Przerwanki

Przerwanki
Śluza w Przerwankach. Fot. Semu. Źródło: Commons Wikimedia [24.10.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	węgorzewski
Gmina	Pozezdrze
Liczba ludności (2010)	130
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	11-610
Tablice rejestracyjne	NWE
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Przerwanki
Położenie na mapie Polski Przerwanki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Przerwanki (niem. Przerwanken, od 1907 r. Wiesental) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w gminie Pozezdrze. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 130 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Romejko.

Przerwanki. Rzeka Sapina. Fot. Janericloebe. Źródło: Commons Wikimedia [24.10.2014]

Spływ kajakowy rzeką Sapiną. Fot. Janericloebe. Źródło: Commons Wikimedia [24.10.2014]

Położenie

Wieś położona jest w północnej części Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, nad rzeką Sapiną, na północno–zachodnim brzegu jeziora Gołdopiwo, 16 km na południowy wschód od Węgorzewa, w pobliżu granicy z powiatem giżyckim. W jej pobliżu znajdują się również jeziora Pozezdrze, Wilkus, Brząs, Biała Kuta, Smolak, Mszar (Kacze), Piecek, Głęboka Kuta, Krzywa Kuta.

Dzieje miejscowości

Osada istniała tutaj już w 1544 roku. Została lokowana w 1549 roku na 30 łanach, z których trzy zajął sołtys Andrzej Sikora z Wyłud (Muscowiter). Początkowo wieś nazywano Spitzen Orthe, Spitzenorts, Spitzingen, a w XVII wieku – Przerwancken, Przerwanken. W 1572 roku osada otrzymała dodatkowe 3 łany nad pobliskim jeziorkiem. Wieś po kilku latach od lokacji była już zasiedlona 18 rodzinami chłopskimi. Świadczyli oni powinności na rzecz majątku państwowego w Przytułach.

W 1710 roku na dżumę zmarła większość mieszkańców wsi (122 osoby). W połowie XIX wieku obszar wsi wynosił 22 łany. W 1858 roku Przerwanki były zamieszkane przez 293 osoby. W 1910 roku na rzece Sapinie przy jej ujściu z jeziora Gołdopiwo wybudowano śluzę, aby powstrzymać odpływ wód z jeziora, które miało pełnić funkcję zbiornika retencyjnego dla Kanału Mazurskiego. Śluza w dalszym ciągu jest używana.

W roku 1939 miejscowość liczyła 364 mieszkańców.

Szkoła we wsi powstała w XVIII wieku (brak dokładnej daty, z pewnością po 1737 r.). W połowie następnego stulecia uczęszczało do niej 47 dzieci, a w roku 1935 – 55 dzieci. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono w 1947 roku; w połowie lat 60. obejmowała ona cztery klasy. .

Po II wojnie światowej miejscowość stała się siedzibą Nadleśnictwa.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. Przysiółkiem jest Jasieńczyk.

Kultura

W miejscowym ośrodku wypoczynkowym zorganizowano Plener Malarski „Garbno”.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Pozezdrzu, a także parafii greckokatolickiej w Kruklankach.

Zabytki

• śluza z 1910 roku – na szlaku kajakowym rzeki Sapiny

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Wakar Andrzej, Wilamowski Bohdan, Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1968.
Bank Danych Lokalnych GUS [30.07.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [30.07.2013]
Wikipedia [24.10.2014]