Parafia pw. św. Wawrzyńca w Kiełpinach: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
(→‎Kler parafialny)
Linia 25: Linia 25:
  
  
−
Pierwsza wzmianka o parafii kiełpińskiej pochodzi z czasów biskupa chełmińskiego Arnolda Stapila (1402-1416). Biskup protestował przeciwko pozwaniu proboszcza kiełpińskiego przed sąd wójta bratiańskiego Mikołaja. Wieś i parafia musiały zatem być założone w XIV w. Fundatorem parafii i założycielem wsi był zakon krzyżacki. Wieś Kiełpiny po drugim pokoju toruńskim (1466 r.) włączona została w ramach Prus Królewskich do Królestwa Polskiego. Obok wsi istniał zapewne również majątek szlachecki, gdyż w 1543 r. biskup chełmiński Tiedeman Giese (1538-1549) zapisał opuszczony majątek Kiełpiny szlachcicowi Michałowi Płotowskiemu. Dokonany w 1772 r. pierwszy rozbiór Polski wcielił ziemię lubawską wraz m. in. z Kiełpinami do Królestwa Pruskiego.
+
Pierwsza wzmianka o parafii kiełpińskiej pochodzi z czasów biskupa chełmińskiego Arnolda Stapila (1402-1416). Pod koniec XIV w. zbudowano we wsi pierwszy kościół parafialny. Na początku XVI w. świątynia tak podupadła, że postanowiono ją rozebrać i na jej miejscu postawić nowy kościół. w 1543 r. konsekrował go biskup [[Tiedeman Giese]]. Do parafii kiełpińskiej należały wówczas wsie: [[Rynek Włościański]] i [[Rynek Szlachecki]]. Na początku XVII w. kościół uległ całkowitemu spaleniu, co spowodowało likwidacje parafii.  
−
 
+
<br/>
−
 
+
W 1848 r. nad kościołem kiełpińskim ustanowiono patronat mieszany, sprawowany przez biskupa chełmińskiego w parzystych miesiącach roku oraz w nieparzystych miesiącach przez rząd pruski. W XIX w. do parafii należały: [[Kiełpiny]], Kłodzina, Wasioły, [[Rynek]] i Żabiny. W 1908 r. parafia odzyskała samodzielność. W 1912 r. przyłączono do parafii [[Gronowo]]. W 1920 r. [[Kiełpiny]] włączono do powiatu lubawskiego, a w 1927 r. do [[dekanat lidzbarski| dekanatu lidzbarskiego]].
−
Pod koniec XIV w. zbudowano we wsi pierwszy kościół parafialny. Na początku XVI w. świątynia tak podupadła, że postanowiono ją rozebrać i na jej miejscu postawić nowy kościół. w 1543 r. konsekrował go biskup Tiedeman Giese. Mieszkańcy wsi pobudowali świątynie własnym nakładem, przez co uzyskali patronat nad kościołem. Wizytacje parafii z lat 1647 i 1672 potwierdzają kolatorstwo miejscowych gospodarzy. Natomiast wizytacja z roku 1743 wyraźnie dowodzi, że patronat należał do króla. Do parafii kiełpińskiej w owym czasie należały tylko wsie: Rynek Włościański i Rynek Szlachecki. Na początku XVII w. kościół uległ całkowitemu spaleniu. Dlatego zapewne doszło w 1630 r. do likwidacji parafii. W 1672 r. jej obszar przydzielono do parafii Lidzbark, w latach 1710-1726 należała do Boleszyna, potem okresowo do parafii Grodziczno oraz Mroczno (1789-1908). W 1908 r. parafia odzyskała samodzielność jako lokalny wikariat. W roku 1912 przyłączono do parafii kiełpińskiej Gronowo z parafii rumiańskiej oraz Grądy i Tarczyny z parafii zwiniarskiej.
+
<br/>
−
 
+
W 1928 r. w parafii znajdowały się następujące miejscowości:[[Kiełpiny]] (469 wiernych), [[Gronowo]] (185), [[Grądy]] (195), [[Rynek]] (226), Wasioły (14) i Tarczyny (143). W okresie międzywojennym przy parafii działały bractwa i stowarzyszenia: Towarzystwo Misyjne, od 1922 r., Bractwo Różańca św. i Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej (od 1926 r.).
−
Zgodnie z zarządzeniem z dnia 1 IX 1848 r. nad kościołem kiełpińskim ustanowiono patronat mieszany, sprawowany przez biskupa chełmińskiego w parzystych miesiącach roku oraz w nieparzystych miesiącach przez rząd pruski.
+
<br/>
−
 
+
W dniach 23-31 maja 1998 r. parafia przeżywała Misje Ewangelizacyjne, których owocem było zawiązanie się Akcji Katolickiej. W 200 r. odbywały się m.in. pielgrzymki piesze i autokarowe do sanktuariów i kościołów.
−
Obecny kościół wzniesiono na miejscu poprzedniego, jako budowlę murowaną, z drwnianą wieżą. Nadano mu wezwanie św. Wawrzyńca i oddano do użytku w 1745 r. Konsekracji świątyni dokonał biskup chełmiśnki Andrzej Stanisław Załuski. Świątynię gruntownie odnowiono w 1823 r. Uroczyste poświęcenie kościoła odbyło się w 1832 r. W 1865 r. przeniesiono dzwony z wieży na dzwonnicę przed kościołem. W tym czasie przebudowano prawdopodobnie chór muzyczny i portal główny. W XX w. dobudowano od południa, na przedłużeniu osi kościoła, niewielkie pomieszczenie przy zakrystii.
 
−
 
 
−
W 1883 r. we wsi Kiełpiny mieszkało 290 osób (272 katolików i 18 ewangelików). Były tu wówczas 74 budynki, w tym 36 domów mieszkalnych. Wieś obejmowała obszar 2382 mórg.
 
−
 
 
−
Do kościoła kiełpińskiego należały wówczas następujące wsie: Kiełpiny, Kłodzina, Wasioły, Rynek i Żabiny. Do szkoły w Kiełpinach uczęszczały również dzieci ze wsi Grądy, Wasioły i Kłodzina. W 1883 r. z tego rejonu czyło się w szkole 61 dzieci katolickich.
 
−
 
 
−
W 1920 r. Kiełpiny włączono do powiatu lubawskiego II Rzeczypospolitej. Zmiany organizacyjne diecezji chełmińskiej dokonane z dniem 1 I 1927 r. przez biskupa Stanisława Wojciecha Okoniewskiego utrzymały parafię kiełpińską w dekanacie lidzbarskim. W 1932 r. Kiełpiny włączono do powiększającego się powiatu działdowskiego. Stan ten przetrwał do wybuchu II wojny światowej.
 
−
 
 
−
Warto odnotować, że ksiądz kiełpiński Józef Ledóchowski był w 1918 r., roku decydującym o odrodzeniu się wolnej ojczyzny, członkiem Powiatowej Rady Ludowej w Lubawie oraz delegatem na Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu (3-5 XII 1918 r.).
 
−
 
 
−
 
 
−
W okresie II Rzeczypospolitej we wsi Kiełpiny były 64 budynki mieszkalne. Do parafii należały w 1928 r. następujące miejscowości: Kiełpiny (469 wiernych), Gronowo (185), Grądy (195), Rynek (226), Wasioły (14) i Tarczyny (143). Łącznie na terenie parafii w 1928 r. mieszkało 1232 Polaków katolików, 9 Niemców ewangelików i 3 prawosławnych. W 1934 r. we wsi mieszkało ogółem 468 mieszkańców, w tym 457 Polaków i 11 Niemców. W okresie międzywojennym na terenie parafii kiełpińskiej znajdowały się cztery szkóly powszechne: w Kiełpinach (dwuklasowa; w 1928 r. - 99 dzieci) oraz jednoklasowe w Gronowie (20), Rynku (41) i Tarczynach (22). Ogólna powierzchnia wsi w tym okresie wynosiła 6,10 km2, użytki rolne zajmowały 5,26 km2, w tym 4,91 km2 gruntów ornych.
 
−
 
 
−
W okresie międzywojennym czynne były następujące bractwa i stowarzyszenia: Towarzystwo Misyjne, od 1922 r., Bractwo Różańca św. i Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej (od 1926 r.).
 
−
 
 
−
Kościół w czasie II wojny światowej: w okresie nasilenia terroru hitlerowskiego w październiku 1939 r. został aresztowany kuratus ks. Alfons Mechlin i osadzony w więzieniu lidzbarskim. Od 22 IV 1940 r. był odosobniony w więzieniu grudziądzkim, następnie w Stutthofie, Sachsenhausen i od 14 XII 1940 r. w Dachau (nr obozowy 22809). Stąd uwolniono go 30 VIII 1941 r. dzięki staraniom ks. Dreszlera z Grudziąca. Zamieszkał w Nowym Mieście Lubawskim u ks. Mantheya. Od 1943 r. administrował parafiami Kurzętnik, Gwiździny, Brzozie Lubawskie i w końcu w Nowym Mieście Lubawskim.
 
−
 
 
−
Po aresztowaniu ks. A. Mechlina hitlerowcy skonfiskowali stare księgi parafialne. Plebanię zajął Niemiec Schpanke. Władze okupacyjne zawładnęły majątkiem ziemskim parafii o powierzchni około 88 ha. Skonfiskowano również dwa dzwony kościelne (jeden pozostawiono na miejscu), które po wojnie zostały odzyskane.
 
 
<br/>
 
<br/>
  

Wersja z 14:30, 31 gru 2013

Parafia pw. św. Wawrzyńca
Kościół parafialny, źródło: Diecezja toruńska, 31.12.2013.
Kościół parafialny, źródło: Diecezja toruńska, 31.12.2013.
Siedziba Kiełpiny
Adres Kiełpiny 47, 13-230 Lidzbark Welski
Data powołania XIV w.
Wyznanie katolickie
Kościół rzymskokatolicki
Diecezja toruńska
Dekanat Lidzbark Welski
Kościół Kościół pw. św. Wawarzyńca
Wspomnienie liturgiczne 10 sierpień
Parafia w Kiełpinach


Parafia pw. św. Wawrzyńca w Kiełpinach – rzymskokatolicka parafia leżąca w dekanacie Lidzbark Welski, należącym do diecezji toruńskiej. Erygowana w XIV w. Mieści się w Kiełpinach.

Historia parafii

Pierwsza wzmianka o parafii kiełpińskiej pochodzi z czasów biskupa chełmińskiego Arnolda Stapila (1402-1416). Pod koniec XIV w. zbudowano we wsi pierwszy kościół parafialny. Na początku XVI w. świątynia tak podupadła, że postanowiono ją rozebrać i na jej miejscu postawić nowy kościół. w 1543 r. konsekrował go biskup Tiedeman Giese. Do parafii kiełpińskiej należały wówczas wsie: Rynek Włościański i Rynek Szlachecki. Na początku XVII w. kościół uległ całkowitemu spaleniu, co spowodowało likwidacje parafii.
W 1848 r. nad kościołem kiełpińskim ustanowiono patronat mieszany, sprawowany przez biskupa chełmińskiego w parzystych miesiącach roku oraz w nieparzystych miesiącach przez rząd pruski. W XIX w. do parafii należały: Kiełpiny, Kłodzina, Wasioły, Rynek i Żabiny. W 1908 r. parafia odzyskała samodzielność. W 1912 r. przyłączono do parafii Gronowo. W 1920 r. Kiełpiny włączono do powiatu lubawskiego, a w 1927 r. do dekanatu lidzbarskiego.
W 1928 r. w parafii znajdowały się następujące miejscowości:Kiełpiny (469 wiernych), Gronowo (185), Grądy (195), Rynek (226), Wasioły (14) i Tarczyny (143). W okresie międzywojennym przy parafii działały bractwa i stowarzyszenia: Towarzystwo Misyjne, od 1922 r., Bractwo Różańca św. i Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej (od 1926 r.).
W dniach 23-31 maja 1998 r. parafia przeżywała Misje Ewangelizacyjne, których owocem było zawiązanie się Akcji Katolickiej. W 200 r. odbywały się m.in. pielgrzymki piesze i autokarowe do sanktuariów i kościołów.

Kler parafialny

Wykaz proboszczów:

(1940-1947) - ks. Alfons Jan Tissler

(1955-1961) - ks. Paweł Ossowski

(1961-1971) - ks. Tadeusz Seroczyński

(1971-1987) - ks. Józef Lech Witkowski

ks. Franciszek Wagner

(od 2011 ) - ks. Kanonik Stanisław Rybarczyk


Ruchy i stowarzyszenia działające na terenie parafii

Akcja Katolicka

Dzieci Maryi

Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży

Koło Ministranckie

Koło Przyjaciół Misji

Ministranci i lektorzy

Towarzystwo Przyjaciół Wyższego Seminarium Duchownego

Zespół Charytatywny

Żywy Różaniec

Zobacz też

Diecezja toruńska


Bibliografia

Diecezja toruńska, 31.12.2013.

Parafia w Kiełpinach, 31.12.2013.

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Parafia_pw._św._Wawrzyńca_w_Kiełpinach&oldid=4377”