Pasym (gmina miejsko-wiejska)
| Gmina Pasym | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | szczycieński | ||
| Rodzaj gminy | miejsko-wiejska | ||
| Burmistrz | Cezary Łachmański | ||
| Powierzchnia | 149,20 km² | ||
| Liczba sołectw | 14 | ||
| Liczba miejscowości | 21 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
5410 36 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 89 | ||
| Tablice rejestracyjne | NSZ | ||
| TERYT | 2817043 | ||
| Urząd gminy ul. Rynek 8 12-130 Pasym
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Pasym – gmina miejsko-wiejska położona w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, w północno-zachodniej części powiatu szczycieńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Pasymiu.
Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia w ogólnej powierzchni gminy, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki.
Władzę w gminie sprawuje burmistrz Cezary Łachmański[1].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina miejsko-wiejska Pasym zajmuje powierzchnię 149,20 km2[2], w tym:
- użytki rolne: 46%
- lasy: 31%
- wody: 11%
Gmina stanowi 7,7% powierzchni powiatu piskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 5410 | 100 | 2675 | 49,4 | 2735 | 50,6 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
36 | 18 | 18 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Pasym wynosiło -21 osoby[2], co stanowi 9,1% migracji w powiecie szczycieńskim oraz 0,6% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Pasym były częścią powiatu szczycieńskiego w województwie olsztyńskim[3].
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[4]. Gromada Pasym przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy[5].
Gminę Pasym powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[6], w jej skład wchodziły obszary sołectw:
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[7], przestał istnieć powiat szczycieński. Gmina Pasym została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] umiejscowiły gminę Pasym w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim.
Gmina miejsko-wiejska Pasym graniczy z gminami: Dźwierzuty, Jedwabno, Purda, Szczytno.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Dybowo, Dźwiersztyny, Elganowo, Grom, Grzegrzółki, Jurgi, Krzywonoga, Leleszki, Michałki-Miłuki, Narajty, Rusek Wielki, Rutki-Tylkówko, Siedliska, Tylkowo.
Pozostałe miejscowości: Gaj, Łysa Góra, Otole, Pasym (osada), Rudziska Pasymskie.
Gospodarka
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Pasym wynosiła pod koniec 2013 roku 375. W tym 13 podmioty należały do sektora publicznego, pozostałe 362 tworzy sektor prywatny. 74 firmy były zarejestrowane w dziale handel hurtowy i detaliczny, 35 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 97 firm w dziale budownictwo, 28 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 16 firmy[2]. Naterenie gminy nie ma rozwiniętego przemysłu; dość dobrze rozwinięta jest sieć usług i handel.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Pasym wynosiła 437 osób[2], co stanowi 6,9% bezrobotnych w powiecie szczycieńskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 21,6% ludności[9].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Miejski Ośrodek Kultury i Sportu w Pasymiu
- Miejska Biblioteka Publiczna w Pasymiu filia znajduje się w Gromie
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Dożynki gminne
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Pasym należą[10]:
- Dawny zamek, który został wzniesiony po wojnie trzynastoletniej, później nazywany Schervitzen Hof, zniszczony w połowie XVII w., a ostatecznie rozebrany w XIX w. Na miejscu dawnego zamku wzniesiono kościół katolicki.
- Późnogotycki kościół z końca XV wieku (pierwotnie drewniany, usytuowany w południowo-zachodnim narożniku murów obronnych, od 1525 ewangelicki, ewangelicko-augsburski odbudowany w latach 1765–1775 po pożarze), wieża z barokowym hełmem, pokrytym gontem (1770). Ołtarz główny manierystyczny z 1673 r. W kondygnacji głównej płaskorzeźba Trójcy Świętej flankowana figurami Czterech Ewangelistów. Poniżej scena Ostatniej Wieczerzy. Po obu stronach ołtarza duże figury Mojżesza i Aarona. Z tyłu trzy płyty nagrobne z XVII w. Organy z XVIII w., prawdopodobnie powstały w warsztacie Jana Josuego Mosengela w Królewcu. Ambona barokowa z XVII w. Naprzeciw ambony krucyfiks z XV w. W nawie środkowej świecznik w kształcie głowy jelenia z 1608 r.
- Neogotycki kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa (katolicki) z z 1876 r., wybudowany w miejscu dawnego zamku. Wnętrze świątyni o charakterze neogotyckim, z ołtarzem, dwoma ołtarzami bocznymi, prospektem organowym, baptysterium z chrzcielnicą, ławkami oraz witrażami. W lewym, bocznym ołtarzu znajduje się dekoracyjna płaskorzeźba z wicią roślinną, układająca się w Drzewo Życia. Motyw ten powtórzony jest na krzyżu w ołtarzu głównym. Strop wzmocniony belkami imitujący otwartą więźbę dachową.
- Plebania z początku XX w.
- Ratusz z XIX wieku (wybudowany w latach 1854–1855 w miejscu starszego, średniowiecznego, spalonego w 1583 r.), założony na planie kwadratu i nawiązujący do stylu klasycystycznego. Obecnie ratusz znajduje się na dużym placu – dawniej były tu ciasne uliczki z gęstą zabudową.
- Pozostałości murów miejskich z XIV wieku.
- Stara zabudowa z końca XVIII i początków XIX w., budynki przy ul. Dworcowej (domy nr 2, 6, 9, 11, 13).
- Zabudowa ul. Dworcowej z pierwszej połowy XX w.: obecna Miejska Biblioteka Publiczna, zespół sądowy (dawny sąd) – obecnie Dom Dziecka, dawna szkoła katolicka (ul. Dworcowa 25).
- Zabudowa przy ul. Reja, m.in. budynek poczty.
- Budynek dawnej szkoły ewangelickiej (ul. Ogrodowa) z początku XX w. – obecnie szkoła podstawowa.
- Zespół młyński: młynarzówka z 1903 r., młyn ze spichlerzem – rozbudowany w 1921 r.
Szlaki i atrakcje turystyczne
- obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
- jeziora, lasy
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Pasym można uzyskać na stronie internetowej: UMiG Pasym.
Szkolnictwo
W gminie miejsko-wiejskiej Pasym istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Szkoła Podstawowa w Pasymiu
- Gimnazjum Publiczne w Pasymiu
- Szkoła Podstawowa w Tylkowie
- Szkoła Podstawowa w Gromie
Sport
W gminie działa klub:
- LKS "Błękitni" Pasym
Inne organizacje i instytucje
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[11]: rezerwaty, obszary chronionego krajobrazu i obszary Natura 2000. Na terenie gminy Pasym nie ma pomników przyrody[11].
Przypisy
- ↑ Urząd Miasta i Gminy Pasym [1]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [2]
- ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [3]
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[4]
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [5]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [6]
- ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[7]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [8]
- ↑ 11,0 11,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [9]
Bibliografia
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Strategia rozwoju społeczno – gospodarczego miasta i gminy Pasym, 2004
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Miasta i Gminy Pasym [20.12.2014]
Urząd Miasta i Gminy Pasym [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]
