Odoje

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Odoje

Odoje. Polska na fotografii [08.10.2014]
Odoje. Polska na fotografii [08.10.2014]
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat piski
Gmina Orzysz
Liczba ludności (2010) 140 (łącznie Odoje i Rzęśniki)
Strefa numeracyjna (+48) 87
Kod pocztowy 12-250
Tablice rejestracyjne NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Odoje
Odoje
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Odoje
Odoje
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Odoje (niem. Odoyen, od 1938 r. Nickelsberg) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.


Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest w południowo-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość leży w odległości 7 km na północny wschód od Orzysza, na północ od jeziora Orzysz. 2,5 km na zachód od wsi znajduje się Jezioro Wyschłe o powierzchni około 5 ha.


Dzieje miejscowości

Osada została lokowana w 1495 roku jako wieś czynszowa na prawie chełmińskim na 66 łanach, z których sześć otrzymał sołtys Mikołaj Odoj. Mieszkańcy otrzymali prawo do polowania. Wieś początkowo nazywana była Czarne (Tscharne), ale już na początku XVI wieku przyjęła się nazwa Odoje (Odoien, Odoyen) – od nazwiska zasadźcy. Zasiedlenie postępowało stosunkowo powoli – w 1519 roku pozostawały tu jeszcze niezajęte łany. Wcześniej, bo w 1517 roku działały tu już dwie karczmy. W 1539 roku obszar wsi obejmował już tylko 46 łanów, tyle samo wykazał spis z 1564 roku. Podczas wojen szwedzkich, w 1656 roku, do tatarskiej niewoli trafiło 2 mężczyzn z Odojów. W 1710 roku, gdy epidemia dżumy zabrała w Orzyszu wszystkich duchowych, nabożeństwa odprawiano w Odojach, w stodole gospodarza Sokołowskiego. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Orzyszu. Szkołę we wsi założono w 1745 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel zajmował się kształceniem 55 dzieci.

Mieczysław Orłowicz, który odwiedził te tereny w początkach XX wieku, wymieniał wieś pod nazwą Rzeźniki. Pisał wówczas: „Stąd godny polecenia spacer po tzw. Szwajcarii Orzyskiej. Niedaleko [od wsi] romantyczne jezioro Rzeźnickie (Rzesnicker See) otoczone zalesionymi pagórkami, za nim szereg mniejszych jeziorek, a nad najmniejszym z nich młyn Sucha w idyllicznym położeniu. Wycieczkę tę można dociągnąć do jeziora Ublik[1]. Przebiegająca przez Odoje linia kolejowa OrzyszEłk miała zostać otwarta 1 sierpnia 1914 roku, ale ze względu na wybuch I wojny światowej nastąpiło to dopiero w 1915 roku. Po II wojnie światowej założono w Odojach rolniczą spółdzielnię produkcyjną. Obecnie we wsi znajduje się kilkanaście gospodarstw, pole biwakowe nad jeziorem Orzysz, gospodarstwo agroturystyczne i sklep spożywczy.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. Funkcję sołtysa sprawuje Agata Kret[2].


Liczba mieszkańców

1857 – 244 osoby

1864 – 241 osób

1867 – 238 osób

1933 – 280 osób

1939 – 289 osób


Zabytki:

  • Zespół dworca kolejowego z drugiej dekady XX wieku: dworzec, budynek mieszkalno-gospodarczy, dwa budynki gospodarcze
  • Dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na wschód od wsi


Bibliografia:

  1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
  2. Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
  3. Hippel Rudolf von, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, s. 83-157.
  4. Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
  5. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
  6. Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
  7. Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
  8. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
  9. Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, s. 73-90.
  10. Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 14.08.2013]
  11. Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html [data dostępu: 14.08.2013]
  12. Gminna Ewidencja Zabytków: http://www.orzysz.pl/index.php?k=631&p=8 [data dostępu: 14.08.2013]

Przypisy

  1. M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 113.
  2. http://www.bip.orzysz.pl/index.php?k=317 [data dostępu: 30.08.2013]