Parafia pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dywitach

Parafia pw. śś. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza
Kościół parafialny, źródło: Archidiecezja warmińska, 03.01.2014.
Siedziba	Dywity
Adres	ul. Jana Pawła II 3, 11-001 Dywity
Data powołania	5 październik 1366
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Archidiecezja	warmińska
Dekanat	Olsztyn II - Zatorze
Kościół	Kościół pw. śś. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza
Parafia w Dywitach

Parafia pw. śś. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dywitach – rzymskokatolicka parafia leżąca w dekanacie Olsztyn II - Zatorze, należącym do archidiecezji warmińskiej. Erygowana 5 października 1366 r. Mieści się przy ul. Jana Pawła II w Dywitach.

Historia parafii

Powstanie parafii

Działalność kolonizacyjna biskupów i kapituły rozpoczęła się w latach osiemdziesiątych XIII wieku, kiedy powstało Braniewo – najstarsze miasto dominium warmińskiego. Wiek XIV to czas, kiedy na ziemiach dzisiejszej Warmii, utworzono najwięcej miast i wsi. Większość kościołów na terenie biskupstwa powstawała we wsiach lokowanych na prawie chełmińskim. Akcję ich zakładania kapituła warmińska rozpoczęła w 1300 r. Tereny na których powstała wieś Dywity, nabył na własność biskup Jan Stryprock. Pierwsza wzmianka o Dywitach pochodzi z dokumentu datowanego na 15VII 1354 r. Niewielki pagórek, na którym stanął kościół, miał służyć pierwotnie, według podania, jako miejsce kultu pogańskiego. Pierwszy kościół na tym wzgórzu, wzniesiono prawdopodobnie w 1362 r. W przywileju lokacyjnym z 5 X 1366 został uposażony kościół pod wezwaniem św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza. Późnogotycki kościół parafialny w Dywitach został wzniesiony w XIV w. Wieżę wybudowano na przełomie XV i XVI w. Kościół był murowany z cegły, orientowany, salowy, prostokątny (21mx 10m). Po północnej stronie kościoła znajdowała się zakrystia (9mx4,5m), a po południowej, przy wieży, baptysterium, które miało budowę krzyżową. Schodowy przyczółek wschodniej ściany wieńczył krzyż.

Dzieje parafii Dywity do 1893 r.

W XV i XVI w. Dywity ucierpiały z powodu wojen i związaną z nimi dżumą oraz pomorem bydła. Potem przyszła klęska głodu. W 1520 r. w czasie działań wojennych polsko-krzyżackich Dywity zostały zniszczone. Od 9 I 1547 r. proboszczem w Dywitach był ksiądz z diecezji płockiej Stanisław Drobinka (Dobrzynka). Z osobistych funduszy odrestaurował wieżę kościelną. Odnowił i przyozdobił kościół. Ustanowił fundusz w wysokości 100 florenów na potrzeby kościoła. Między 1609 a 1616 r. nastąpiła reorganizacja archiprezbiteratów. Parafia Dywity należąca do archiprezbiteratu dobromiejskiego, została włączona do nowo powstałego w Olsztynie. Kolejnego zniszczenia dokonały wojny, które były toczone w XVII wieku. Pożary, szerząca się zaraza, a szczególnie dżuma podczas wojny północnej 1708-1711. W 1729 r. do parafii Dywity należały wsie: Ząbie (Sombien), Dywity (Diwitten), Ługwałd (Hochwalde), Myki (Micken), Dągi (Dongen), Różnowo (Rosenau), Słupy (Stolpen), Zalbki (Salbken), i Różgity (Rosgitten). Po pierwszym rozbiorze Polski przybyła do Dywit 28 X 1772 r. pruska komisja rządowa. Stwierdziła ona, że wszyscy mieszkańcy wsi mówią wyłącznie po polsku i są wyznania katolickiego. W Dywitach po 1772 r. zaczęły osiedlać się rodziny niemieckie, te wydarzenie spowodowało, że powoli zaczęto usuwać język polski z kościoła i szkoły. Jednak do końca połowy XIX w. parafia zachowała polski charakter. Na przełomie 1831 i 1832 r. mieszkańcy Dywit byli świadkami przemarszu wojska polskiego, które skorzystało z amnestii cara i wracało do Królestwa Polskiego. Po zakończeniu powstań listopadowego i styczniowego na Warmię przybywali uciekinierzy. We wsi Różnowo zamieszkał powstaniec, szlachcic Kołodziński i szlachecka rodzina Jagodzińskich. W 1873 r. w maju wydano ustawy (okres kulturkampfu), które dotyczyły spraw Kościoła i katolickiego szkolnictwa. Biskup warmiński Filip Krementz im się nie podporządkował. Władze pruskie uniemożliwiły obsadzanie wakujących parafii. W 1877 r. zmarł proboszcz w Brąswałdzie. Wierni tej parafii zostali przydzieleni do Dywit. Władze pruskie karały księży za pełnienie obowiązków duszpasterskich w osieroconych parafiach. Proboszcza z Dywit ks. Józefa Rapierskiego, z tego powodu postawiono przed sądem. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX w. wśród wiernych parafii Dywity językiem niemieckim posługiwało się 100 osób, językiem polskim 700, a dwujęzycznych było 886 osób. Głoszenie polskich kazań zostało ograniczone dekretem bpa Andrzeja Thiela w 1886 r. W pierwszej połowie XIX w. (1827, 1839, 1841, 1847) kapłani w Dywitach głosili kazania tylko w języku polskim. Po dekrecie kazania w języku niemieckim głoszono w każdą pierwszą niedzielę miesiąca i w co drugie święto. Dekret uderzał także w szkolnictwo elementarne, a więc w szkoły parafialne. Przedtem każdy proboszcz był lokalnym inspektorem szkolnym. Przed 1890 r. funkcji tej odmówiono ks. Józefowi Rapierskiemu pod zarzutem uprawiania agitacji polskiej w kościołach i szkołach. W 1881 r. do parafii Dywity liczącej wówczas 1149 wiernych należały wsie: Myki, Słupy (Sztolpy) i Zalbki. Ludność w Dywitach była prawie całkiem polska.

Budowa kościoła w latach 1894-1897.Losy parafii od 1893 r. do zakończenia II wojny światowej

W 1896 r. Polacy stanowili dwie trzecie parafian w Dywitach. Parafia dywicka w 1916 r. obejmowała Dywity, Ługwałd, Różgity, Różnowo, Dągi, Zalbki oraz majątki Słupy i Różnówko i liczyła 2143 wiernych. Po plebiscycie, który odbył się w 1920 r., dywicki nauczyciel, Kulik, który był również organistą, rozpoczął germanizację dzieci szkolnych. Założył również chór niemiecki. Podczas Mszy św. wierni śpiewali nadal po polsku. Namówił on mieszkańców Dywit, by delegacja udała się do biskupa prosząc o nabożeństwa niemieckie. Efektem tej wizyty było ograniczenie nabożeństw w języku polskim. Proboszcz parafii ks. Franciszek Schnarbach uzyskał jedynie to, że w pierwsze dni świąt Bożego Narodzenia, Wielkanocy, Zielonych Świąt i w Boże Ciało odbywały się nadal nabożeństwa w języku polskim. W pozostałe niedziele i święta Msze św. odbywały się na przemian po polsku i niemiecku. W 1938 r. na 2000 katolików w parafii Dywity, uczęszczało na polskie nabożeństwa 300 wiernych. Msze św. w języku polskim odbywały się w co trzecią niedzielę. Śpiewano jednak wyłącznie po polsku. W latach 1938-1954 proboszczem w Dywitach był ks. Paweł Dziendzielewski. Władze hitlerowskie zabroniły mu prowadzenia nauki religii po polsku i wygłaszania kazań w języku polskim. Został aresztowany i wysiedlony z Dywit, wrócił do parafii w 1942 roku. W czerwcu 1942 roku zostały przez władze niemieckie skonfiskowane z kościoła w Dywitach trzy dzwony wykonane z brązu. W czasie operacji wschodniopruskiej w 1945 r. walki ominęły Dywity. W niedzielę 21 I 1945 r. ks. Paweł Dziendzielewski odczytał z ambony nakaz władz niemieckich , że ludność cywilna ma się ewakuować. Część ludności zastosowała się do tego rozporządzenia. Niektórzy z nich zginęli w czasie przeprawy przez Zalew Wiślany. Część z tych, którzy pozostali schroniła się w pobliskich lasach lub na koloniach.Organizacja i życie w parafii po 1945 r.

Kościól parafialny konsekrowany w 1897 r. nie uległ już żadnej przebudowie. W czasie walk w styczniu 1945 r. zostały tylko uszkodzone witraże i organy, wypalona została zakrystia. Spłonęły księgi parafialne z lat 1682-1945. Zginęła monstrancja z 1796 r. Rosjanie przez pewien czas trzymali także bydło w kościele. Do remontu kościoła przystąpiono już w 1945 roku. Pracowano przy zabytkowej wierzy. W latach 1946-1947 naprawiono witraże. W 1955 r. naprawiono sieć elektryczną i wzmocniono fundamenty świątyni, a w 1956 wymalowano prezbiterium. W 1960 r. wyremontowano 5 witraży i wstawiono dwa nowe. Mikrofony w kościele zostały zainstalowane w 1977 r. Osuszono teren wokół kościoła (1978 r.). Przeprowadzono kapitalny remont organów (1980r). Najpoważniejsze prace wewnątrz kościoła trwały w latach 1984-1987. Zlecono je Teodorze i Józefowi Stasiakom oraz Annie i Jerzemu Hlebowiczom. Kościól otrzymał polichromię, która w trzech etapach ukazuje historię zbawienia. W 1988 r. wymieniono przeciekające rynny na nowe z blachy cynkowej. W 1993 r. przystąpiono do remontu wierzy. Wyremontowano zakrystię od strony południowej, została ona także wyposażona w nowe dębowe meble. Pracę zakończono 25 X 1994 r. Zakrystia od strony północnej została wyremontowana w 2010 r. /opracowano na podstawie książki Romualdy Jachnowicz, DYWITY, Z dziejów kościoła i parafii pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza, Olsztyn 1999, s. 14-56/

W 2007 r. przystąpiono do remontu plebani. Wymieniono okna, instalacje elektryczną, Prace zostały zakończone w 2009 r. Przy wsparciu finansowym Urzędu Gminy w Dywitach i parafian w latach 2010-2011, przeprowadzono częściowy remont organów. Opiekę nad parafialnymi organami przejął Pan Andrzej Kowalewski z Braniewa, który 2011 r. przeprowadzał ich remont. Uwieńczeniem prac przy organach był koncert w niedzielę 18 września naszych młodych zdolnych parafian: Aleksandry Tarnowskiej, Piotra Kucińskiego i Dawida Olendzkiego. W „Kronice parafialnej” Ola Tarnowska napisała: „Dzisiejszy koncert był naszym pierwszym na organach w Dywitach. Instrument po renowacji brzmi naprawdę imponująco dlatego też grało się z przyjemnością.”

Życie parafii w Dywitach w okresie powojennym, to praca duszpasterska, którą prowadzili kolejni proboszczowie parafii. Wierni systematycznie gromadzili się na niedzielnych i tygodniowych Mszach św., uczestniczyli w rekolekcjach wielkopostnych i adwentowych. Parafia dwukrotnie została nawiedzona przez kopię obrazu Najświętszej Maryi Panny (1960, 1987), a w dniach od 4-5 października 2008 r., odbyła się peregrynacja obrazu Jezusa Miłosiernego. Do nadzwyczajnych form duszpasterstwa parafialnego należą Misje Święte . Przed II wojną światową ostatnie Misje miały miejsce w 1937 r. W powojennej historii parafii pierwsze Misje odbyły się w 1951 r. – następne 1961, 1975, 1986, 1997, 2010 r. Systematycznie też w tym czasie, była prowadzona katechizacja parafialna w Dywitach i Różnowie. Dzieci i młodzież przygotowywano do sakramentu bierzmowania i pierwszej Komunii św. Przy parafii istnieją także stowarzyszenia religijne. Wspólnota Żywego Różańca, grupa ministrancka, a od 2007 r. Wspólnota modlitewna Odnowy w Duchu Świętym. Każdego roku z Dywit na wrześniowy odpust do Sanktuarium Maryjnego w Gietrzwałdzie, wyrusza Piesza Pielgrzymka. Warto nadmienić, że pierwszy raz Piesza Pielgrzymka do Gietrzwałdu wyszła 12 września 2004 r. Pomysłodawcą i organizatorem był Pan Stefan Tucholski – nadzwyczajny szafarz Komunii świętej.
Dnia 14 września w Kościele obchodziliśmy święto Podwyższenia Krzyża Świętego. W tym dniu z naszej Parafii, o godz. 10.00, wyruszyła do Glotowa (Głotowa) rowerowa pielgrzymka. Glotowo jest Archidiecezjalnym Sanktuarium Najświętszego Sakramentu i Męki Pańskiej. Razem z ks. Zdzisławem uczestniczyło w niej 10 osób, które pokonały – mimo deszczowej pogody – ok. 52 kilometrów. Po dotarciu na miejsce, wszyscy uczestniczyli w Drodze Krzyżowej. Trochę zmęczeni i przemoknięci, wrócili szczęśliwie do Dywit ok. godz. 16.00!

W niedzielę 8 września (2013 r.) kolejny już raz, o godzinie 3.30 wyruszyła z Dywit piesza pielgrzymka do Gietrzwałdu - wyszło nas z Dywit 56 osób. Ogółem do sanktuarium maryjnego doszło ok. 100 osób, które dołączyły do naszej grupy w Olsztynie. Należy cieszyć się także i z tego, że w gronie uczestników tegorocznej pielgrzymki, znaleźli się mieszkańcy wszystkich miejscowości, które tworzą naszą Parafię.

W dniu 15 sierpnia 2013 r. – w uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – przeżywaliśmy uroczystość odpustową w naszej Parafii. Msza święta odpustowa została odprawiona o godz. 12.00. Przewodniczył jej i homilię wygłosił ks. kan. Tomasz Garwoliński – dyr. Biblioteki Wydziału Teologii i Wyższego Seminarium Duchownego „Hosianum” w Olsztynie. Po Mszy świętej ok. godz. 13.30 rozpoczął się parafialny festyn – zorganizowany przez Radę Parafialną. Tym wszystkim, którzy włączyli się w przygotowanie tego parafialnego spotkania – przepełnionego radością i wspólną zabawą - składamy serdeczne podziękowanie.

Kler parafialny

Proboszcz:

ks. kan. dr Kazimierz Dawcewicz

Duszpasterz pomocniczy:

ks. Andrzej Wanago

Rezydent:

ks. dr Zdzisław Kieliszek

Filie parafii

...

Zobacz też

Archidiecezja warmińska

Bibliografia

Archidiecezja warmińska, 03.01.2014.

Parafia w Dywitach, 03.01.2014.