Popielno

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Popielno

Popielno. Tradycyjna chałupa mazurska z początków XX wieku. Autor: Mieczysław Kalski.
Popielno. Tradycyjna chałupa mazurska z początków XX wieku. Autor: Mieczysław Kalski.
Rodzaj miejscowości wieś niesołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat piski
Gmina Ruciane-Nida
Sołectwo Onufryjewo
Liczba ludności (2010) 205
Strefa numeracyjna (+48) 87
Kod pocztowy 12-220
Tablice rejestracyjne NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Popielno
Popielno
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Popielno
Popielno
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Popielno (niem. Popielne, Popielnen) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Ruciane–Nida. Do 1972 roku wieś wchodziła w skład gminy (później gromady) Wejsuny. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 205 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Kazimierz Koss.[2]

Położenie

Popielno położone jest we wschodniej części Równiny Mazurskiej, obejmującej częściowo południową część Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Miejscowość leży na półwyspie Popielski Róg otoczonym przez jeziora: Bełdany, Mikołajskie, Śniardwy i Warnołty. Miejscowość znajduje się w odległości 14 km od Rucianego–Nidy i 8,5 km od Mikołajek. W pobliskiej Wierzbie znajduje się przeprawa promowa przez jezioro Bełdany.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w XVIII wieku. W następnym stuleciu istniał tu majątek rolny, którego pozostałości zachowały się do dziś; w 1857 roku wieś liczyła 61 mieszkańców. Przed II wojną światową istniała tu stacja badawcza Uniwersytetu w Królewcu.

W 1955 roku założono w Popielnie Zakład Doświadczalny Instytutu Genetyki i Hodowli Zwierząt Polskiej Akademii Nauk, który od 1993 roku działa pod nazwą Stacji Badawczej Rolnictwa Ekologicznego i Hodowli Zachowawczej Zwierząt PAN. Założycielem placówki był prof. Mieczysław Czaja. Zakład prowadził badania w zakresie hodowli bydła, trzody chlewnej, fizjologii zwierząt łownych; tutaj powstała pierwsza w kraju doświadczalna hodowla bobra europejskiego (badania prof. Wergiliusza Żurowskiego). Jednak zakład najbardziej znany jest z prac badawczych w zakresie hodowli konika polskiego („tarpana”), którego hodowlę w Popielnie prowadzono zresztą już w 1949 roku.

Do połowy lat 60. w Popielnie mieszkało zaledwie kilkanaście osób. Wraz z rozwojem placówki PAN wieś zaczęła się rozbudowywać, a mieszkańcy znajdowali zatrudnienie w ośrodku badawczym. W 1974 roku droga połączyła Popielno z Rucianem-Nidą. W 1978 roku wieś liczyła 175 mieszkańców, a w 1987 roku – 203 mieszkańców. Pod koniec lat 80. istniało tu przedszkole i klub „Ruchu”.

Ośrodek naukowy PAN jest udostępniany do zwiedzania, istnieje możliwość noclegu wraz z całodziennym wyżywieniem, nauki jazdy konnej i przejażdżek bryczką. Wśród budynków należących do placówki znajduje się spichlerz z XIX wieku – pozostałość dawnego majątku – w którym w 1998 roku urządzone zostało muzeum poświęcone historii prowadzonych w Popielnie badań.

Między Popielnem a Onufryjewem las po obu stronach drogi jest zamknięty dla ruchu turystycznego; urządzone są w nim ścieżki dydaktyczne. Około 1,5 km na zachód od Popielna znajduje się wieś Wierzba (niem. Beldahnsee) – założona w 1694 roku jako osada szkatułowa. Część gruntów wsi przejęła placówka PAN z Popielna. Jest to znana miejscowość turystyczna z polami namiotowymi, domkami letniskowymi, ośrodkami wypoczynkowymi, w tym Domem Pracy Twórczej PAN.

Zabytki

  • pozostałości zespołu dworskiego: spichlerz z 1858 roku, park z przełomu XIX i XX wieku, cztery domy (nr 11, 12, 13, 14) z okresu międzywojennego
  • dawny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku, po południowej stronie drogi prowadzącej do majątku
  • kilka drewnianych chałup z początków XX wieku

Turystyka

Przez miejscowość przebiega szlak żeglugowy z Mikołajek do Pisza.

Multimedia

Film udostępniony w ramach projektu Regionalna Kronika Filmowa

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
Gąsiorowski Andrzej, Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939, Olsztyn 2005.
Jaczewski Zbigniew, Dorobek naukowy i ważniejsze osiągnięcia Stacji Badawczej Rolnictwa Ekologicznego i Hodowli Zachowawczej Zwierząt PAN w Popielnie, Znad Pisy, nr 1, 1995, ss. 46–49.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Śliwiński Józef, Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic, Olsztyn 1993.
Żurkowska Tekla, Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Olsztyn 2008.
Bank Danych Lokalnych GUS [15.08.2013]
Strona Urzędu Gminy Ruciane-Nida [15.08.2013]

Przypisy

  1. łącznie Popielno i Wierzba
  2. http://bip.ruciane-nida.pl/index.php?k=113