Odoje: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
Linia 6: Linia 6:
 
  |dopełniacz wsi        = Odojów   
 
  |dopełniacz wsi        = Odojów   
 
  |zdjęcie              = Odoje.jpg   
 
  |zdjęcie              = Odoje.jpg   
  |opis zdjęcia          = Odoje. [http://fotopolska.eu/zdjecia/m39058,Odoje.html?zdjeciaOd=1000&zdjeciaDo=2020&sortuj=dataWykonania/ Polska na fotografii] [08.10.2014]     
+
  |opis zdjęcia          = Odoje [http://fotopolska.eu/zdjecia/m39058,Odoje.html?zdjeciaOd=1000&zdjeciaDo=2020&sortuj=dataWykonania/ Polska na fotografii] [08.10.2014]     
 
  |rodzaj miejscowości  =wieś sołecka
 
  |rodzaj miejscowości  =wieś sołecka
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
Linia 14: Linia 14:
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = 140 (łącznie Odoje i [[Rzęśniki]])
+
  |liczba ludności      = 140  
 
  |rok                  = 2010
 
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    =(+48) 87
 
  |strefa numeracyjna    =(+48) 87
Linia 27: Linia 27:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}
+
}}<br/>
<big>''' Odoje''' (niem. ''Odoyen'', od 1938 r. ''Nickelsberg'') – [[wieś sołecka]] w Polsce, położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat piski | powiecie piskim]], w [[Orzysz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Orzysz]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]].  
+
''' Odoje''' (niem. ''Odoyen'', od 1938 r. ''Nickelsberg'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski | powiecie piskim]], w [[Orzysz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Orzysz]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 140 mieszkańców<ref>łącznie Odoje i [[Rzęśniki]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Agata Kret]]<ref> [http://www.bip.orzysz.pl/index.php?k=317/ Strona Urzędu Gminy Orzysz] [30.08.2013]</ref>.
 +
<br/><br/>
  
 +
== Położenie ==
 +
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na pograniczu [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich |Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]] i [[Pojezierze Ełckie|Pojezierza Ełckiego]]. Miejscowość leży w odległości 7 km na północny wschód od [[Orzysz|Orzysza]], na północ od jeziora [[Jezioro Orzysz|Orzysz]]. 2,5 km na zachód od wsi znajduje się [[Jezioro Wyschłe]] o powierzchni około 5 ha.
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+
== Dzieje miejscowości ==
Wieś położona jest w południowo-wschodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]] na pograniczu [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich |Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]] i [[Pojezierze Ełckie|Pojezierza Ełckiego]]. Miejscowość leży w odległości 7 km na północny wschód od [[Orzysz|Orzysza]], na północ od jeziora [[Jezioro Orzysz|Orzysz]]. 2,5 km na zachód od wsi znajduje się [[Jezioro Wyschłe]] o powierzchni około 5 ha.
+
Osada została lokowana w 1495 roku jako [[Wieś czynszowa| wieś czynszowa]] na [[Prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]] na 66 łanach, z których sześć otrzymał sołtys [[Mikołaj Odoj]]. Mieszkańcy otrzymali prawo do polowania. Wieś początkowo nazywana była Czarne (''Tscharne''), ale już na początku XVI wieku przyjęła się nazwa Odoje (''Odoien'', ''Odoyen'') – od nazwiska zasadźcy. Zasiedlenie postępowało stosunkowo powoli – w 1519 roku pozostawały tu jeszcze niezajęte łany. Wcześniej, w 1517 roku działały tu dwie karczmy. W 1539 roku obszar wsi obejmował już tylko 46 łanów, tyle samo wykazał spis z 1564 roku. Podczas wojen szwedzkich, w 1656 roku do tatarskiej niewoli trafiło 2 mężczyzn z Odojów. W 1710 roku, gdy epidemia dżumy zabrała w Orzyszu wszystkich duchowych, nabożeństwa odprawiano w Odojach, w stodole gospodarza Sokołowskiego. Wieś należała do [[Parafia ewangelicka w Orzyszu|parafii ewangelickiej w Orzyszu]].
  
<br/>
 
 
=== Dzieje miejscowości ===
 
Osada została lokowana w 1495 roku jako wieś czynszowa na prawie chełmińskim na 66 łanach, z których sześć otrzymał sołtys Mikołaj Odoj. Mieszkańcy otrzymali prawo do polowania. Wieś początkowo nazywana była Czarne (''Tscharne''), ale już na początku XVI wieku przyjęła się nazwa Odoje (''Odoien'', ''Odoyen'') – od nazwiska zasadźcy. Zasiedlenie postępowało stosunkowo powoli – w 1519 roku pozostawały tu jeszcze niezajęte łany. Wcześniej, bo w 1517 roku działały tu już dwie karczmy. W 1539 roku obszar wsi obejmował już tylko 46 łanów, tyle samo wykazał spis z 1564 roku. Podczas wojen szwedzkich, w 1656 roku, do tatarskiej niewoli trafiło 2 mężczyzn z Odojów. W 1710 roku, gdy epidemia dżumy zabrała w [[Orzysz|Orzyszu]] wszystkich duchowych, nabożeństwa odprawiano w Odojach, w stodole gospodarza Sokołowskiego. Wieś należała do [[Parafia ewangelicka w Orzyszu|parafii ewangelickiej w Orzyszu]].
 
 
Szkołę we wsi założono w 1745 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel zajmował się kształceniem 55 dzieci.
 
Szkołę we wsi założono w 1745 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel zajmował się kształceniem 55 dzieci.
  
 
[[Mieczysław Orłowicz]], który odwiedził te tereny w początkach XX wieku, wymieniał wieś pod nazwą Rzeźniki. Pisał wówczas:
 
[[Mieczysław Orłowicz]], który odwiedził te tereny w początkach XX wieku, wymieniał wieś pod nazwą Rzeźniki. Pisał wówczas:
 
„Stąd godny polecenia spacer po tzw. [["Szwajcaria Orzyska"|Szwajcarii Orzyskiej]]. Niedaleko [od wsi] romantyczne jezioro Rzeźnickie (''Rzesnicker See'') otoczone zalesionymi pagórkami, za nim szereg mniejszych jeziorek, a nad najmniejszym z nich młyn Sucha w idyllicznym położeniu. Wycieczkę tę można dociągnąć do jeziora [[Jezioro Ublik Wielki|Ublik]]” <ref> M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 113.</ref>.  
 
„Stąd godny polecenia spacer po tzw. [["Szwajcaria Orzyska"|Szwajcarii Orzyskiej]]. Niedaleko [od wsi] romantyczne jezioro Rzeźnickie (''Rzesnicker See'') otoczone zalesionymi pagórkami, za nim szereg mniejszych jeziorek, a nad najmniejszym z nich młyn Sucha w idyllicznym położeniu. Wycieczkę tę można dociągnąć do jeziora [[Jezioro Ublik Wielki|Ublik]]” <ref> M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 113.</ref>.  
Przebiegająca przez Odoje linia kolejowa [[Orzysz]] – [[Ełk]] miała zostać otwarta 1 sierpnia 1914 roku, ale ze względu na wybuch [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] nastąpiło to dopiero w 1915 roku.
+
Przebiegająca przez Odoje linia kolejowa Orzysz – [[Ełk]] miała zostać otwarta 1 sierpnia 1914 roku, ale ze względu na wybuch [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] nastąpiło to dopiero w 1915 roku.
Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] założono w Odojach rolniczą spółdzielnię produkcyjną. Obecnie we wsi znajduje się kilkanaście gospodarstw, pole biwakowe nad jeziorem [[Jezioro Orzysz|Orzysz]], gospodarstwo agroturystyczne i sklep spożywczy.
+
Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] założono w Odojach rolniczą spółdzielnię produkcyjną. Obecnie we wsi znajduje się kilkanaście gospodarstw, pole biwakowe nad jeziorem Orzysz, gospodarstwo [[Agroturystyka| agroturystyczne]] i sklep spożywczy.
 
 
Aktualnie wieś jest siedzibą [[sołectwo|sołectwa]]. Funkcję sołtysa sprawuje [[Agata Kret]]<ref> http://www.bip.orzysz.pl/index.php?k=317 [data dostępu: 30.08.2013]</ref>.
 
  
 +
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
  
Liczba mieszkańców
 
  
1857 – 244 osoby
+
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
  
1864 241 osób
+
*1857 r. 244 osoby
  
1867 238 osób
+
*1864 r. 241 osób
  
1933 280 osób
+
*1867 r. 238 osób
  
1939 289 osób
+
*1933 r. 280 osób
  
<br/>
+
*1939 r. – 289 osób
  
=== Zabytki: ===
+
==Zabytki==
*Zespół dworca kolejowego z drugiej dekady XX wieku: dworzec, budynek mieszkalno-gospodarczy, dwa budynki gospodarcze
+
*zespół dworca kolejowego z drugiej dekady XX wieku: dworzec, budynek mieszkalno–gospodarczy, dwa budynki gospodarcze
*Dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na wschód od wsi
+
*dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na wschód od wsi
  
<br/>
+
== Bibliografia ==
 
 
=== Bibliografia: ===
 
 
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011.
 
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011.
 
#Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996.
 
#Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996.
#Hippel Rudolf von, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, s. 83-157.
+
#von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
 
#Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.  
 
#Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.  
 
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.  
 
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.  
Linia 78: Linia 73:
 
#''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
 
#''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
 
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen'', Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
 
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen'', Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
#Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., ''Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, s. 73-90.
+
#Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., ''Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90.
#Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 14.08.2013]
+
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [14.08.2013]
#Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html [data dostępu: 14.08.2013]
+
#[http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [14.08.2013]
#Gminna Ewidencja Zabytków: http://www.orzysz.pl/index.php?k=631&p=8 [data dostępu: 14.08.2013]
+
#[http://www.orzysz.pl/index.php?k=631&p=8/ Strona Gminy Orzysz] [14.08.2013]
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
 
<references/>
 
<references/>
  

Wersja z 12:28, 8 paź 2014

Odoje

Odoje Polska na fotografii [08.10.2014]
Odoje Polska na fotografii [08.10.2014]
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat piski
Gmina Orzysz
Liczba ludności (2010) 140
Strefa numeracyjna (+48) 87
Kod pocztowy 12-250
Tablice rejestracyjne NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Odoje
Odoje
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Odoje
Odoje
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Odoje (niem. Odoyen, od 1938 r. Nickelsberg) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 140 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Agata Kret[2].

Położenie

Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość leży w odległości 7 km na północny wschód od Orzysza, na północ od jeziora Orzysz. 2,5 km na zachód od wsi znajduje się Jezioro Wyschłe o powierzchni około 5 ha.

Dzieje miejscowości

Osada została lokowana w 1495 roku jako wieś czynszowa na prawie chełmińskim na 66 łanach, z których sześć otrzymał sołtys Mikołaj Odoj. Mieszkańcy otrzymali prawo do polowania. Wieś początkowo nazywana była Czarne (Tscharne), ale już na początku XVI wieku przyjęła się nazwa Odoje (Odoien, Odoyen) – od nazwiska zasadźcy. Zasiedlenie postępowało stosunkowo powoli – w 1519 roku pozostawały tu jeszcze niezajęte łany. Wcześniej, w 1517 roku działały tu dwie karczmy. W 1539 roku obszar wsi obejmował już tylko 46 łanów, tyle samo wykazał spis z 1564 roku. Podczas wojen szwedzkich, w 1656 roku do tatarskiej niewoli trafiło 2 mężczyzn z Odojów. W 1710 roku, gdy epidemia dżumy zabrała w Orzyszu wszystkich duchowych, nabożeństwa odprawiano w Odojach, w stodole gospodarza Sokołowskiego. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Orzyszu.

Szkołę we wsi założono w 1745 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel zajmował się kształceniem 55 dzieci.

Mieczysław Orłowicz, który odwiedził te tereny w początkach XX wieku, wymieniał wieś pod nazwą Rzeźniki. Pisał wówczas: „Stąd godny polecenia spacer po tzw. Szwajcarii Orzyskiej. Niedaleko [od wsi] romantyczne jezioro Rzeźnickie (Rzesnicker See) otoczone zalesionymi pagórkami, za nim szereg mniejszych jeziorek, a nad najmniejszym z nich młyn Sucha w idyllicznym położeniu. Wycieczkę tę można dociągnąć do jeziora Ublik[3]. Przebiegająca przez Odoje linia kolejowa Orzysz – Ełk miała zostać otwarta 1 sierpnia 1914 roku, ale ze względu na wybuch I wojny światowej nastąpiło to dopiero w 1915 roku. Po II wojnie światowej założono w Odojach rolniczą spółdzielnię produkcyjną. Obecnie we wsi znajduje się kilkanaście gospodarstw, pole biwakowe nad jeziorem Orzysz, gospodarstwo agroturystyczne i sklep spożywczy.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.


Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

  • 1857 r. – 244 osoby
  • 1864 r. – 241 osób
  • 1867 r. – 238 osób
  • 1933 r. – 280 osób
  • 1939 r. – 289 osób

Zabytki

  • zespół dworca kolejowego z drugiej dekady XX wieku: dworzec, budynek mieszkalno–gospodarczy, dwa budynki gospodarcze
  • dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na wschód od wsi

Bibliografia

  1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
  2. Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
  3. von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
  4. Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
  5. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
  6. Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
  7. Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
  8. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
  9. Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90.
  10. Bank Danych Lokalnych GUS [14.08.2013]
  11. Deutsche Verwaltungsgeschichte [14.08.2013]
  12. Strona Gminy Orzysz [14.08.2013]

Przypisy

  1. łącznie Odoje i Rzęśniki
  2. Strona Urzędu Gminy Orzysz [30.08.2013]
  3. M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 113.