniał wieś pod nazwą Rzeźniki. Pisał wówczas:
+
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
„Stąd godny polecenia spacer po tzw. Szwajcarii Orzyskiej. Niedaleko [od wsi] romantyczne jezioro Rzeźnickie (Rzesnicker See) otoczone zalesionymi pagórkami, za nim szereg mniejszych jeziorek, a nad najmniejszym z nich młyn Sucha w idyllicznym położeniu. Wycieczkę tę można dociągnąć do jeziora Ublik” <ref> M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 113.</ref>.
 
Linia kolejowa Orzysz – Ełk miała zostać otwarta 1 sierpnia 1914 roku, ale ze względu na wybuch I wojny światowej nastąpiło to dopiero w 1915 roku.
 
Po II wojnie światowej założono w Odojach rolniczą spółdzielnię produkcyjną. Obecnie we wsi znajduje się kilkanaście gospodarstw, pole biwakowe nad Jeziorem Orzysz, gospodarstwo agroturystyczne i sklep spożywczy.
 
  
Liczba mieszkańców
+
*1857 r. – 244 osoby
  
1857 244 osoby
+
*1864 r. 241 osób
  
1864 241 osób
+
*1867 r. 238 osób
  
1867 238 osób
+
*1933 r. 280 osób
  
1933 280 osób
+
*1939 r. 289 osób
  
1939 – 289 osób
+
==Zabytki==
 +
*zespół dworca kolejowego z drugiej dekady XX wieku: dworzec, budynek mieszkalno–gospodarczy, dwa budynki gospodarcze
 +
*dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na wschód od wsi
  
<br/>
+
== Bibliografia ==
=== Zabytki: ===
+
Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011.<br/>
*Zespół dworca kolejowego z drugiej dekady XX wieku: dworzec, budynek mieszkalno-gospodarczy, dwa budynki gospodarcze
+
Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996.<br/>
*Dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na wschód od wsi
+
von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.<br/>
<br/>
+
Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. <br/>
=== Bibliografia: ===
+
Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. <br/>
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011.
+
Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, ''Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych'', Orzysz 2004.<br/>
#Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996.
+
''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.<br/>
#Hippel Rudolf von, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, s. 83-157.
+
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen'', Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.<br/>
#Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.  
+
Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., ''Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90.<br/>
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.  
+
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [14.08.2013]<br/>
#Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, ''Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych'', Orzysz 2004.
+
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [14.08.2013]<br/>
#''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
+
[http://www.orzysz.pl/index.php?k=631&p=8/ Strona Gminy Orzysz] [14.08.2013]
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen'', Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
 
#Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., ''Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, s. 73-90.
 
#Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 14.08.2013]
 
#Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html [data dostępu: 14.08.2013]
 
#Gminna Ewidencja Zabytków: http://www.orzysz.pl/index.php?k=631&p=8 [data dostępu: 14.08.2013]
 
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 +
<references/>
  
<references/>
 
 
<br/>
 
<br/>
  
== Zobacz też ==
+
[[Kategoria: Powiat piski]]
 
+
[[Kategoria: Orzysz (gmina miejsko-wiejska)]]  
[[Użytkownik:Emes|Emes]] ([[Dyskusja użytkownika:Emes|dyskusja]]) 12:27, 24 wrz 2013 (CEST)
+
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]  
[[Kategoria: Miejscowość]]
+
[[Kategoria: 1401-1500]]
[[Użytkownik:Emes|Emes]] ([[Dyskusja użytkownika:Emes|dyskusja]]) 12:26, 24 wrz 2013 (CEST)
 

Aktualna wersja na dzień 09:59, 6 maj 2015

Odoje

Okazy jarząbu szwedzkiego znajdują się w pobliżu wsi. Fot. Mieczysław Kalski
Okazy jarząbu szwedzkiego znajdują się w pobliżu wsi.
Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat piski
Gmina Orzysz
Liczba ludności (2010) 140
Strefa numeracyjna (+48) 87
Kod pocztowy 12-250
Tablice rejestracyjne NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Odoje
Odoje
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Odoje
Odoje
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Okaz jarząbu szwedzkiego w pobliżu wsi.
Fot. Mieczysław Kalski

Odoje (niem. Odoyen, od 1938 r. Nickelsberg) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 140 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Agata Kret[2].

Położenie

Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość leży w odległości 7 km na północny wschód od Orzysza, na północ od jeziora Orzysz. 2,5 km na zachód od wsi znajduje się Jezioro Wyschłe o powierzchni około 5 ha.

Dzieje miejscowości

Osada została lokowana w 1495 roku jako wieś czynszowa na prawie chełmińskim na 66 łanach, z których sześć otrzymał sołtys Mikołaj Odoj. Mieszkańcy otrzymali prawo do polowania. Wieś początkowo nazywana była Czarne (Tscharne), ale już na początku XVI wieku przyjęła się nazwa Odoje (Odoien, Odoyen) – od nazwiska zasadźcy. Zasiedlenie postępowało stosunkowo powoli – w 1519 roku pozostawały tu jeszcze niezajęte łany. Wcześniej, w 1517 roku działały tu dwie karczmy. W 1539 roku obszar wsi obejmował już tylko 46 łanów, tyle samo wykazał spis z 1564 roku. Podczas wojen szwedzkich, w 1656 roku do tatarskiej niewoli trafiło 2 mężczyzn z Odojów. W 1710 roku, gdy epidemia dżumy zabrała w Orzyszu wszystkich duchowych, nabożeństwa odprawiano w Odojach, w stodole gospodarza Sokołowskiego. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Orzyszu.

Szkołę we wsi założono w 1745 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel zajmował się kształceniem 55 dzieci.

Mieczysław Orłowicz, który odwiedził te tereny w początkach XX wieku, wymieniał wieś pod nazwą Rzeźniki. Pisał wówczas: „Stąd godny polecenia spacer po tzw. Szwajcarii Orzyskiej. Niedaleko [od wsi] romantyczne jezioro Rzeźnickie (Rzesnicker See) otoczone zalesionymi pagórkami, za nim szereg mniejszych jeziorek, a nad najmniejszym z nich młyn Sucha w idyllicznym położeniu. Wycieczkę tę można dociągnąć do jeziora Ublik[3]. Przebiegająca przez Odoje linia kolejowa Orzysz – Ełk miała zostać otwarta 1 sierpnia 1914 roku, ale ze względu na wybuch I wojny światowej nastąpiło to dopiero w 1915 roku. Po II wojnie światowej założono w Odojach rolniczą spółdzielnię produkcyjną. Obecnie we wsi znajduje się kilkanaście gospodarstw, pole biwakowe nad jeziorem Orzysz, gospodarstwo agroturystyczne i sklep spożywczy.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.


Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

  • 1857 r. – 244 osoby
  • 1864 r. – 241 osób
  • 1867 r. – 238 osób
  • 1933 r. – 280 osób
  • 1939 r. – 289 osób

Zabytki

  • zespół dworca kolejowego z drugiej dekady XX wieku: dworzec, budynek mieszkalno–gospodarczy, dwa budynki gospodarcze
  • dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na wschód od wsi

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90.
Bank Danych Lokalnych GUS [14.08.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [14.08.2013]
Strona Gminy Orzysz [14.08.2013]

Przypisy

  1. łącznie Odoje i Rzęśniki
  2. Strona Urzędu Gminy Orzysz [30.08.2013]
  3. M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 113.