|
|
Linia 24: |
Linia 24: |
| == Historia parafii == | | == Historia parafii == |
| | | |
− | Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Świętego Wojciecha w Nidzicy
| + | |
− | ul. Młynarska 12, 13-100 Nidzica, tel. 89 625 29 12
| + | Pierwsza wzmianka o kościele i proboszczu Nidzicy pochodzi z dokumentu lokacyjnego miasta z 7 grudnia 1381 r. Opiekę duszpasterską w kościele parafialnym sprawowało wówczas dwóch duchownych: proboszcz, którym opiekował się Zakon Krzyżacki i diakon zatrudniany przez miasto. Po reformacji świątynia przeszła w ręce ewangelików. Po II wojnie światowej, 1 maja 1946 kościół został przejęty przez katolików. |
− | O parafii - Historia
| |
− | Miejski kościół w Nidzicy ulokowany został w zachodniej części miasta, i tym samym stanowił naturalną część miejskich murów obronnych. Ich fragment został zachowany do dnia dzisiejszego i widoczny jest przy wejściu na plebanię od strony kościoła. Pierwszą wzmiankę o kościele i proboszczu Nidzicy znajdujemy w dokumencie lokacyjnym miasta z 7 grudnia 1381 roku. Opiekę duszpasterską w kościele parafialnym sprawowało wówczas dwóch duchownych: proboszcz, którym opiekował się Zakon Krzyżacki i diakon zatrudniany przez miasto. Jednakże rycerstwo w świątyni pojawiało się bardzo rzadko, ponieważ swoją kaplicę mieli w tutejszym zamku. Pierwszy budynek kościoła niestety nie przetrwał długo, gdyż wraz z rynkiem spłonął w roku 1414.
| |
− | Osobista znajomość Wielkiego Mistrza Krzyżackiego Albrechta Hohenzollerna z ojcem Reformacji Marcinem Lutrem jak i przejście katolickiego biskupa sąsiedniej diecezji sambijskiej Georga von Polenza na luteranizm w roku 1524, spowodowała, że szybko rozwijająca się w Niemczech Reformacja dotarła także do naszego miasta. Zanim Albrecht Hohenzollern przeszedł na protestantyzm (1525), a nasz kościół przejęto dla ich wyznawców, co niedziela, za zgodą miejskiego proboszcza, wygłaszane były kazania dla luteran, przez polskiego kapłana Piotra. W roku 1579 nastąpił remont kościoła, wsparty pomocą rządu, który na ten cel przekazał 20 000 cegieł.
| |
− | 30 marca 1664 roku w wyniku potężnego pożaru miasta spłonął kościół, a nabożeństwa ewangelickie przeniesiono do kaplicy zamkowej. 13 stycznia 1689 rząd przekazał miastu na budowę kościelnej wieży 5000 cegieł i tyle samo dachówek. Nowo wzniesiony kościół początkowo był pokryty gontem. Pozostałe koszty naprawy obu kościoła i należących do niego budynków pokryto z kasy kościelnej i dziesięciny. Kolejny raz kościół przebudowano w roku 1725.
| |
− | 24 czerwca 1758 roku Kolegium Sprawiedliwości w Nidzicy złożyło wniosek do rosyjskich władz, które wówczas okupowały miasto, o pomoc sfinansowaniu uszkodzonego dachu kościelnej wieży. Potrzebne drewno parafia otrzymała z królewskiego lasu w Napiwodzie. W podobnym stanie w roku 1772 był dach kościoła, w którym na skutek padających deszczów, woda przeciekająca przez sufit zniszczyła ławki na chórze.
| |
− | 5 sierpnia 1804 roku w wyniku ogromnego pożaru miasta kościół kolejny raz spłoną. Jednak ponowne jego wzniesienie "w jeszcze istniejących murach" władze zarządziły dopiero l8 grudnia 1805 roku. Wojna francusko - pruska wymusiła przesunięcie odbudowy świątyni do roku 1817 i dzięki wsparciu króla pruskiego trwała tylko 2 lata - do roku 1819. W tym czasie nabożeństwa odbywały się w ratuszu. Stacjonujące w mieście wojska francuskie w roku 1807 urządziły w nim piekarnię polową; krótko też był w nim szpital polowy. Ponownego spalenia świątyni 22 sierpnia 1914 roku dokonali pijani kozacy armii carskiej.
| |
− | Kolejny raz przebudowano zniszczony przez wojnę kościół w latach l920 ― 1924. Dawny styl zastąpiono arkadowym (pseudorenesansowym), który zachował się do tej pory. Do tego czasu nabożeństwa od roku 1915 odbywały się w tymczasowym kościele zaprojektowanym przez berlińskiego architekta Bodo Ebhardta. Po II wojnie światowej, 1 maja 1946 kościół został przejęty przez katolików.
| |
− | Jak wyglądał kościół do XVI wieku nie wiadomo. Z przeprowadzonej wizytacji kościelnej w 1561 roku wynika, że posiadał chór i rozstawione ławki. Według relacji i szkiców Christopha Hartknocha z roku l684, był dwunawowy z wieżą na północnej stronie. Chór istniał także w wieku XVIII (1772), chociaż zarezerwowany był dla wojskowych elit i ich rodzin.
| |
− | W XVIII wieku nidzickie cechy rzemieślnicze miały w miejskim kościele odrębne ławki i miejsca siedzące. Na zachodniej stronie siadali krawcy, kuśnierze, piekarze, w drugiej grupie ślusarze, kowale i stolarze, i na końcu, na osobnych miejscach garncarze. Na wschodniej stronie, naprzeciwko ambony, znajdowało się miejsce magistratu, a po ich prawej stronie dwie ławki zajmował cech szewski oraz płóciennik. Do ich miejsc przylegały siedzenia sukiennika i kołodzieja. W roku 1791 własne miejsca w kościele otrzymali murarze i cieśle, czego w ich imieniu usilnie domagał się budowniczy Drews z Wielbarka.
| |
− | Organy w kościele istniały przed 1728 rokiem, o czym świadczy skarga mieszkańców miasta do magistratu z tego roku, że "na budowę organów składana z pola danina została podniesiona, chociaż ich budowa od kilku lat jest zakończona". W roku 1735 nadworny organomistrz Georg Caspari z Królewca poddał je gruntownej naprawie, ale już w 1772r. znowu zostały uszkodzone. Podobnie się stało w 1777r., na co skarżyli się mieszkańcy "że organy są używane nie przez organistę, ale wszelako przez grę niezdolnych rąk mieszkańców i przez to od czasu do czasu się psują".
| |
− | Wygląd prezbiterium nidzickiego kościoła znany jest dopiero z lat 20-tych XX wieku. Natomiast w XVIII wieku w ołtarzu istniał bliżej nieznany obraz, na którego naprawę i pozłocenie wiceburmistrz Neumann 8 października 1733r. wysłał testamentowy zapis kościoła w wysokości 40 talarów. Od roku 1820 w głównym ołtarzu tuż pod sklepieniem widniał obraz olejny ukrzyżowania Chrystusa, namalowany w przez prof. Knorre z Królewca, zamalowany w czasie remontu w latach 80-tych XX wieku.
| |
− | Według inwentarza z roku 1579, nidzicki kościół posiadał między innymi 2 srebrne kielichy z 2 pozłacanymi patenami, jedną srebrną monstrancję, 1 bursztynowy różaniec, 1 miedzianą kadzielnicę, 1 pozłacaną miedzianą monstrancję, 6 cynowych wielkich lichtarzy (z których 2 sprzedano) i 2 mosiężne średnie lichtarze. W roku 1663, wdowa Magolt, której mąż był miejskim pisarzem w Kwidzynie, zapisała w testamencie kościołowi między innymi: "srebrną wewnętrznie pozłacaną patenę", a Georg Amenda przekazał dzban do wina [ampułki do wina] wykonany wg wzorów sztuki myśliwskiej. Natomiast w roku 1724 Samuel Senstenberg ofiarował pozłacany srebrny kielich.
| |
− | Plac wokół kościoła otrzymał obmurowanie na przełomie XVI/XVII wieku, które później o kilka stóp zostało pomniejszone. Po I wojnie światowej odbudowany dopiero w roku 1924 dzięki wsparciu hojnych ofiarodawców z Ameryki i zamożnych nidziczan i Leo Beckera i Alfreda E. Kardinala. O tym fakcie informują szczątki tablicy pamiątkowej wmurowanej w ogrodzenie kościoła: "Postawienie tego muru umożliwione dzięki fundatorom: Panu Leo Becker - Schlossgut Ndbg, Panu Alfredowi E. Kardinal Ndbg i niemieckim Amerykanom z Chicago - Nidzica w roku 1924 ".
| |
− | Na dzisiejszym placu kościelnym znajdował się prawdopodobnie pierwszy powszechny chrześcijański cmentarz kościelny, który ciągnął się aż do oficyny głównego urzędu celnego przy rynku. Natomiast bogatszych mieszkańców miasta, jeszcze w 1738 roku chowano w podziemiach kościoła.
| |
| <br/> | | <br/> |
− | Działdowska (tylko nr 2); Findera (tylko nr 1-10); Jagiełły; Kajki; Kilińskiego; Kolejowa; Kopernika; Kościuszki; Kraszewskiego; Krzywa; Limanowskiego; 1-go Maja; 3-go Maja; Mickiewicza; Młynarska; Moniuszki; Murarska; Murzynowskiego; Ogrodowa; Osińskiego; Przechodnia; XXX- Lecia; Rataja; Sienkiewicza; Słowackiego; Steffena; Traugutta; Warszawska; Al. Wojska Polskiego; Plac Wolności; Wyborska; Zamkowa; Zielona; Żeromskiego; | + | Obecnie w skład parafii wchodzą następujące miejscowości: [[Nidzica]] (ulice: Działdowska -tylko nr 2; Findera - tylko nr 1-10; Jagiełły; Kajki; Kilińskiego; Kolejowa; Kopernika; Kościuszki; Kraszewskiego; Krzywa; Limanowskiego; 1-go Maja; 3-go Maja; Mickiewicza; Młynarska; Moniuszki; Murarska; Murzynowskiego; Ogrodowa; Osińskiego; Przechodnia; XXX- Lecia; Rataja; Sienkiewicza; Słowackiego; Steffena; Traugutta; Warszawska; Al. Wojska Polskiego; Plac Wolności; Wyborska; Zamkowa; Zielona; Żeromskiego), [[Borowy Młyn]], [[Olszewko]], [[Olszewo]], [[Piątki]], [[Pielgrzymowo]], [[Robaczewo]], [[Tatary]]. |
− | oraz wioski: Borowy Młyn; Olszewko; Olszewo; Piątki; Pielgrzymowo; Robaczewo; Tatary.
| |
| | | |
| == Kler parafialny == | | == Kler parafialny == |
Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Świętego Wojciecha
|
|
|
|
Siedziba
|
Nidzica
|
Adres
|
ul. Młynarska 12, 13-100 Nidzica
|
Data powołania
|
XV w.
|
Wyznanie
|
katolickie
|
Kościół
|
rzymskokatolicki
|
Archidiecezja
|
warmińska
|
Dekanat
|
Szczytno
|
Kościół
|
Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Świętego Wojciecha
|
Parafia św. Wojciecha w Nidzicy
|
Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Świętego Wojciecha w Nidzicy – rzymskokatolicka parafia leżąca w dekanacie Nidzica, należącym do archidiecezji warmińskiej. Erygowana w XV w. Mieści się przy ul. Młynarskiej 12 w Nidzicy.
Historia parafii
Pierwsza wzmianka o kościele i proboszczu Nidzicy pochodzi z dokumentu lokacyjnego miasta z 7 grudnia 1381 r. Opiekę duszpasterską w kościele parafialnym sprawowało wówczas dwóch duchownych: proboszcz, którym opiekował się Zakon Krzyżacki i diakon zatrudniany przez miasto. Po reformacji świątynia przeszła w ręce ewangelików. Po II wojnie światowej, 1 maja 1946 kościół został przejęty przez katolików.
Obecnie w skład parafii wchodzą następujące miejscowości: Nidzica (ulice: Działdowska -tylko nr 2; Findera - tylko nr 1-10; Jagiełły; Kajki; Kilińskiego; Kolejowa; Kopernika; Kościuszki; Kraszewskiego; Krzywa; Limanowskiego; 1-go Maja; 3-go Maja; Mickiewicza; Młynarska; Moniuszki; Murarska; Murzynowskiego; Ogrodowa; Osińskiego; Przechodnia; XXX- Lecia; Rataja; Sienkiewicza; Słowackiego; Steffena; Traugutta; Warszawska; Al. Wojska Polskiego; Plac Wolności; Wyborska; Zamkowa; Zielona; Żeromskiego), Borowy Młyn, Olszewko, Olszewo, Piątki, Pielgrzymowo, Robaczewo, Tatary.
Kler parafialny
Proboszcz:
ks. kap. hon. Tadeusz Lewdarowicz
Wykaz wikariuszy:
ks. Jan Podwysocki
ks. mgr lic. Andrzej Sosnowski
Filie parafii
Filia w Pielgrzymowie
Kaplica w szpitalu w Nidzicy
Domy zgromadzeń zakonnych na terenie parafii
Zgromadzenie Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny
Zobacz też
Archidiecezja warmińska
Bibliografia
Archidiecezja warmińska, 01.01.2014.
Parafia św. Wojciecha w Nidzicy, 01.01.2014.