Pasym (gmina miejsko-wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Linia 1: Linia 1:
 
{{Gmina infobox
 
{{Gmina infobox
−
  |Gmina          = Pasym
+
  |Gmina          = Pasym
−
  |herb_gminy      = Plik:Herb_gminy_Pasym.png|Herb gminy Pasym  
+
  |herb_gminy      = Plik:Herb_gminy_Pasym.png|Herb gminy Pasym  
 
  |flaga_gminy    =  
 
  |flaga_gminy    =  
 
  |mapa_gminy      =  
 
  |mapa_gminy      =  
Linia 37: Linia 37:
 
Gmina miejsko-wiejska Pasym zajmuje powierzchnię 149,20 km<sup>2</sup><ref name="p1">Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=4270]</ref>, w tym:
 
Gmina miejsko-wiejska Pasym zajmuje powierzchnię 149,20 km<sup>2</sup><ref name="p1">Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=4270]</ref>, w tym:
 
*użytki rolne: 46%
 
*użytki rolne: 46%
−
*lasy: 31%
+
*lasy: 33%
 
*wody: 11%
 
*wody: 11%
  
−
Gmina stanowi 7,7% powierzchni [[Powiat piski| powiatu piskiego]].
+
Gmina stanowi 7,7% powierzchni [[Powiat szczycieński| powiatu szczycieńskiego]].  
  
 
== Demografia ==
 
== Demografia ==
 
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p1"/>:
 
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p1"/>:
 +
{{Galeria|Nazwa=Węgorzewo (gmina wiejska)|wielkość=300|pozycja=right
 +
|Plik:Jezioro_Kalwa.jpg| Jezioro Kalwa Autor: Albert Jankowski Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pasym._Jezioro_Kalwa_04.JPG wikimedia.commons.org]
 +
|Plik: Kościół w Pasymiu.jpg| Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Pasymiu  Autor: Mieczysław Kalski
 +
}}
 
{|class="wikitable"
 
{|class="wikitable"
 
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
 
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
Linia 58: Linia 62:
 
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Pasym były częścią [[Powiat szczycieński| powiatu szczycieńskiego]] w [[Województwo olsztyńskie| województwie olsztyńskim]]<ref> Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177]</ref>.<br/>  
 
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Pasym były częścią [[Powiat szczycieński| powiatu szczycieńskiego]] w [[Województwo olsztyńskie| województwie olsztyńskim]]<ref> Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177]</ref>.<br/>  
 
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191]</ref>. Gromada Pasym przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312]</ref>.<br/>  
 
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191]</ref>. Gromada Pasym przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312]</ref>.<br/>  
−
Gminę Pasym powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>, w jej skład wchodziły obszary sołectw: <br/>   
+
Gminę wiejską Pasym powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>, w jej skład wchodziły obszary sołectw: Dybowo, Dźwiersztyny, Elganowo, Grom, Grzegrzółki, Jurgi, Krzywonoga, Leleszki, Michałki, Miłuki, Narajty, Pasym, Rusek Wielki, Rutki, Siedliska, Słonecznik, Tylkowo.<br/>   
 
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.  [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091]</ref>, przestał istnieć powiat szczycieński. Gmina Pasym została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.<br/>
 
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.  [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091]</ref>, przestał istnieć powiat szczycieński. Gmina Pasym została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.<br/>
 +
W 1997 roku Pasym odzyskał prawa miejskie<ref>Dz.U. 1996 nr 155 poz. 760, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 1996 r. w sprawie nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany granic niektórych miast położonych na obszarach gmin. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19961550760]</ref>.
 
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652]</ref> umiejscowiły gminę Pasym w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat szczycieński| powiecie szczycieńskim]].
 
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652]</ref> umiejscowiły gminę Pasym w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat szczycieński| powiecie szczycieńskim]].
  
−
Gmina miejsko-wiejska Pasym graniczy z gminami: [[Dźwierzuty (gmina miejsko-wiejska)|Dźwierzuty]], [[Jedwabno (gmina wiejska)|Jedwabno]], [[Purda (gmina wiejska)|Purda]], [[Szczytno (gmina wiejska)|Szczytno]].  
+
Gmina miejsko-wiejska Pasym graniczy z gminami: [[Dźwierzuty (gmina wiejska)|Dźwierzuty]], [[Szczytno (gmina wiejska)|Szczytno]], [[Jedwabno (gmina wiejska)|Jedwabno]], [[Purda (gmina wiejska)|Purda]].
  
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
−
Sołectwa: Dybowo, Dźwiersztyny, Elganowo, Grom, Grzegrzółki, Jurgi, Krzywonoga, Leleszki, Michałki-Miłuki, Narajty, Rusek Wielki, Rutki-Tylkówko, Siedliska, Tylkowo.
+
Sołectwa: [[Dybowo]], [[Dźwiersztyny]], [[Elganowo]], [[Grom]], [[Grzegrzółki]], [[Jurgi]], [[Krzywonoga]], [[Leleszki]], [[Michałki]] - [[Miłuki]], [[Narajty]], [[Rusek Wielki]], [[Rutki]] - [[Tylkówek]], [[Siedliska]], [[Tylkowo]].
  
−
Pozostałe miejscowości: Gaj, Łysa Góra, Otole, Pasym (osada), Rudziska Pasymskie.
+
Pozostałe miejscowości: [[Gaj]], [[Łysa Góra]], [[Otole]], Pasym (osada), [[Rudziska Pasymskie]].
  
 
== Gospodarka ==
 
== Gospodarka ==
−
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Pasym wynosiła pod koniec 2013 roku 375. W tym 13 podmioty należały do sektora publicznego, pozostałe 362 tworzy sektor prywatny. 74 firmy były zarejestrowane w dziale handel hurtowy i detaliczny, 35 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 97 firm w dziale budownictwo, 28 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 16 firmy<ref name="p1"/>. Naterenie gminy nie ma rozwiniętego przemysłu; dość dobrze rozwinięta jest sieć usług i handel.
+
Gospodarka gminy Pasym jest związana z wykorzystaniem lokalnych zasobów naturalnych i opiera się głównie na rolnictwie i leśnictwie. Występowanie w tym rejonie słabych gleb (w większości IV i V klasy bonitacyjnej) oraz skróconego okresu wegetacji spowodowały, że głównym kierunkiem produkcyjnym w gminie jest hodowla bydła mlecznego. Chów trzody chlewnej jest na drugim miejscu, a inne gatunki zwierząt utrzymywane są w niewielkich ilościach. Produkcja roślinna nastawiona jest na zaspokajanie potrzeb własnych rolników oraz wytwarzanie paszy dla zwierząt. W zasiewach dominują zboża oraz ziemniaki. W gminie większość stanowią małe i średnie (od 1-15 ha) gospodarstwa indywidualne.
 +
Walory przyrodnicze obszarów wiejskich oraz położenie gminy w strefie chronionego krajobrazu tworzą sprzyjające warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego oraz agroturystyki, co może być dla rolników szansą na rozwój.<br/>
 +
Znaczącym elementem gospodarki gminy jest rybactwo. Gospodarka rybacka prowadzona jest na wodach śródlądowych przez dzierżawców jezior: Kompania Mazurska PASYM Sp. z o.o. oraz Polski Związek Wędkarski w Warszawie.<br/>
 +
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Pasym wynosiła pod koniec 2013 roku 375. W tym 13 podmioty należały do sektora publicznego, pozostałe 362 tworzy sektor prywatny. 74 firmy były zarejestrowane w dziale handel hurtowy i detaliczny, 35 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 97 firm w dziale budownictwo, 28 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 16 firmy<ref name="p1"/>. Na terenie gminy nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług i handel. Większość podmiotów produkcyjnych stanowią zakłady przetwórstwa i obróbki drewna wytwarzające również produkty gotowe (meble, akcesoria do mebli, stolarka budowlana, szkutnictwo). Na bazie pokładów kruszyw funkcjonuje kopalnia surowców mineralnych w Rusku Wielkim oraz cegielnia w Pasymiu. Kruszywa są wykorzystywane również na cele budownictwa i drogownictwa. Większość zakładów usługowych i handlowych znajduje się na terenie Pasymia.
  
 +
Szczególne znaczenie dla rozwoju gminy ma turystyka. Walorami sprzyjającymi rozwojowi turystyki są: korzystne warunki naturalne dobrze zachowane środowisko przyrodnicze i krajobrazowe, mały poziom zurbanizowania, czyste powietrze, duża lesistość terenów oraz jeziora. Bazę turystyczną stanowią ośrodki wypoczynkowe, pensjonat, pola namiotowe oraz gospodarstwa agroturystyczne w miejscowościach: Miłuki, Krzywonoga, Pasym, Michałki, Grom<ref>Urząd Gminy Pasym [http://www.pasym.pl/index.php?page=252]</ref>.<br/> 
 +
Gmina Pasym należy do [[LGD "Brama Mazurskiej Krainy"|LGD "Brama Mazurskiej Krainy"]], [[Lokalna Grupa Rybacka "Pojezierze Olsztyńskie"|Lokalnej Grupy Rybackiej "Pojezierze Olsztyńskie"]], [[Związek Gmin "Czyste Mazury"|Związku Gmin "Czyste Mazury"]] oraz [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich|Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]].   
 +
 
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Pasym wynosiła 437 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 6,9%  bezrobotnych w [[Powiat szczycieński| powiecie szczycieńskim]].
 
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Pasym wynosiła 437 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 6,9%  bezrobotnych w [[Powiat szczycieński| powiecie szczycieńskim]].
  
Linia 79: Linia 90:
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
 
*[[Miejski Ośrodek Kultury i Sportu w Pasymiu]]
 
*[[Miejski Ośrodek Kultury i Sportu w Pasymiu]]
−
*[[Miejska Biblioteka Publiczna w Pasymiu]] filia znajduje się w Gromie
+
*[[Miejska Biblioteka Publiczna w Pasymiu]]  
 +
Filia biblioteki znajduje się w Gromie.
  
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
−
*Dożynki gminne
+
*Kalwanaria
 +
*Dni Pasymia
 +
*Dożynki Gminne
 +
 
 +
'''Ludzie związani z gminą'''
 +
*[[lkwim: Franciszek Jankowski|Franciszek Jankowski]] (1904-1956) - nauczyciel, publicysta, poeta, działacz polski w Niemczech.
 +
*[[lkwim: Karol Małłek|Karol Małłek]] (1898-1969) - nauczyciel, działacz społeczny, pisarz.
 +
*[[Christoph Hartknoch]] (1644-1687) - historyk, nauczyciel, pisarz. 
  
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
  
 
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Pasym należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>:
 
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Pasym należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>:
−
*Dawny zamek, który został wzniesiony po wojnie trzynastoletniej, później nazywany Schervitzen Hof, zniszczony w połowie XVII w., a ostatecznie rozebrany w XIX w. Na miejscu dawnego zamku wzniesiono kościół katolicki.
+
*zabytkowa zabudowa miasta Pasym (domy przy ul. Dworcowej, Jedności Słowiańskiej, Szkolnej, Kościuszki)
−
*Późnogotycki kościół z końca XV wieku (pierwotnie drewniany, usytuowany w południowo-zachodnim narożniku murów obronnych, od 1525 ewangelicki, ewangelicko-augsburski odbudowany w latach 1765–1775 po pożarze), wieża z barokowym hełmem, pokrytym gontem (1770). Ołtarz główny manierystyczny z 1673 r. W kondygnacji głównej płaskorzeźba Trójcy Świętej flankowana figurami Czterech Ewangelistów. Poniżej scena Ostatniej Wieczerzy. Po obu stronach ołtarza duże figury Mojżesza i Aarona. Z tyłu trzy płyty nagrobne z XVII w. Organy z XVIII w., prawdopodobnie powstały w warsztacie Jana Josuego Mosengela w Królewcu. Ambona barokowa z XVII w. Naprzeciw ambony krucyfiks z XV w. W nawie środkowej świecznik w kształcie głowy jelenia z 1608 r.
+
*pozostałości murów obronnych i ratusz w Pasymiu
−
*Neogotycki kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa (katolicki) z z 1876 r., wybudowany w miejscu dawnego zamku. Wnętrze świątyni o charakterze neogotyckim, z ołtarzem, dwoma ołtarzami bocznymi, prospektem organowym, baptysterium z chrzcielnicą, ławkami oraz witrażami. W lewym, bocznym ołtarzu znajduje się dekoracyjna płaskorzeźba z wicią roślinną, układająca się w Drzewo Życia. Motyw ten powtórzony jest na krzyżu w ołtarzu głównym. Strop wzmocniony belkami imitujący otwartą więźbę dachową.
+
*[[lkwim: Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Pasymiu| kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Pasymiu]]
−
*Plebania z początku XX w.
+
*[[lkwim: Kościół ewangelicko-augsburski w Pasymiu|kościół ewangelicko-augsburski w Pasymiu]]
−
*Ratusz z XIX wieku (wybudowany w latach 1854–1855 w miejscu starszego, średniowiecznego, spalonego w 1583 r.), założony na planie kwadratu i nawiązujący do stylu klasycystycznego. Obecnie ratusz znajduje się na dużym placu – dawniej były tu ciasne uliczki z gęstą zabudową.
+
*cmentarze ewangelickie w Pasymiu
−
*Pozostałości murów miejskich z XIV wieku.
+
*wodociągowa wieża ciśnień w Pasymiu
−
*Stara zabudowa z końca XVIII i początków XIX w., budynki przy ul. Dworcowej (domy nr 2, 6, 9, 11, 13).
+
*[[lkwim: Dwór w Elganowie|zespół dworski w Elgnowie]]
−
*Zabudowa ul. Dworcowej z pierwszej połowy XX w.: obecna Miejska Biblioteka Publiczna, zespół sądowy (dawny sąd) – obecnie Dom Dziecka, dawna szkoła katolicka (ul. Dworcowa 25).
 
−
*Zabudowa przy ul. Reja, m.in. budynek poczty.
 
−
*Budynek dawnej szkoły ewangelickiej (ul. Ogrodowa) z początku XX w. – obecnie szkoła podstawowa.
 
−
*Zespół młyński: młynarzówka z 1903 r., młyn ze spichlerzem – rozbudowany w 1921 r.
 
  
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
 +
*szlaki rowerowe:
 +
**trasa "Czarci Kamień" (szlak niebieski): Pasym - Rudziska Pasymskie - jezioro Uroczysko - "Czarci kamień" - "Czarcia miotła" - jezioro Dłużek - Rudziska Pasymskie - Pasym
 +
**trasa "Kamień Hindenburga": Pasym - Grzegrzółki - Łysa Góra - Ośrodej "Wrzos" - Leśna ścieżka dydaktyczna - Elganowo - Pasym
 +
**trasa "Czarny Bocian": Pasym - Narajty - Rutki - Tylkówek - Tylkowo - Pasym
 +
**trasa "Babska Chata": Pasym - Grzegrzółki - Rusek Wielki - Sąpłaty - Dźwierzuty - Małszewko - Grzegrzółki - Pasym
 +
**trasa "Chamedafne północna": Pasym - Elganowo - Grom - Jurgi - Dźwiersztyny - Dybowo - Pasym
 +
**trasa "Graszk" (szlak czerwony): Pasym - Rudziska Pasymskie - jezioro Dłużek - jezioro Serwent - Graszk - Giławy - Gąsiorowo - Leśniczówka - Pasym
 +
**trasa "Kalwa": Pasym - Rudziska Pasymskie - Miłuki - Michałki - Pasym
 +
*zabytkowy park dworski w Elgnowie oraz park miejski w Pasymiu
 
*obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
 
*obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
 
*jeziora, lasy
 
*jeziora, lasy
  
−
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Pasym można uzyskać na stronie internetowej: [http://www.pasym.pl/ UMiG Pasym].
+
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Pasym można uzyskać na stronach internetowych [http://www.pasym.pl/ UMiG Pasym] oraz [http://www.turystyka.szczytno.pl/ LOT Powiatu Szczycieńskiego].
  
 
== Szkolnictwo ==
 
== Szkolnictwo ==
 
W gminie miejsko-wiejskiej Pasym istnieją następujące placówki edukacyjne:  
 
W gminie miejsko-wiejskiej Pasym istnieją następujące placówki edukacyjne:  
−
*Szkoła Podstawowa w Pasymiu  
+
*[[Zespół Szkół w Pasymiu| Zespół Szkolno-Przedszkolny w Pasymiu]] - [[Przedszkole w Pasymiu|przedszkole]], [[Szkoła Podstawowa im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Pasymiu]]
−
*Gimnazjum Publiczne w Pasymiu  
+
*[[Publiczne Gimnazjum w Pasymiu]]
−
*Szkoła Podstawowa w Tylkowie  
+
*[[Szkoła Podstawowa w Tylkowie]]
−
*Szkoła Podstawowa w Gromie  
+
*[[Szkoła Podstawowa w Gromie]]
  
 
== Sport ==
 
== Sport ==
Linia 117: Linia 141:
  
 
==Inne organizacje i instytucje==
 
==Inne organizacje i instytucje==
−
*[[Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Pasymskiej "Kalwa" z siedzibą w Pasymiu]]
+
*[[Stowarzyszenie Na Rzecz Wspierania Aktywności Mieszkańców Mazurskiej Wsi Grom]]  
  
 
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
 
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
−
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>: rezerwaty, obszary chronionego krajobrazu i obszary [[Natura 2000]]. Na terenie gminy Pasym nie ma pomników przyrody<ref name="p3"/>.
+
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>:  
 +
 
 +
Rezerwaty:
 +
*[[Rezerwat Jezioro Kośno]] (1232,85 ha)
 +
*[[Rezerwat Sołtysek]] (10,47 ha)
 +
 
 +
Obszary chronionego krajobrazu:
 +
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierza Olsztyńskiego]] (40 997,4 ha)
 +
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej]] (131 425,2 ha)
 +
 
 +
Obszary [[Natura 2000]]:
 +
*[[Natura 2000 Puszcza Napiwodzko-Ramucka|Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Napiwodzko-Ramucka]] (116 604,69 ha)
 +
*[[Natura 2000 Ostoja Napiwodzko-Ramucka|Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Napiwodzko-Ramucka]] (32 612,78 ha)
 +
 
 +
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Pasym znajduje się [[Użytek ekologiczny "Obiekt Stawowy Tylkowo"| użytek ekologiczny"Obiekt Stawowy Tylkowo"]]. Na terenie gminy nie ma pomników przyrody<ref name="p3"/>.
  
 +
==Zobacz też:==
 +
*[[lkwim: Mazurski Uniwersytet Ludowy w Rudziskach Pasymskich|Mazurski Uniwersytet Ludowy w Rudziskach Pasymskich]]
 +
*[[lkwim: Organy z kościoła ewangelicko-augsburskiego w Pasymiu|Organy z kościoła ewangelicko-augsburskiego w Pasymiu]]
 +
*[[Mazury]]
 +
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
 +
Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014] <br/>
 +
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.12.2014]<br/>
 
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.12.2014]<br/>
 
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 +
Dz.U. 1996 nr 155 poz. 760, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 1996 r. w sprawie nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany granic niektórych miast położonych na obszarach gmin. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19961550760 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
 
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
−
Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w województwie olsztyńskim.  [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
 
 
[http://www.pasym.pl/files/Strategia.pdf Strategia rozwoju społeczno – gospodarczego miasta i gminy Pasym, 2004]<br/>
 
[http://www.pasym.pl/files/Strategia.pdf Strategia rozwoju społeczno – gospodarczego miasta i gminy Pasym, 2004]<br/>
 
[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=4270 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.12.2014]<br/>
 
[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=4270 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.12.2014]<br/>
Linia 139: Linia 184:
 
[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.12.2014]<br/>
 
[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.12.2014]<br/>
 
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.12.2014]<br/>
 
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.12.2014]<br/>
 +
[http://olsztyn.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/szczycienski/pasym.pdf UStat Olsztyn] [20.12.2014]<br/>
 
[http://www.ko.olsztyn.pl/?main=2&sub=4 Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim] [20.12.2014]<br/>
 
[http://www.ko.olsztyn.pl/?main=2&sub=4 Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim] [20.12.2014]<br/>
 
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat szczycieński]][[Kategoria: Pasym (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]]
 
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat szczycieński]][[Kategoria: Pasym (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]]

Wersja z 00:26, 4 lut 2015

Gmina Pasym
Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat szczycieński
Rodzaj gminy miejsko-wiejska
Burmistrz Cezary Łachmański
Powierzchnia 149,20 km²
Liczba sołectw 14
Liczba miejscowości 21
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		5410
36 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NSZ
TERYT 2817043
Urząd gminy
ul. Rynek 8 12-130 Pasym
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Pasym – gmina miejsko-wiejska położona w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, w północno-zachodniej części powiatu szczycieńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Pasymiu.

Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia w ogólnej powierzchni gminy, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki.

Władzę w gminie sprawuje burmistrz Cezary Łachmański[1].

Powierzchnia gminy

Gmina miejsko-wiejska Pasym zajmuje powierzchnię 149,20 km2[2], w tym:

  • użytki rolne: 46%
  • lasy: 33%
  • wody: 11%

Gmina stanowi 7,7% powierzchni powiatu szczycieńskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:

Węgorzewo (gmina wiejska)
Jezioro Kalwa Autor: Albert Jankowski Źródło: wikimedia.commons.org
Jezioro Kalwa Autor: Albert Jankowski Źródło: wikimedia.commons.org
 
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 5410 100 2675 49,4 2735 50,6
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		36 18 18

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Pasym wynosiło -21 osoby[2], co stanowi 9,1% migracji w powiecie szczycieńskim oraz 0,6% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Pasym były częścią powiatu szczycieńskiego w województwie olsztyńskim[3].
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[4]. Gromada Pasym przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy[5].
Gminę wiejską Pasym powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[6], w jej skład wchodziły obszary sołectw: Dybowo, Dźwiersztyny, Elganowo, Grom, Grzegrzółki, Jurgi, Krzywonoga, Leleszki, Michałki, Miłuki, Narajty, Pasym, Rusek Wielki, Rutki, Siedliska, Słonecznik, Tylkowo.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[7], przestał istnieć powiat szczycieński. Gmina Pasym została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.
W 1997 roku Pasym odzyskał prawa miejskie[8]. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[9] umiejscowiły gminę Pasym w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim.

Gmina miejsko-wiejska Pasym graniczy z gminami: Dźwierzuty, Szczytno, Jedwabno, Purda.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Dybowo, Dźwiersztyny, Elganowo, Grom, Grzegrzółki, Jurgi, Krzywonoga, Leleszki, Michałki - Miłuki, Narajty, Rusek Wielki, Rutki - Tylkówek, Siedliska, Tylkowo.

Pozostałe miejscowości: Gaj, Łysa Góra, Otole, Pasym (osada), Rudziska Pasymskie.

Gospodarka

Gospodarka gminy Pasym jest związana z wykorzystaniem lokalnych zasobów naturalnych i opiera się głównie na rolnictwie i leśnictwie. Występowanie w tym rejonie słabych gleb (w większości IV i V klasy bonitacyjnej) oraz skróconego okresu wegetacji spowodowały, że głównym kierunkiem produkcyjnym w gminie jest hodowla bydła mlecznego. Chów trzody chlewnej jest na drugim miejscu, a inne gatunki zwierząt utrzymywane są w niewielkich ilościach. Produkcja roślinna nastawiona jest na zaspokajanie potrzeb własnych rolników oraz wytwarzanie paszy dla zwierząt. W zasiewach dominują zboża oraz ziemniaki. W gminie większość stanowią małe i średnie (od 1-15 ha) gospodarstwa indywidualne. Walory przyrodnicze obszarów wiejskich oraz położenie gminy w strefie chronionego krajobrazu tworzą sprzyjające warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego oraz agroturystyki, co może być dla rolników szansą na rozwój.
Znaczącym elementem gospodarki gminy jest rybactwo. Gospodarka rybacka prowadzona jest na wodach śródlądowych przez dzierżawców jezior: Kompania Mazurska PASYM Sp. z o.o. oraz Polski Związek Wędkarski w Warszawie.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Pasym wynosiła pod koniec 2013 roku 375. W tym 13 podmioty należały do sektora publicznego, pozostałe 362 tworzy sektor prywatny. 74 firmy były zarejestrowane w dziale handel hurtowy i detaliczny, 35 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 97 firm w dziale budownictwo, 28 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 16 firmy[2]. Na terenie gminy nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług i handel. Większość podmiotów produkcyjnych stanowią zakłady przetwórstwa i obróbki drewna wytwarzające również produkty gotowe (meble, akcesoria do mebli, stolarka budowlana, szkutnictwo). Na bazie pokładów kruszyw funkcjonuje kopalnia surowców mineralnych w Rusku Wielkim oraz cegielnia w Pasymiu. Kruszywa są wykorzystywane również na cele budownictwa i drogownictwa. Większość zakładów usługowych i handlowych znajduje się na terenie Pasymia.

Szczególne znaczenie dla rozwoju gminy ma turystyka. Walorami sprzyjającymi rozwojowi turystyki są: korzystne warunki naturalne dobrze zachowane środowisko przyrodnicze i krajobrazowe, mały poziom zurbanizowania, czyste powietrze, duża lesistość terenów oraz jeziora. Bazę turystyczną stanowią ośrodki wypoczynkowe, pensjonat, pola namiotowe oraz gospodarstwa agroturystyczne w miejscowościach: Miłuki, Krzywonoga, Pasym, Michałki, Grom[10].
Gmina Pasym należy do LGD "Brama Mazurskiej Krainy", Lokalnej Grupy Rybackiej "Pojezierze Olsztyńskie", Związku Gmin "Czyste Mazury" oraz Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Pasym wynosiła 437 osób[2], co stanowi 6,9% bezrobotnych w powiecie szczycieńskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 21,6% ludności[11].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Filia biblioteki znajduje się w Gromie.

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

  • Kalwanaria
  • Dni Pasymia
  • Dożynki Gminne

Ludzie związani z gminą

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Pasym należą[12]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • szlaki rowerowe:
    • trasa "Czarci Kamień" (szlak niebieski): Pasym - Rudziska Pasymskie - jezioro Uroczysko - "Czarci kamień" - "Czarcia miotła" - jezioro Dłużek - Rudziska Pasymskie - Pasym
    • trasa "Kamień Hindenburga": Pasym - Grzegrzółki - Łysa Góra - Ośrodej "Wrzos" - Leśna ścieżka dydaktyczna - Elganowo - Pasym
    • trasa "Czarny Bocian": Pasym - Narajty - Rutki - Tylkówek - Tylkowo - Pasym
    • trasa "Babska Chata": Pasym - Grzegrzółki - Rusek Wielki - Sąpłaty - Dźwierzuty - Małszewko - Grzegrzółki - Pasym
    • trasa "Chamedafne północna": Pasym - Elganowo - Grom - Jurgi - Dźwiersztyny - Dybowo - Pasym
    • trasa "Graszk" (szlak czerwony): Pasym - Rudziska Pasymskie - jezioro Dłużek - jezioro Serwent - Graszk - Giławy - Gąsiorowo - Leśniczówka - Pasym
    • trasa "Kalwa": Pasym - Rudziska Pasymskie - Miłuki - Michałki - Pasym
  • zabytkowy park dworski w Elgnowie oraz park miejski w Pasymiu
  • obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
  • jeziora, lasy

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Pasym można uzyskać na stronach internetowych UMiG Pasym oraz LOT Powiatu Szczycieńskiego.

Szkolnictwo

W gminie miejsko-wiejskiej Pasym istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie działa klub:

  • LKS "Błękitni" Pasym

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[13]:

Rezerwaty:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary Natura 2000:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Pasym znajduje się użytek ekologiczny"Obiekt Stawowy Tylkowo". Na terenie gminy nie ma pomników przyrody[13].

Zobacz też:

Przypisy

  1. ↑ Urząd Miasta i Gminy Pasym [1]
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [2]
  3. ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [3]
  4. ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[4]
  5. ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [5]
  6. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  7. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [6]
  8. ↑ Dz.U. 1996 nr 155 poz. 760, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 1996 r. w sprawie nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany granic niektórych miast położonych na obszarach gmin. [7]
  9. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[8]
  10. ↑ Urząd Gminy Pasym [9]
  11. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
  12. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [10]
  13. ↑ 13,0 13,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [11]


Bibliografia

Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1996 nr 155 poz. 760, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 1996 r. w sprawie nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany granic niektórych miast położonych na obszarach gmin. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Strategia rozwoju społeczno – gospodarczego miasta i gminy Pasym, 2004
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Miasta i Gminy Pasym [20.12.2014]
Urząd Miasta i Gminy Pasym [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
UStat Olsztyn [20.12.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Pasym_(gmina_miejsko-wiejska)&oldid=121211”