Paprotka zwyczajna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Rozmieszczenie i ekologia) |
|||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Roślina infobox | {{Roślina infobox | ||
|Nazwa rośliny = Paprotka zwyczajna | |Nazwa rośliny = Paprotka zwyczajna | ||
| − | |Nazwa łacińska = Polypodium vulgare | + | |Nazwa łacińska = ''Polypodium vulgare'' |
| − | | | + | |L = L. |
| − | <br/> | + | |Pusta linia = <br/> |
| − | |grafika = | + | |grafika = poly.jpg |
| − | |podpis grafiki = | + | |podpis grafiki = Paprotka zwyczajna. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Polypodium_vulgare2.jpg Commons Wikimedia] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
|Królestwo = rośliny | |Królestwo = rośliny | ||
|Podkrólestwo = rośliny naczyniowe | |Podkrólestwo = rośliny naczyniowe | ||
| − | | | + | |Gromada = monilofity |
|Klasa = paprocie | |Klasa = paprocie | ||
|Rząd = paprotkowce | |Rząd = paprotkowce | ||
|Rodzina = paprotkowate | |Rodzina = paprotkowate | ||
| − | |Rodzaj = | + | |Rodzaj = paprotka |
| − | |Gatunek = | + | |Gatunek = paprotka zwyczajna |
|Synonimy = Synonimy | |Synonimy = Synonimy | ||
| − | |Lista synonimów = | + | |Lista synonimów = }} |
| − | }} | + | '''Paprotka zwyczajna''' (''Polypodium vulgare'' L .) – gatunek rośliny należący do rodziny paprotkowatych (''Polypodiaceae''), rzędu paprotkowców (''Polypodiales''). |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | ''' Paprotka zwyczajna''' ('' Polypodium vulgare ''L . ) – gatunek rośliny należący do rodziny paprotkowatych(''Polypodiaceae''), rzędu paprotkowców (''Polypodiales'') | ||
| − | |||
| − | |||
=== Morfologia === | === Morfologia === | ||
| − | Paprotka zwyczajna jest rośliną wieloletnią, | + | Paprotka zwyczajna jest rośliną wieloletnią, osiągającą wysokość do 45 cm (60 cm). Wykształca płytko pod powierzchnią ziemi (czasem na wierzchu) jasnobrunatne kłącze pokryte bliznami i lancetowatymi lub szczeciniastymi łuskami o długości 3-4 mm. Blizny są pozostałością po obumarłych liściach. Z kłącza wyrastają pojedynczo zimotrwałe liście na długim, zielonawym ogonku (długość ogonka równa jest mniej więcej długości blaszki liściowej). Blaszka liściowa pojedynczo pierzasta o podłużnie lancetowatym kształcie, górna powierzchnia ciemnozielona, dolna nieco jaśniejsza, sztywna, skórzasta, naga. Z każdej strony znajduje się do 28, zazwyczaj całobrzegich, odcinków. Odcinek szczytowy krótki. Wiosną wyrastają nowe liście, natomiast zeszłoroczne obumierają. Zarodnie tworzą się na spodniej stronie liści, zebrane są w okrągławe kupki o rdzawożółtym zabarwieniu, bez zawijki. Rozmieszczone są symetrycznie w dwóch szeregach, po obu stronach nerwu środkowego. Zarodnie są dość duże, okryte jednowarstwową ścianką i otwierają się za pomocą pierścienia utworzonego przez 10–20 zgrubiałych komórek, które pękają podczas wysychania zarodni. |
| − | + | Zarodniki dojrzewają od lipca do września. Gametofit: zielony, delikatny, plechowaty, o wysokości od 10 do 40 cm. | |
<br/> | <br/> | ||
=== Rozmieszczenie i ekologia === | === Rozmieszczenie i ekologia === | ||
| − | Paprotka zwyczajna występuje w Europie, Azji, Ameryce Północnej, a także w Afryce Południowej, Meksyku i na Hawajach. W Polsce jest rośliną dość pospolitą. Występuje na całym niżu, bardziej pospolita w Karpatach. W Tatrach, Sudetach i na Babiej Górze do piętra kosówki. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Asplenietea rupestria. Hemikryptofit (pączki, umożliwiające roślinie odnawianie się | + | Paprotka zwyczajna występuje w Europie, Azji, Ameryce Północnej, a także w Afryce Południowej, Meksyku i na Hawajach. |
| − | br/> | + | W Polsce jest rośliną dość pospolitą. Występuje na całym niżu, bardziej pospolita w Karpatach. W Tatrach, Sudetach i na Babiej Górze do piętra kosówki. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla ''Cl. Asplenietea rupestria''. Hemikryptofit (pączki, umożliwiające roślinie odnawianie się) znajdują się tuż przy powierzchni ziemi. Paprotka zwyczajna unika gleb wapiennych, lubi klimat wilgotny i ciepły. Występuje na podłożu umiarkowanie suchym, kamienisto-gliniastym lub piaszczystym, bogatym w próchnicę. Rośnie licznie w półcienistych i cienistych lasach, na skałach, murach, zboczach leśnych, na starych pniakach, omszałych korzeniach starych drzew, a nawet na samych drzewach (epifit starych drzew). Tworzy populacje liczące zazwyczaj kilkanaście osobników, rzadziej większe zgrupowania. |
| − | Na terenie Warmii i Mazur występuje m.in. w [[Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej | + | <br/> |
| + | Na terenie [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazur]] występuje m.in. w [[Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej|Parku Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej]], czy w obszarze [[Natura 2000 Puszcza Napiwodzko-Ramucka]]. | ||
=== Wartość użytkowa === | === Wartość użytkowa === | ||
| − | + | W Polsce roślina ta objęta jest ścisłą ochroną gatunkową. | |
| − | Ze względu na właściwości lecznicze paprotka była doceniana już w starożytności | + | Ze względu na właściwości lecznicze paprotka była doceniana już w starożytności i stosowana jako środek przeczyszczający i moczopędny. Materiał zielarski stanowi suszone kłącze, o słodkawym smaku, które zawiera między innymi: tłuszcze, olejek eteryczny, saponiny, śluz i osladynę (związek ten nadaje kłączom słodki smak). Napar z kłącza stosuje się w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych. W medycynie ludowej paprotka była stosowana w nieżytach oskrzeli, do leczenia gruźlicy, przy zapaleniu pęcherza oraz jako środek żółciopędny. |
<br/> | <br/> | ||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| − | + | Ze względu na właściwości lecznicze, kłącze paprotki zwyczajnej jest masowo pozyskiwanie dla przemysłu farmaceutycznego, co stanowi zagrożenie dla tego gatunku. Ze względu na ładny pokrój jest również przesadzana do ogrodów. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Zobacz też == |
| − | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Paprotka_zwyczajna Paprotka zwyczajna, pl.wikipedia.org] [12.12.2014] | |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [http://pkwe.pl/?p=p_56&sName=paprotka-zwyczajna pkwe.pl] [12.12.2014] | |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [http://jezioro.com.pl/flora/okaz.html?id=907 jezioro.com.pl] [12.12.2014] | |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Hemikryptofity pl.wikipedia.org] [12.12.2014] | |
| − | http://pl.wikipedia.org/wiki/ | + | == Bibliografia == |
| + | Matuszkiewicz Władysław, ''Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski'', Warszawa 2006. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | Rutkowski Lucjan, ''Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej'', Warszawa 2006. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | Szafer Władysław, Kulczyński Stanisław, Pawłowski Bogumił, ''Rośliny polskie'', Warszawa 1953. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] | |
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 15:27, 20 lut 2015
| Paprotka zwyczajna | |
| | |
| Polypodium vulgare | |
| L. | |
 Paprotka zwyczajna. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | monilofity |
| Klasa | paprocie |
| Rząd | paprotkowce |
| Rodzina | paprotkowate |
| Rodzaj | paprotka |
| Gatunek | paprotka zwyczajna |
| Synonimy | |
Paprotka zwyczajna (Polypodium vulgare L .) – gatunek rośliny należący do rodziny paprotkowatych (Polypodiaceae), rzędu paprotkowców (Polypodiales).
Spis treści
Morfologia
Paprotka zwyczajna jest rośliną wieloletnią, osiągającą wysokość do 45 cm (60 cm). Wykształca płytko pod powierzchnią ziemi (czasem na wierzchu) jasnobrunatne kłącze pokryte bliznami i lancetowatymi lub szczeciniastymi łuskami o długości 3-4 mm. Blizny są pozostałością po obumarłych liściach. Z kłącza wyrastają pojedynczo zimotrwałe liście na długim, zielonawym ogonku (długość ogonka równa jest mniej więcej długości blaszki liściowej). Blaszka liściowa pojedynczo pierzasta o podłużnie lancetowatym kształcie, górna powierzchnia ciemnozielona, dolna nieco jaśniejsza, sztywna, skórzasta, naga. Z każdej strony znajduje się do 28, zazwyczaj całobrzegich, odcinków. Odcinek szczytowy krótki. Wiosną wyrastają nowe liście, natomiast zeszłoroczne obumierają. Zarodnie tworzą się na spodniej stronie liści, zebrane są w okrągławe kupki o rdzawożółtym zabarwieniu, bez zawijki. Rozmieszczone są symetrycznie w dwóch szeregach, po obu stronach nerwu środkowego. Zarodnie są dość duże, okryte jednowarstwową ścianką i otwierają się za pomocą pierścienia utworzonego przez 10–20 zgrubiałych komórek, które pękają podczas wysychania zarodni.
Zarodniki dojrzewają od lipca do września. Gametofit: zielony, delikatny, plechowaty, o wysokości od 10 do 40 cm.
Rozmieszczenie i ekologia
Paprotka zwyczajna występuje w Europie, Azji, Ameryce Północnej, a także w Afryce Południowej, Meksyku i na Hawajach.
W Polsce jest rośliną dość pospolitą. Występuje na całym niżu, bardziej pospolita w Karpatach. W Tatrach, Sudetach i na Babiej Górze do piętra kosówki. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Asplenietea rupestria. Hemikryptofit (pączki, umożliwiające roślinie odnawianie się) znajdują się tuż przy powierzchni ziemi. Paprotka zwyczajna unika gleb wapiennych, lubi klimat wilgotny i ciepły. Występuje na podłożu umiarkowanie suchym, kamienisto-gliniastym lub piaszczystym, bogatym w próchnicę. Rośnie licznie w półcienistych i cienistych lasach, na skałach, murach, zboczach leśnych, na starych pniakach, omszałych korzeniach starych drzew, a nawet na samych drzewach (epifit starych drzew). Tworzy populacje liczące zazwyczaj kilkanaście osobników, rzadziej większe zgrupowania.
Na terenie Warmii i Mazur występuje m.in. w Parku Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej, czy w obszarze Natura 2000 Puszcza Napiwodzko-Ramucka.
Wartość użytkowa
W Polsce roślina ta objęta jest ścisłą ochroną gatunkową.
Ze względu na właściwości lecznicze paprotka była doceniana już w starożytności i stosowana jako środek przeczyszczający i moczopędny. Materiał zielarski stanowi suszone kłącze, o słodkawym smaku, które zawiera między innymi: tłuszcze, olejek eteryczny, saponiny, śluz i osladynę (związek ten nadaje kłączom słodki smak). Napar z kłącza stosuje się w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych. W medycynie ludowej paprotka była stosowana w nieżytach oskrzeli, do leczenia gruźlicy, przy zapaleniu pęcherza oraz jako środek żółciopędny.
Ciekawostki
Ze względu na właściwości lecznicze, kłącze paprotki zwyczajnej jest masowo pozyskiwanie dla przemysłu farmaceutycznego, co stanowi zagrożenie dla tego gatunku. Ze względu na ładny pokrój jest również przesadzana do ogrodów.
Zobacz też
Paprotka zwyczajna, pl.wikipedia.org [12.12.2014]
pkwe.pl [12.12.2014]
jezioro.com.pl [12.12.2014]
pl.wikipedia.org [12.12.2014]
Bibliografia
Matuszkiewicz Władysław, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa 2006.
Rutkowski Lucjan, Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa 2006.
Szafer Władysław, Kulczyński Stanisław, Pawłowski Bogumił, Rośliny polskie, Warszawa 1953.
