Rożental

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Rożental

Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat iławski
Gmina Lubawa
Liczba ludności (2010) 986
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Rożental
Rożental
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Rożental
Rożental
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rożental (niem. Rosenthal) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Lubawa. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 986 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Agnieszka Deptuła.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu Garbu Lubawskiego i Pojezierza Iławskiego, 16 km na południowy wschód od Iławy i 8,5 km na północny wschód od Lubawy, przy drodze krajowej nr 15.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została założona jako wieś biskupia w 1349 roku. Obszar wsi obejmował wówczas 100 łanów. Nadanie na prawie chełmińskim wystawił ówczesny biskup Otton. Miejscowy kościół został wzniesiony w XV wieku. Świątynia uległa jednak zniszczeniu w czasie wojny trzynastoletniej. W XVI stuleciu w Rożentalu wybudowano młyn wodny. W 1700 roku biskup Teodor Potocki przekazał miejscowemu organiście trzy opuszczone łany. Powstał na nich folwark zwany księżym folwarkiem. W XVII wieku wzniesiono kościół pw. św. Wawrzyńca. Uległ on jednak zniszczeniu, w związku z czym w 1761 roku mieszkańcy wybudowali drewnianą, barokową świątynię, która zachowała się do dzisiejszych czasów. Po 1773 roku Rożental stanowił własność króla pruskiego. W 1789 roku wieś składała się z 71 chłopskich zagród. Miejscowa szkoła została założona przed 1798 rokiem. W 1892 roku placówka zatrudniała trzech nauczycieli. Rożental był jedną ze wsi, w których w 1906 roku doszło do wybuchu trzytygodniowego strajku szkolnego przeciw brutalnej akcji germanizacyjnej i wypieraniu ze szkoły języka polskiego. W 1928 roku miejscowość była zamieszkana przez 1100 osób.

Edukacja

Kultura

W miejscowości działa biblioteka, którą założono w 1953 roku.

Ludzie związani z miejscowością

  • Marceli Jurdeczko (1930–?) – nauczyciel, działacz społeczny, animator kultury; w dzieciństwie i wczesnej młodości mieszkał z rodzicami w Rożentalu, uczył się w tutejszej szkole; zmarł w latach 80., jest pochowany na cmentarzu w Rożentalu
  • Alfons Licznerski (1902–1976) – architekt, malarz amator, grafik, związany z Ziemią Lubawską; jako dziecko mieszkał w Rożentalu, uczęszczał do tutejszej szkoły podstawowej

Zabytki

  • kościół pw. św. Wawrzyńca
  • cmentarz parafialny oraz ogrodzenie wraz z czterema kaplicami
  • trzy chałupy (nr 13, 86 i 101)
  • niewielki dworek – dawna siedziba zarządcy folwarku

Przypisy

Bibliografia

Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Śliwiński Jóżef, Lubawa. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1982.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Plan rozwoju lokalnego gminy Lubawa, bip.gminalubawa.pl [05.03.2014]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubawa [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]
Biblioteka Publiczna Gminy Lubawa w Rożentalu [05.03.2014]
polskaniezwykla.pl [05.03.2014]