Olszyny

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Olszyny

Fot. Mieczysław Kalski
Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat szczycieński
Gmina Szczytno
Liczba ludności (2010) 898
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 12-100
Tablice rejestracyjne NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Olszyny
Olszyny
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Olszyny
Olszyny
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Olszyny (niem. Olschienen, od 1938 r. Ebendorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Szczytno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 898 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zygmunt Rząp[2].

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim na granicy Pojezierza Mrągowskiego i Równiny Mazurskiej. Miejscowość leży w odległości 8 km na wschód od Szczytna, przy drodze krajowej nr 53 w kierunku Rozogów; stacja kolejowa na linii Olsztyn - Ełk.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1687 roku na prawie chełmińskim na 45 łanach; zasadźcą wsi był Fryderyk Speka (zob. Piasutno). Wieś dość szybko stała się jedną z największych w okolicy (i taką pozostaje do dziś). W połowie XIX wieku obejmowała 161 łanów. Na przełomie XIX i XX wieku wieś była ośrodkiem handlu runem leśnym. Została częściowo zniszczona podczas I wojny światowej (17 domów i 22 zabudowania gospodarcze).

Szkoła we wsi – dwuklasowa – funkcjonowała już od 1709 r. [3]. W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Olszyny jako miejscowość posiadającą szkołę.

Olszyny były jednym z największych ośrodków gromadkarskich na terenie powiatu szczycieńskiego. Wieś zachowała charakter ulicówki.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.


Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:

  • ok. 1700 r. – 30 gospodarstw
  • 1782 r. – 52 gospodarstwa
  • 1818 r. – 463 osoby, 65 gospodarstw
  • 1858 r. – 644 osoby, 92 gospodarstw
  • 1939 r. – 861 osób

Bezpieczeństwo

W miejscowości działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Kultura

W miejscowości znajduje się Muzeum Rolnicze.

Sport

Działał tutaj klub piłkarski "Weteran".

Szkolnictwo

W miejscowości funkcjonuje zespół szkół[4] i oddział przedszkolny.

Zabytki

  • kilka przykładów budownictwa drewnianego (chałupy nr 14, 16, 26, 32, 49, 62)
  • dobrze zachowane budynki murowane z 1911 roku, z czerwonej cegły, jeden z nich z drewnianym gankiem
  • dawny cmentarz ewangelicki, obecnie katolicki; znajduje się na nim kwatera wojenna z okresu I wojny światowej: zawiera jedną zbiorową mogiłę, w której pochowany jest jeden żołnierz armii niemieckiej i ośmiu żołnierzy armii rosyjskiej poległych 30 sierpnia 1914 roku; napisy na grobach zatarte, słabo czytelne

Bibliografia

Toeppen Max, Historia Mazur, Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)
Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS [23.08.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [23.08.2013]

Przypisy