Runowo: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 5: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Runowa     
 
  |dopełniacz wsi        = Runowa     
  |zdjęcie              = Kościół w Runowie.jpg
+
  |zdjęcie              = runowo.jpg
  |opis zdjęcia          = Kościół w Runowie
+
  |opis zdjęcia          = Kościół w Runowie.<br>Fot. Mieczysław Kalski
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
Linia 30: Linia 30:
 
}}
 
}}
 
''' Runowo ''' (niem. ''Raunau'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat lidzbarski|powiecie lidzbarskim]], w [[Lidzbark Warmiński (gmina wiejska)|gminie Lidzbark Warmiński]]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
 
''' Runowo ''' (niem. ''Raunau'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat lidzbarski|powiecie lidzbarskim]], w [[Lidzbark Warmiński (gmina wiejska)|gminie Lidzbark Warmiński]]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
 
 
W 2010 roku miejscowość liczyła 370 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Regina Frydrycka]]<ref>[http://www.gminalidzbark.com/pl/aktualnosci/25-2011/198-wykaz-sotysow.html gminalidzbark.pl] [05.03.2014]</ref>.
 
W 2010 roku miejscowość liczyła 370 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Regina Frydrycka]]<ref>[http://www.gminalidzbark.com/pl/aktualnosci/25-2011/198-wykaz-sotysow.html gminalidzbark.pl] [05.03.2014]</ref>.
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
Linia 37: Linia 36:
 
<br/>
 
<br/>
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1347 roku, jednak dokładna data założenia miejscowości nie jest znana. We wspomnianym okresie sołtysem Runowa był niejaki Piotr Krebisse. W 1359 roku biskup warmiński [[Jan Stryprock]] wystawił akt lokacji Hermanowi von Kolberg. Wieś została zniszczona pod koniec [[wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko-krzyżackiej]], rozgrywającej się w latach 1519–1521. W połowie XVI wieku obszar wsi obejmował 77 łanów, jednak aż 64 leżało odłogiem i było opuszczone przez właścicieli. Próba ponownej kolonizacji wyludnionego Runowa doprowadziła do wystawienia nowego przywileju lokacyjnego. Mimo niesprzyjającej sytuacji to właśnie w Runowie Jan Leoman w 1581 roku prowadził jedną z największych pszczelich pasiek na terenie [[Warmia| Warmii]]. Rok wcześniej odbudowany został zniszczony w czasie działań wojennych [[kościół pw. św. Tadeusza Judy i Szymona w Runowie]]. W 1688 roku obszar wsi obejmował już 90 łanów. W tym czasie Runowo było zamieszkane przez 3 sołtysów, 23 chłopów i 6 zagrodników. Pięć lat wcześniej zezwolenie na użytkowanie młyna uzyskał [[Jan Łączyński]]. W 1783 roku Runowo składało się z 55 budynków. W 1818 roku miejscowość była zamieszkana przez 199 osób. W 1845 roku pożar strawił miejscowy kościół, który odbudowano w 1852 roku. W 1939 roku Runowo liczyło 849 mieszkańców. Po zakończeniu II wojny światowej miejscowość uzyskała status wsi sołeckiej. Uruchomiono w niej gimnazjum oraz pocztę.
+
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1347 roku, jednak dokładna data założenia miejscowości nie jest znana. W roku 1347 sołtysem Runowa był niejaki Piotr Krebisse. W 1359 roku biskup warmiński [[Jan Stryprock]] wystawił akt lokacji Hermanowi von Kolberg. Wieś została zniszczona pod koniec [[wojna polsko-krzyżacka 1519-1521|wojny polsko-krzyżackiej]] rozgrywającej się w latach 1519–1521. W połowie XVI wieku obszar wsi obejmował 77 łanów, jednak aż 64 łany leżały odłogiem i były opuszczone przez właścicieli. Próba ponownej kolonizacji wyludnionego Runowa doprowadziła do wystawienia nowego przywileju lokacyjnego. Mimo niesprzyjającej sytuacji to właśnie w Runowie Jan Leoman w 1581 roku prowadził jedną z największych pszczelich pasiek na terenie [[Warmia| Warmii]]. Rok wcześniej odbudowany został zniszczony w czasie działań wojennych [[kościół pw. św. Tadeusza Judy i Szymona w Runowie]].  
 +
 
 +
W 1688 roku obszar wsi obejmował 90 łanów. W tym czasie Runowo było zamieszkane przez 3 sołtysów, 23 chłopów i 6 zagrodników. Pięć lat wcześniej [[Jan Łączyński]] uzyskał zezwolenie na użytkowanie młyna. W 1783 roku Runowo składało się z 55 budynków. W 1818 roku miejscowość była zamieszkana przez 199 osób. W 1845 roku pożar strawił miejscowy kościół, który odbudowano w 1852 roku. W 1939 roku Runowo liczyło 849 mieszkańców. Po zakończeniu II wojny światowej miejscowość uzyskała status wsi sołeckiej. Uruchomiono w niej gimnazjum oraz pocztę.
  
 
W miejscowości działa poczta oraz ośrodek zdrowia.
 
W miejscowości działa poczta oraz ośrodek zdrowia.
Linia 43: Linia 44:
 
== Edukacja ==
 
== Edukacja ==
 
*[[Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Runowie]]
 
*[[Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Runowie]]
[[File:Szkoła w Runowie.jpg|thumb|242 px|left|Szkoła w Runowie]]
+
[[File:Szkoła w Runowie.jpg|thumb|290 px|right|Szkoła w Runowie.<br>Źródło: [http://gminalidzbark.com/sp-runowo/ www.gminalidzbark.com] ]]
 
<br/>
 
<br/>
 +
 
==Turystyka==  
 
==Turystyka==  
*Szlak rowerowy o długości 50 km – przebieg trasy: Lidzbark Warmiński – [[Łaniewo]] – [[Kaszuny]] – [[Miejska Wola]] – [[Babiak]] – [[Bugi]] – Runowo – [[Workiejmy]] – [[Nowa Wieś Wielka (gmina Lidzbark Warmiński) |Nowa Wieś Wielka]] – [[Redy]] – [[Wielochowo]] – Lidzbark Warmiński
+
*Szlak rowerowy o długości 50 km – przebieg trasy: Lidzbark Warmiński – [[Łaniewo]] – [[Kaszuny]] – [[Miejska Wola]] – [[Babiak]] – [[Bugi]] – Runowo – [[Workiejmy]] – [[Nowa Wieś Wielka (gmina Lidzbark Warmiński) |Nowa Wieś Wielka]] – [[Redy]] – [[Wielochowo]] – Lidzbark Warmiński.
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
*[[lkwim:Kościół pw. św. Apostołów Szymona i Judy w Runowie|Kościół gotycki]] z XV-XVI wieku, odbudowany w stylu neogotyckim w latach 1848–1852; we wnętrzu znajduje się rokokowy ołtarz główny z 1772 roku, dwa konfesjonały z 2. połowy XIX stulecia, średniowieczna granitowa chrzcielnica
+
*[[lkwim:Kościół pw. św. Apostołów Szymona i Judy w Runowie|kościół gotycki]] z XV-XVI wieku, odbudowany w stylu neogotyckim w latach 1848–1852; we wnętrzu znajduje się rokokowy ołtarz główny z 1772 roku, dwa konfesjonały z 2. połowy XIX stulecia, średniowieczna granitowa chrzcielnica
 
*cmentarz przykościelny
 
*cmentarz przykościelny
 
*neogotycka kapliczka przydrożna z XIX wieku
 
*neogotycka kapliczka przydrożna z XIX wieku
*kapliczka wzniesiona w 1885 roku, zlokalizowana przy drodze na [[Bugi]]
+
*kapliczka wzniesiona w 1885 roku, znajdująca się przy drodze na [[Bugi]]
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
Linia 58: Linia 60:
 
Chrzanowski Tadeusz, ''Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii'', Olsztyn 1978.<br/>
 
Chrzanowski Tadeusz, ''Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii'', Olsztyn 1978.<br/>
 
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red.  Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
 
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red.  Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS]  [10.03.2014]<br/>
+
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS]  [10.03.2014]<br/>
[http://www.domwarminski.pl/index.php?searchword=runowo&searchphrase=all&Itemid=101&option=com_search| Dom Warmiński] [10.03.2014] <br/>
+
[http://www.domwarminski.pl/index.php?searchword=runowo&searchphrase=all&Itemid=101&option=com_search domwarminski.pl] [10.03.2014] <br/>
[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/4247,runowo-kosciol-sw--sw--szymona-i-tadeusza-judy-%28xiv-w-%29.html| Polska Niezwykła] [05.03.2014]<br/>
+
[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/4247,runowo-kosciol-sw--sw--szymona-i-tadeusza-judy-%28xiv-w-%29.html| polskaniezwykla.pl] [05.03.2014]<br/>
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [05.03.2014]<br/>
+
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka ewidencja zabytków] [05.03.2014]<br/>
 
 
  
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat lidzbarski]] [[Kategoria: Lidzbark Warmiński (gmina wiejska_]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat lidzbarski]] [[Kategoria: Lidzbark Warmiński (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 08:28, 12 maj 2015

Runowo

Kościół w Runowie.Fot. Mieczysław Kalski
Kościół w Runowie.
Fot. Mieczysław Kalski
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat lidzbarski
Gmina Lidzbark Warmiński
Liczba ludności (2010) 370
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Runowo
Runowo
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Runowo
Runowo
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Runowo (niem. Raunau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie lidzbarskim, w gminie Lidzbark Warmiński. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku miejscowość liczyła 370 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Regina Frydrycka[1].

Położenie

Miejscowość leży w odległości 10 km na północny zachód od Lidzbarka Warmińskiego.

Dzieje miejscowości

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1347 roku, jednak dokładna data założenia miejscowości nie jest znana. W roku 1347 sołtysem Runowa był niejaki Piotr Krebisse. W 1359 roku biskup warmiński Jan Stryprock wystawił akt lokacji Hermanowi von Kolberg. Wieś została zniszczona pod koniec wojny polsko-krzyżackiej rozgrywającej się w latach 1519–1521. W połowie XVI wieku obszar wsi obejmował 77 łanów, jednak aż 64 łany leżały odłogiem i były opuszczone przez właścicieli. Próba ponownej kolonizacji wyludnionego Runowa doprowadziła do wystawienia nowego przywileju lokacyjnego. Mimo niesprzyjającej sytuacji to właśnie w Runowie Jan Leoman w 1581 roku prowadził jedną z największych pszczelich pasiek na terenie Warmii. Rok wcześniej odbudowany został zniszczony w czasie działań wojennych kościół pw. św. Tadeusza Judy i Szymona w Runowie.

W 1688 roku obszar wsi obejmował 90 łanów. W tym czasie Runowo było zamieszkane przez 3 sołtysów, 23 chłopów i 6 zagrodników. Pięć lat wcześniej Jan Łączyński uzyskał zezwolenie na użytkowanie młyna. W 1783 roku Runowo składało się z 55 budynków. W 1818 roku miejscowość była zamieszkana przez 199 osób. W 1845 roku pożar strawił miejscowy kościół, który odbudowano w 1852 roku. W 1939 roku Runowo liczyło 849 mieszkańców. Po zakończeniu II wojny światowej miejscowość uzyskała status wsi sołeckiej. Uruchomiono w niej gimnazjum oraz pocztę.

W miejscowości działa poczta oraz ośrodek zdrowia.

Edukacja

Szkoła w Runowie.
Źródło: www.gminalidzbark.com


Turystyka

Zabytki

  • kościół gotycki z XV-XVI wieku, odbudowany w stylu neogotyckim w latach 1848–1852; we wnętrzu znajduje się rokokowy ołtarz główny z 1772 roku, dwa konfesjonały z 2. połowy XIX stulecia, średniowieczna granitowa chrzcielnica
  • cmentarz przykościelny
  • neogotycka kapliczka przydrożna z XIX wieku
  • kapliczka wzniesiona w 1885 roku, znajdująca się przy drodze na Bugi

Przypisy

  1. gminalidzbark.pl [05.03.2014]

Bibliografia

Chłosta Jan, Słownik Warmii, Olsztyn 2002.
Chrzanowski Tadeusz, Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii, Olsztyn 1978.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.03.2014]
domwarminski.pl [10.03.2014]
polskaniezwykla.pl [05.03.2014]
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]