Prusowie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | [[Plik:plemion-prus.jpg| right | | + | '''Prusowie''' (Prusy) – nazwa etniczna określająca zbiorczo plemiona według krzyżackiego kronikarza [[Piotr z Dusburga | Piotra z Dusburga]] zamieszkujące w średniowieczu tereny między dolną Wisłą a Niemnem. |
| − | + | <br/><br/> | |
| + | [[Plik:plemion-prus.jpg|thumb|right|290px|Podział plemion pruskich w XIII w., wg. M. Toeppena. <br> Źródło: Historia Mazur. Przyczynek do dziejów krainy i kultury pruskiej", Olsztyn 1995 | ||
| + | ]] | ||
| + | ==Charakterystyka== | ||
| + | Z przekazów historycznych i badań archeologicznych wynika, że praprzodkowie Prusów (również i [[Bałtowie | Bałtów]]) przybyli na te tereny na początku II tysiąclecia p.n.e. i ciągle je zamieszkiwali, aż do wykrystalizowania się bezpośrednich przodków Prusów – [[Kultura Kurhanów Zachodniobałtyjskich | Kultury Kurhanów Zachodniobałtyjskich]]. | ||
| − | + | Pomimo, iż przodkowie Prusów nie migrowali jak np. Germanie czy Słowianie, to na przestrzeni wieków stykali się z obcymi sobie kulturami. Do takich spotkań międzykulturowych można zaliczyć przemarsz plemienia Gotów wzdłuż Wisły z północy na południe (od początku I w. n.e.). Wędrówka ta pozostawiła liczne ślady archeologiczne w postaci wytworzenia się nowej kultury archeologicznej – [[kultura wielbarska | kultury wielbarskiej]]. Kolejnym przejawem łączności międzykulturowej był [[szlak bursztynowy]], którego szczyt wymiany handlowej przypada na III w. n.e. W późniejszym czasie powstały na wybrzeżu dwa duże ośrodki handlu, założone przez Skandynawów [[Truso]] i [[Wiskiauty]]. | |
| − | + | Historiografia często przedstawia Prusów jako naród doszczętnie wyniszczony przez [[Zakon krzyżacki|zakon krzyżacki]], co jest wielkim nadużyciem. Podczas [[Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach | podboju plemion pruskich]] (1232/3–1283) wprawdzie zginęło wielu Prusów, ale też wielu (wywodzących się z grupy [[nobilowie | nobilów]]) przeszło na stronę zakonu i służyło mu wiernie przez pokolenia (zob. [[witingowie]]). | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | ===Zasięg terytorialny=== | ||
| + | Zgodnie z przekazem kronikarskim w skład Prus miały wchodzić następujące ziemie i plemiona: | ||
| + | * [[ziemia chełmińska]] wraz z [[ziemia lubawska | ziemią lubawską]] (lub [[Sasinia | sasińską]]) | ||
| + | * [[Pomezanie]] (Pomezania) | ||
| + | * [[Pogezanie]] (Pogezania) | ||
| + | * [[Natangowie]] (Natangia) | ||
| + | * [[Warmowie]] (Warmia) | ||
| + | * [[Sambowie]] (Sambia) | ||
| + | * [[Bartowie]] (Barcja) | ||
| + | * [[Nadrowowie]] (Nadrowia) | ||
| + | * [[Skalowowie]] (Skalowia) | ||
| + | * [[Galindowie]] (Galindia) | ||
| + | * [[Sudowowie, Jaćwięgowie]] (Sudowia, Jaćwież) | ||
Z powyższego zestawienia z całą pewnością można wyłączyć ziemię chełmińską, gdyż była zamieszkała przez polską ludność. Co do Galindów, a w szczególności Sudowów (Jaćwięgów), można powiedzieć, że wciąż toczy się dyskusja na temat ich przynależności do plemion pruskich. Jednak w ostatnim czasie przeważa pogląd o ich przynależności do Prusów. | Z powyższego zestawienia z całą pewnością można wyłączyć ziemię chełmińską, gdyż była zamieszkała przez polską ludność. Co do Galindów, a w szczególności Sudowów (Jaćwięgów), można powiedzieć, że wciąż toczy się dyskusja na temat ich przynależności do plemion pruskich. Jednak w ostatnim czasie przeważa pogląd o ich przynależności do Prusów. | ||
| − | Obszar Prus i liczbę mieszkańców na przełomie wieków XII i XIII szacuje się na około 42.000 | + | Obszar Prus i liczbę mieszkańców na przełomie wieków XII i XIII szacuje się na około 42.000 km² i 170.000 osób, przy czym gęstość zaludnienia była bardzo zróżnicowana. Najgęściej zaludnione były obszary u wybrzeży Morza Bałtyckiego (w tym [[Sambowie | Sambia]] najgęściej). |
| − | + | ===Nazwa=== | |
| − | Nazwa Prusowie (''Bruzi'') po raz pierwszy została wymieniona przez tzw. Geografa Bawarskiego w IX w., a następnie w X w. przez Ibrahima ibn Jakuba (''Burus''). We wcześniejszych źródłach mieszkańców terenu Prus zwano [[Estowie | Estami]] (''Aesti''). | + | Nazwa Prusowie (''Bruzi'') po raz pierwszy została wymieniona przez tzw. Geografa Bawarskiego w IX w., a następnie w X w. przez Ibrahima ibn Jakuba (''Burus''). We wcześniejszych źródłach mieszkańców terenu Prus zwano [[Estowie | Estami]] (''Aesti''). |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| + | Piotr z Dusburga, ''Kronika ziemi pruskiej'', tłum. S. Wyszomirski, Toruń 2004.<br/> | ||
| + | Jan Powierski, ''Prussica'', Malbork 2003.<br/> | ||
| + | Henryk Łowmiański, ''Prusy – Litwa – Krzyżacy'', Warszawa 1989.<br/> | ||
| + | Henryk Łowmiański, ''Studia nad początkami społeczeństwa i państwa litewskiego'', t. 1–2, Wilno 1932.<br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Kategoria:Dzieje Warmii i Mazur]] [[Kategoria:Dzieje Warmii i Mazur]] [[Kategoria:Prusowie]] [[Kategoria:Historia Prusów]][[Kategoria:Prusowie]] [[Kategoria:Prusowie]] [[Kategoria:Prusowie]] [[Kategoria:Plemiona i kultury archeologiczne Prusów]][[Kategoria:Prusowie]] | |
Aktualna wersja na dzień 12:58, 8 sty 2016
Prusowie (Prusy) – nazwa etniczna określająca zbiorczo plemiona według krzyżackiego kronikarza Piotra z Dusburga zamieszkujące w średniowieczu tereny między dolną Wisłą a Niemnem.
Charakterystyka
Z przekazów historycznych i badań archeologicznych wynika, że praprzodkowie Prusów (również i Bałtów) przybyli na te tereny na początku II tysiąclecia p.n.e. i ciągle je zamieszkiwali, aż do wykrystalizowania się bezpośrednich przodków Prusów – Kultury Kurhanów Zachodniobałtyjskich.
Pomimo, iż przodkowie Prusów nie migrowali jak np. Germanie czy Słowianie, to na przestrzeni wieków stykali się z obcymi sobie kulturami. Do takich spotkań międzykulturowych można zaliczyć przemarsz plemienia Gotów wzdłuż Wisły z północy na południe (od początku I w. n.e.). Wędrówka ta pozostawiła liczne ślady archeologiczne w postaci wytworzenia się nowej kultury archeologicznej – kultury wielbarskiej. Kolejnym przejawem łączności międzykulturowej był szlak bursztynowy, którego szczyt wymiany handlowej przypada na III w. n.e. W późniejszym czasie powstały na wybrzeżu dwa duże ośrodki handlu, założone przez Skandynawów Truso i Wiskiauty.
Historiografia często przedstawia Prusów jako naród doszczętnie wyniszczony przez zakon krzyżacki, co jest wielkim nadużyciem. Podczas podboju plemion pruskich (1232/3–1283) wprawdzie zginęło wielu Prusów, ale też wielu (wywodzących się z grupy nobilów) przeszło na stronę zakonu i służyło mu wiernie przez pokolenia (zob. witingowie).
Zasięg terytorialny
Zgodnie z przekazem kronikarskim w skład Prus miały wchodzić następujące ziemie i plemiona:
- ziemia chełmińska wraz z ziemią lubawską (lub sasińską)
- Pomezanie (Pomezania)
- Pogezanie (Pogezania)
- Natangowie (Natangia)
- Warmowie (Warmia)
- Sambowie (Sambia)
- Bartowie (Barcja)
- Nadrowowie (Nadrowia)
- Skalowowie (Skalowia)
- Galindowie (Galindia)
- Sudowowie, Jaćwięgowie (Sudowia, Jaćwież)
Z powyższego zestawienia z całą pewnością można wyłączyć ziemię chełmińską, gdyż była zamieszkała przez polską ludność. Co do Galindów, a w szczególności Sudowów (Jaćwięgów), można powiedzieć, że wciąż toczy się dyskusja na temat ich przynależności do plemion pruskich. Jednak w ostatnim czasie przeważa pogląd o ich przynależności do Prusów.
Obszar Prus i liczbę mieszkańców na przełomie wieków XII i XIII szacuje się na około 42.000 km² i 170.000 osób, przy czym gęstość zaludnienia była bardzo zróżnicowana. Najgęściej zaludnione były obszary u wybrzeży Morza Bałtyckiego (w tym Sambia najgęściej).
Nazwa
Nazwa Prusowie (Bruzi) po raz pierwszy została wymieniona przez tzw. Geografa Bawarskiego w IX w., a następnie w X w. przez Ibrahima ibn Jakuba (Burus). We wcześniejszych źródłach mieszkańców terenu Prus zwano Estami (Aesti).
Bibliografia
Piotr z Dusburga, Kronika ziemi pruskiej, tłum. S. Wyszomirski, Toruń 2004.
Jan Powierski, Prussica, Malbork 2003.
Henryk Łowmiański, Prusy – Litwa – Krzyżacy, Warszawa 1989.
Henryk Łowmiański, Studia nad początkami społeczeństwa i państwa litewskiego, t. 1–2, Wilno 1932.
