Polsko-Ewangelicka Szkoła w Piasutnie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(→‎Bibliografia)
 
(Nie pokazano 43 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Szkolnictwo infobox  
 
{{Szkolnictwo infobox  
−
|Nazwa_instytucji =  '''Szkoła Polska w Piasutnie'''
+
|Nazwa_instytucji =  '''Polsko-Ewangelicka Szkoła w Piasutnie'''
−
|Grafika          =  Koala.jpg (nazwa zdjęcia)... opcja
+
|Grafika          =  piasutno.jpg  
−
|Opis_grafiki    =  ...Wymagane...
+
|Opis_grafiki    =  Budynek dawnej szkoły polskiej w Piasutnie.<br>Źródło: [http://piasutno.w.interia.pl/Lanc.htm www.piasutno.w.interia.pl] [23.03.2014]
−
|Data_założenia  =  13.04.1931
+
|Data_założenia  =  13 kwietnia 1931 r.
 
|Poziom_szkoły    =  podstawowy
 
|Poziom_szkoły    =  podstawowy
 
|Adres            =  Piasutno
 
|Adres            =  Piasutno
 
}}
 
}}
 +
''' Polsko-Ewangelicka Szkoła w Piasutnie''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1931 r. i działała do 1932 r. Kierownictwo w szkole pełnił [[Jerzy Lanc]]. Była to pierwsza i jedyna szkoła polska na Mazurach.<br/><br/>
 +
== Historia ==
 +
Ewangelicka szkoła polska w Piasutnie powstała 13 kwietnia 1931 r. Organizatorem szkoły był [[lkwim:Jan Boenigk|Jan Boenigk]], kierownik [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię|Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię]], który został mianowany komisarzem Komisariatu Szkolnego z siedzibą w Szczytnie. Boenigk przyczynił się do powstania 23 lutego 1931 r. w Szczytnie Komisji Szkolnej na Mazury, która zajmowała się sprawą otwarcia szkół polskich. Wraz z [[Walenty Habant|Walentym Habantem]] i [[Franciszek Barcz |Franciszkiem Barczem]] chodził po wsiach mazurskich i wzywał do składania wniosków o otwarcie szkół polskich. Staraniem członków Komisji podjęto decyzję o uruchomieniu szkoły polskiej w Piasutnie. Na ten cel wynajęto lokal u Wilhelminy Lumowej na Łęgu.
 +
 +
10 kwietnia 1931 r. przyjechał do Piasutna nauczyciel Jerzy Lanc. Na uroczyste otwarcie szkoły przybył prezes [[Związek Towarzystw Szkolnych w Niemczech|Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech]] i poseł na sejm pruski [[Jan Baczewski]] oraz Jan Boenigk. Zajęcia rozpoczęły się z dwojgiem dzieci, gdyż Mazurzy bali się posyłać dzieci do polskiej szkoły w obawie przed sankcjami gospodarczymi nakładanymi przez Niemców. Nie zniechęciło to Jerzego Lanca, który jako zaangażowany społecznik zjednał sobie miejscową ludność mazurską.
 +
 +
Szkoła stała się ośrodkiem życia wiejskiego. Wieczorami w izbie mieszkalnej Lanca zbierali się gospodarze wraz dziećmi, radzili się, rozmawiali, słuchali radia. Lanc był pod stałą obserwacją władz niemieckich. Często wizytował go radca szkolny i inspektor. Do Lanca przyjeżdżali handlarze, proponując mu nabycie rozmaitych przedmiotów (np. aparatu fotograficznego i lunety). Nauczyciel był też obiektem stałych napaści prasy szowinistycznej w Szczytnie i Olsztynie.
  
−
''' Szkoła Polska w [[Piasutno |Piasutnie]] ''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1931 r. i działała do 1932 r. Kierownikiem szkoły był nauczyciel [[Jerzy Lanc]]. Była to pierwsza i jedyna szkoła polska na [[Mazury |Mazurach]].<br/>
+
Lanc zmarł 1 marca 1932 r. Przyczyn śmierci i jej okoliczności nie ustalono. Zwłoki Lanca przewieziono do Polski. Pochowano go w Szklarce, gdzie poprzednio pracował. Po tym wydarzeniu szkołę polską w Piasutnie zamknięto.
−
== Historia ==
 
−
...\
 
−
  Rozporządzenie pruskiej rady ministrów z dnia 31 stycznia 1928 roku w sprawie polskiego szkolnictwa prywatnego w Niemczech otworzyło nowy okres w ruchu polskim. Wszelkie próby zakładania szkół polskich na Mazurach zawodziły jednak, gdyż nawet wśród kierownictwa ruchu mazurskiego istniała opozycja przeciw zakładaniu szkół na Mazurach. Tłumaczono to koniecznością  kierowania wszystkich wysiłków tam, gdzie mogą one dać natychmiastowe i stosunkowo największe rezultaty. Dopiero w lutym1931 roku Jan Boenigk, kierownik Polskiego Towarzystwa Szkolnego w Olsztynie, został mianowany komisarzem Komisariatu Szkolnego z siedzibą w Szczytnie, 23 lutego tegoż roku powstała w Szczytnie Komisja Szkolna na Mazury, która miała się zająć sprawą otwarcia szkół polskich. Przewodniczącym tej Komisji został Kwiatkowski z Rozóg, a jednym z jej członków był Michał Kajka. Jan Boenigk wraz z Walentym Habantem  i  sekretarzem Związku Polaków w Prusach Wschodnich, Franciszkiem Barczem chodził po wsiach mazurskich  i wzywał do składania wniosków o otwarcie szkół polskich. Pierwsze zgłoszenie napłynęło z Rudki pod Szczytnem, gdzie głównym inicjatorem akcji był gospodarz  Karol Glimski, a następnie z Piasutna. Trzynastu gospodarzy (m. in. Jarosz, Jungman, Maciej, Peterek i Tutas) chciało tam posyłać dzieci do szkoły polskiej. Równocześnie z akcją polską  prowadzona była ostra kontrakcja niemiecka. Ludność mazurską  terroryzowano, by nie dopuścić do składania wniosków lub zmusić do wycofania już złożonych. Wykorzystując biedę ludu mazurskiego straszono sankcjami gospodarczymi np.: banki niemieckie odebrały udzielone już pożyczki. Załamaniu akcji udało się zapobiec tylko dzięki pomocy Banku Ludowego w Olsztynie, który udzielił im kredytów. Zdecydowano, że pierwsza szkoła polska powstanie w Piasutnie. Wynajęto lokal u Wilhelminy Lumowej na Łęgu, przyjechał ze Szklarki Śląskiej młody nauczyciel Jerzy Lanc. Na uroczyste otwarcie w dniu 13 kwietnia 1931 roku przybył prezes Związku Polskich Towarzystw Szkolnych i poseł na sejm pruski Jan Baczewski, Jan Boenigk i inni działacze oraz 18 gospodarzy i ... dwoje dzieci. Był to skutek akcji sankcji gospodarczych przeprowadzonych przez Niemców. Tylko za cenę wycofania dzieci ze szkoły polskiej uzyskali Mazurzy prolongatę pożyczek czy przesunięcie terminu licytacji gospodarstwa. Nie zniechęciło to nauczyciela. Zapalony społecznik, zjednał sobie miejscową ludność mazurską.. Szkoła stała się ośrodkiem życia wsi. Wieczorem zbierali się tam gospodarze wraz dziećmi, radzili się, rozmawiali, słuchali radia. Lanc był pod stałą obserwacja. Przybywały do Łęgu wizytacje radcy szkolnego i inspektora. Milczącą  wizytę złożył mu niemiecki "kolega". Przyjeżdżali handlarze proponując mu nabycie rozmaitych przedmiotów, między innymi aparatu fotograficznego i lunety. Podejrzani osobnicy śledzili go. Był też obiektem stałych napaści prasy szowinistycznej w Szczytnie  i Olsztynie. Wczesnym rankiem dnia 1 marca 1932 roku Lumowa zastała drzwi nauczyciela zamknięte od wewnątrz. Na pukanie i wołania nie odpowiadał. Wysłała syna, co tchu, na koniu do Szczytna. Już o 9.30 przybyli do Piasutna Boenigk i Habant. Przez wybite okno weszli do pokoju. Lanc leżał na łóżku, z pianą na ustach. Nie żył. Zatruto go czadem. Ze łzami w oczach żegnała ludność Łęgu swego nauczyciela. Gdy kondukt miał już wyruszyć na dworzec, Mazurki poprosiły o podniesienie wieka i jedna z kobiet wsunęła do trumny polski kancjonał. Zwłoki Lanca przewieziono do Polski. Pochowano go w Szklarce gdzie poprzednio pracował. hp[
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Cele i zadania ==
 
== Cele i zadania ==
−
Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929r.
+
Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929 r.
 
<br/>
 
<br/>
 
== Kadra pedagogiczna ==
 
== Kadra pedagogiczna ==
−
Pierwszym kierownikiem i nauczycielem szkoły został [[Jerzy Lanc]], który został sprowadzony do pracy w polskim szkolnictwie na [[Mazury |Mazurach]] ze Śląska Cieszyńskiego.
+
Pierwszym kierownikiem i nauczycielem szkoły był Jerzy Lanc, który został sprowadzony do pracy w polskim szkolnictwie na Mazurach ze Śląska Cieszyńskiego. Wcześniej pracował w szkole powszechnej w Szklarce Śląskiej, gdzie założył klub sportowy i kółko rolnicze.
 
<br/>
 
<br/>
−
 
 
== Osiągnięcia ==
 
== Osiągnięcia ==
−
...
+
Istnienie szkoły polskiej w Piasutnie i działalność Lanca przyczyniły się do poprawy świadomości narodowej Mazurów. Możliwość rozmowy w języku polskim dawała im poczucie przynależności do Polski.
 
<br/>
 
<br/>
−
== Absolwenci ==
+
== Uczniowie ==
−
...
+
Frekwencja uczniów w szkole była słaba. W kwietniu 1931 r. do szkoły uczęszczało dwoje dzieci. W maju 1931 r. było ich pięcioro. Jednak ze względu na groźby strony niemieckiej rodzice wycofywali dzieci ze szkoły polskiej. Ostatecznie nauczyciel uczył jedno dziecko – dziewczynkę.
 +
<br/>
 +
== Kamień pamiątkowy ==
 +
We wsi Piasutno stoi kamień poświęcony pamięci Jerzego Lanca. Na kamieniu widnieje napis:
 +
 
 +
"W tym domu
 +
 
 +
uczył i zmarł
 +
 
 +
1931–1932
 +
 
 +
Jerzy Lanc".
 
<br/>
 
<br/>
 
== Ciekawostki ==
 
== Ciekawostki ==
−
...
+
Postać Jerzego Lanca została opisana przez Melchiora Wańkowicza w książce ''Na tropach Smętka''. Autor nazwał Lanca "zielonym chłopakiem", po pierwsze dlatego, że Lanc uwielbiał bliski kontakt z przyrodą, piesze wędrówki po okolicy oraz sport, po drugie, Lanc był ufny, otwarty na ludzi i nowe środowisko, zbyt optymistycznie patrzący na dalsze funkcjonowanie szkoły polskiej na Mazurach.  
 
<br/>
 
<br/>
 +
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
  
−
Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960'', Warszawa 1978.
+
Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960'', Warszawa 1978.
  
−
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939'', Olsztyn 1980.
+
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939'', Olsztyn 1980.
  
−
SZCZYTNO - Z DZIEJÓW MIASTA I POWIATU, OLSZTYN 1962.
+
''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', praca zbiorowa pod red. Jałoszyńskiego Jana, Olsztyn 1962.
−
<br/>
+
 
−
...
+
[http://mojemazury.pl/o-miejscowosci/85234/Piasutno mojemazury.pl] [23.03.2014]
−
<br/>
+
 
 +
[[Kategoria: Szkolnictwo]]
  
−
[[Kategoria: Szkolnictwo]][[Kategoria: Szkoły polskie w Prusach Wschodnich]] [[Kategoria: Nauczyciele polscy]] [[Kategoria: Prusy Wschodnie]] [[Kategoria: Powiat szczycieński ]] [[Kategoria: Gmina... ]]<br />
+
[[Kategoria: Szkoły podstawowe]]  
 +
[[Kategoria: Powiat szczycieński]]  
 +
[[Kategoria: Świętajno (gmina wiejska, powiat szczycieński)]]  
 +
[[Kategoria: 1919-1944]]

Aktualna wersja na dzień 09:45, 25 lut 2015

Polsko-Ewangelicka Szkoła w Piasutnie
Budynek dawnej szkoły polskiej w Piasutnie.Źródło: www.piasutno.w.interia.pl [23.03.2014]
Budynek dawnej szkoły polskiej w Piasutnie.
Źródło: www.piasutno.w.interia.pl [23.03.2014]
Data założenia: 13 kwietnia 1931 r.
Poziom szkoły: podstawowy
Adres: Piasutno

Polsko-Ewangelicka Szkoła w Piasutnie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Powstała w 1931 r. i działała do 1932 r. Kierownictwo w szkole pełnił Jerzy Lanc. Była to pierwsza i jedyna szkoła polska na Mazurach.

Historia

Ewangelicka szkoła polska w Piasutnie powstała 13 kwietnia 1931 r. Organizatorem szkoły był Jan Boenigk, kierownik Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię, który został mianowany komisarzem Komisariatu Szkolnego z siedzibą w Szczytnie. Boenigk przyczynił się do powstania 23 lutego 1931 r. w Szczytnie Komisji Szkolnej na Mazury, która zajmowała się sprawą otwarcia szkół polskich. Wraz z Walentym Habantem i Franciszkiem Barczem chodził po wsiach mazurskich i wzywał do składania wniosków o otwarcie szkół polskich. Staraniem członków Komisji podjęto decyzję o uruchomieniu szkoły polskiej w Piasutnie. Na ten cel wynajęto lokal u Wilhelminy Lumowej na Łęgu.

10 kwietnia 1931 r. przyjechał do Piasutna nauczyciel Jerzy Lanc. Na uroczyste otwarcie szkoły przybył prezes Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech i poseł na sejm pruski Jan Baczewski oraz Jan Boenigk. Zajęcia rozpoczęły się z dwojgiem dzieci, gdyż Mazurzy bali się posyłać dzieci do polskiej szkoły w obawie przed sankcjami gospodarczymi nakładanymi przez Niemców. Nie zniechęciło to Jerzego Lanca, który jako zaangażowany społecznik zjednał sobie miejscową ludność mazurską.

Szkoła stała się ośrodkiem życia wiejskiego. Wieczorami w izbie mieszkalnej Lanca zbierali się gospodarze wraz dziećmi, radzili się, rozmawiali, słuchali radia. Lanc był pod stałą obserwacją władz niemieckich. Często wizytował go radca szkolny i inspektor. Do Lanca przyjeżdżali handlarze, proponując mu nabycie rozmaitych przedmiotów (np. aparatu fotograficznego i lunety). Nauczyciel był też obiektem stałych napaści prasy szowinistycznej w Szczytnie i Olsztynie.

Lanc zmarł 1 marca 1932 r. Przyczyn śmierci i jej okoliczności nie ustalono. Zwłoki Lanca przewieziono do Polski. Pochowano go w Szklarce, gdzie poprzednio pracował. Po tym wydarzeniu szkołę polską w Piasutnie zamknięto.

Cele i zadania

Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929 r.

Kadra pedagogiczna

Pierwszym kierownikiem i nauczycielem szkoły był Jerzy Lanc, który został sprowadzony do pracy w polskim szkolnictwie na Mazurach ze Śląska Cieszyńskiego. Wcześniej pracował w szkole powszechnej w Szklarce Śląskiej, gdzie założył klub sportowy i kółko rolnicze.

Osiągnięcia

Istnienie szkoły polskiej w Piasutnie i działalność Lanca przyczyniły się do poprawy świadomości narodowej Mazurów. Możliwość rozmowy w języku polskim dawała im poczucie przynależności do Polski.

Uczniowie

Frekwencja uczniów w szkole była słaba. W kwietniu 1931 r. do szkoły uczęszczało dwoje dzieci. W maju 1931 r. było ich pięcioro. Jednak ze względu na groźby strony niemieckiej rodzice wycofywali dzieci ze szkoły polskiej. Ostatecznie nauczyciel uczył jedno dziecko – dziewczynkę.

Kamień pamiątkowy

We wsi Piasutno stoi kamień poświęcony pamięci Jerzego Lanca. Na kamieniu widnieje napis:

"W tym domu

uczył i zmarł

1931–1932

Jerzy Lanc".

Ciekawostki

Postać Jerzego Lanca została opisana przez Melchiora Wańkowicza w książce Na tropach Smętka. Autor nazwał Lanca "zielonym chłopakiem", po pierwsze dlatego, że Lanc uwielbiał bliski kontakt z przyrodą, piesze wędrówki po okolicy oraz sport, po drugie, Lanc był ufny, otwarty na ludzi i nowe środowisko, zbyt optymistycznie patrzący na dalsze funkcjonowanie szkoły polskiej na Mazurach.

Bibliografia

Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960, Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939, Olsztyn 1980.

Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, praca zbiorowa pod red. Jałoszyńskiego Jana, Olsztyn 1962.

mojemazury.pl [23.03.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Polsko-Ewangelicka_Szkoła_w_Piasutnie&oldid=131129”