Pierzchały: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
(Zabytki)
 
(Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 4: Linia 4:
 
  |flaga wsi            =   
 
  |flaga wsi            =   
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
  |dopełniacz wsi        =    
+
  |dopełniacz wsi        = Pierzchał   
 
  |zdjęcie              =   
 
  |zdjęcie              =   
 
  |opis zdjęcia          =     
 
  |opis zdjęcia          =     
  |rodzaj miejscowości  =
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |powiat                = braniewski
 
  |powiat                = braniewski
Linia 14: Linia 14:
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = 255<ref>Łącznie Pierzchały i [[Trąby]].</ref>
+
  |liczba ludności      = 255
 
  |rok                  = 2010  
 
  |rok                  = 2010  
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |strefa numeracyjna    =
Linia 29: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}<br/>
 
}}<br/>
''' Pierzchały ''' (niem. ''Pettelkau'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat braniewski|powiecie braniewskim]], w [[Płoskinia (gmina wiejska)|gminie Płoskinia]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo elbląskie|województwa elbląskiego]].
+
''' Pierzchały ''' (niem. ''Pettelkau'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat braniewski|powiecie braniewskim]], w [[Płoskinia (gmina wiejska)|gminie Płoskinia]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo elbląskie|województwa elbląskiego]]. Wieś w 2010 roku liczyła 255 mieszkańców<ref>łącznie Pierzchały i [[Trąby]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Marcin Grzegórski.
 
+
<br/><br/>
Miejscowość w 2010 roku liczyła 255 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Henryk Haliński]]<ref>http://ploskinia-ug.bip-wm.pl/public/?id=825</ref>.
 
 
 
<br/>
 
  
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Równina Warmińska|Równinie Warmińskiej]], na wschód od [[Jezioro Pierzchalskie|Jeziora Pierzchalskiego]] i [[Rzeka Pasłęka|Pasłęki]], 12 km na południe od [[Braniewo|Braniewa]] i 8 km na zachód od [[Płoskinia|Płoskini]]; na zachód od wsi przebiega droga krajowa nr 22 oraz linia kolejowa na odcinku Braniewo - [[Młynary]] - [[Elbląg]].  
+
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Równina Warmińska|Równinie Warmińskiej]], na wschód od [[Jezioro Pierzchalskie|Jeziora Pierzchalskiego]] i [[Rzeka Pasłęka|Pasłęki]], 12 km na południe od [[Braniewo|Braniewa]] i 8 km na zachód od [[Płoskinia|Płoskini]]; na zachód od wsi przebiega droga krajowa nr 22 oraz linia kolejowa na odcinku Braniewo [[Młynary]] [[Elbląg]].  
 
<br/>
 
<br/>
  
Linia 42: Linia 39:
 
Wieś została założona jako majątek szlachecki. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1296 roku, gdy został wymieniony w przywileju lokacyjnym wsi [[Chruściel]]. Pierzchały otrzymały przywilej w 1311 roku, a niedługo potem przeszła w ręce biskupa warmińskiego, ten zaś nadał ją kapitule kolegiackiej. Wieś pozostała własnością kapituły do 1378 roku, nawet gdy jej siedzibę przeniesiono w połowie stulecia do [[Głotowo|Głotowa]], a następnie do [[Dobre Miasto|Dobrego Miasta]]. We wspomnianym 1378 roku wieś przeszła na własność biskupa [[Henryk III Sorbom|Henryka Sorboma]]; już od kilkunastu lat działała tu wówczas karczma.  
 
Wieś została założona jako majątek szlachecki. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1296 roku, gdy został wymieniony w przywileju lokacyjnym wsi [[Chruściel]]. Pierzchały otrzymały przywilej w 1311 roku, a niedługo potem przeszła w ręce biskupa warmińskiego, ten zaś nadał ją kapitule kolegiackiej. Wieś pozostała własnością kapituły do 1378 roku, nawet gdy jej siedzibę przeniesiono w połowie stulecia do [[Głotowo|Głotowa]], a następnie do [[Dobre Miasto|Dobrego Miasta]]. We wspomnianym 1378 roku wieś przeszła na własność biskupa [[Henryk III Sorbom|Henryka Sorboma]]; już od kilkunastu lat działała tu wówczas karczma.  
  
W XV wieku Pierzchały zostały spustoszone w wyniku wojen polsko-krzyżackich; zasiedlono ją ponownie staraniem biskupa [[Łukasz Watzenrode|Łukasza Watzenrode]]. W 1495 roku - roku odnowienia przywileju - wieś liczyła 44,5 łanu; cztery łany należały do kościoła, a trzy do sołtysa. W XVI wieku wieś ponownie została zniszczona w wyniku działań wojennych i niemal zupełnie opuszczona; zagospodarowano ją znów dopiero w 1586 roku.
+
W XV wieku Pierzchały zostały spustoszone w wyniku [[Wojny polsko-krzyżackie |wojen polsko–krzyżackich]]; zasiedlono ją ponownie staraniem biskupa [[Łukasz Watzenrode|Łukasza Watzenrode]]. W 1495 roku roku odnowienia przywileju wieś liczyła 44,5 łana; cztery łany należały do kościoła, a trzy do sołtysa. W XVI wieku wieś ponownie została zniszczona w wyniku działań wojennych i niemal zupełnie opuszczona; zagospodarowano ją znów dopiero w 1586 roku.
W 1656 roku Pierzchały liczyły 29,5 łanu, 15 łanów należało do jezuitów z Braniewa, a poza tym było tu zaledwie sześciu gospodarzy i karczmarz. Po wojnach szwedzkich raz jeszcze większość ziemi leżała odłogiem. W 1783 roku była to wieś królewska.  
+
W 1656 roku Pierzchały liczyły 29,5 łana, 15 łanów należało do jezuitów z Braniewa, a poza tym było tu zaledwie sześciu gospodarzy i karczmarz. Po wojnach szwedzkich raz jeszcze większość ziemi leżała odłogiem. W 1783 roku była to [[Wieś królewska |wieś królewska]].  
  
Kościół we wsi wybudowano prawdopodobnie już w połowie XIV wieku. Został on całkowicie zniszczony podczas [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]]. Szkołę założono tu w 1798 roku, a uczęszczało do niej wówczas 19 dzieci. W 1910 roku miała ona dwie klasy i setkę dzieci z Pierzchałów i okolicznych mniejszych wsi.  
+
Kościół we wsi wybudowano prawdopodobnie już w połowie XIV wieku. Został on całkowicie zniszczony podczas [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]]. Szkołę założono tu w 1798 roku, a uczęszczało do niej wówczas 19 dzieci. W 1910 roku miała ona dwie klasy i setkę dzieci z okolicznych mniejszych wsi.  
  
W 1939 roku większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 78 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, 29 - w handlu i komunikacji.
+
W 1939 roku większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 78 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, 29 w handlu i komunikacji.
  
  
Liczba mieszkańców i gospodarstw
+
Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach:
  
1783 - 30 gospodarstw
+
*1783 r. – 30 gospodarstw
  
1820 - 195 osób, 29 gospodarstw
+
*1820 r. – 195 osób, 29 gospodarstw
  
1857 - 272 osoby
+
*1857 r. – 272 osoby
  
1905 - 354 osoby
+
*1905 r. – 354 osoby
  
1933 - 535 osób
+
*1933 r. – 535 osób
  
1939 - 488 osób, 105 gospodarstw
+
*1939 r. – 488 osób, 105 gospodarstw
 
 
<br/>
 
  
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
*[[lkwim:Kościół pw. św. Małgorzaty w Pierzchałach|Kościół pw. św. Małgorzaty w Pierzchałach]]
+
*[[lkwim:Kościół pw. św. Małgorzaty w Pierzchałach|kościół]]
<br/>
 
 
 
==Ludzie związani z miejscowością==
 
*[[Henryk III Sorbom]]
 
<br/>
 
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
#''Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
+
''Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.<br/>
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.
+
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/>
#[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu: 12.11.2013]
+
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [12.11.2013]<br/>
#Gminna ewidencja zabytków w: [http://ploskinia-ug.bip-wm.pl/public/?id=54655| Plan rozwoju lokalnego dla gminy Płoskinia] [data dostępu: 12.11.2013]
+
[http://ploskinia-ug.bip-wm.pl/public/?id=54655| Strona Urzędu Gminy Płoskinia] [12.11.2013]<br/>
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 12.11.2013]
+
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]<br/>
#[http://www.verwaltungsgeschichte.de/braunsberg.html| Verwaltungsgeschichte] [data dostępu: 12.11.2013]
+
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/braunsberg.html| Verwaltungsgeschichte] [12.11.2013]
<br/>
 
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}

Aktualna wersja na dzień 08:52, 16 kwi 2020

Pierzchały

Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat braniewski
Gmina Płoskinia
Liczba ludności (2010) 255
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Pierzchały
Pierzchały
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Pierzchały
Pierzchały
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Pierzchały (niem. Pettelkau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Płoskinia. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 255 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Marcin Grzegórski.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Warmińskiej, na wschód od Jeziora Pierzchalskiego i Pasłęki, 12 km na południe od Braniewa i 8 km na zachód od Płoskini; na zachód od wsi przebiega droga krajowa nr 22 oraz linia kolejowa na odcinku Braniewo – MłynaryElbląg.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona jako majątek szlachecki. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1296 roku, gdy został wymieniony w przywileju lokacyjnym wsi Chruściel. Pierzchały otrzymały przywilej w 1311 roku, a niedługo potem przeszła w ręce biskupa warmińskiego, ten zaś nadał ją kapitule kolegiackiej. Wieś pozostała własnością kapituły do 1378 roku, nawet gdy jej siedzibę przeniesiono w połowie stulecia do Głotowa, a następnie do Dobrego Miasta. We wspomnianym 1378 roku wieś przeszła na własność biskupa Henryka Sorboma; już od kilkunastu lat działała tu wówczas karczma.

W XV wieku Pierzchały zostały spustoszone w wyniku wojen polsko–krzyżackich; zasiedlono ją ponownie staraniem biskupa Łukasza Watzenrode. W 1495 roku – roku odnowienia przywileju – wieś liczyła 44,5 łana; cztery łany należały do kościoła, a trzy do sołtysa. W XVI wieku wieś ponownie została zniszczona w wyniku działań wojennych i niemal zupełnie opuszczona; zagospodarowano ją znów dopiero w 1586 roku. W 1656 roku Pierzchały liczyły 29,5 łana, 15 łanów należało do jezuitów z Braniewa, a poza tym było tu zaledwie sześciu gospodarzy i karczmarz. Po wojnach szwedzkich raz jeszcze większość ziemi leżała odłogiem. W 1783 roku była to wieś królewska.

Kościół we wsi wybudowano prawdopodobnie już w połowie XIV wieku. Został on całkowicie zniszczony podczas II wojny światowej. Szkołę założono tu w 1798 roku, a uczęszczało do niej wówczas 19 dzieci. W 1910 roku miała ona dwie klasy i setkę dzieci z okolicznych mniejszych wsi.

W 1939 roku większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 78 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, 29 w handlu i komunikacji.


Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach:

  • 1783 r. – 30 gospodarstw
  • 1820 r. – 195 osób, 29 gospodarstw
  • 1857 r. – 272 osoby
  • 1905 r. – 354 osoby
  • 1933 r. – 535 osób
  • 1939 r. – 488 osób, 105 gospodarstw

Zabytki

Bibliografia

Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Strona Urzędu Gminy Płoskinia [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]

Przypisy

  1. łącznie Pierzchały i Trąby