Rzeźnia w Olsztynie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
'''Rzeźnia w Olsztynie'''
 
jest najstarszym, istniejącym do dziś budynkiem związanym z dawnym przemysłem komunalnym Olsztyna. Była to pierwsza z inwestycji w nowoczesny przemysł miejski, który usprawnił funkcjonowanie miasta i podniósł komfort życia jego mieszkańców.
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
  |nazwa                = Olsztyn
+
  |nazwa                = Rzeźnia w Olsztynie
 
  |herb wsi              =   
 
  |herb wsi              =   
 
  |flaga wsi            =   
 
  |flaga wsi            =   
Linia 8: Linia 6:
 
  |dopełniacz wsi        = Olsztyna
 
  |dopełniacz wsi        = Olsztyna
 
  |zdjęcie              = Olsztyn_rzeznia_1.jpg   
 
  |zdjęcie              = Olsztyn_rzeznia_1.jpg   
  |opis zdjęcia          = Dawna rzeźnia w Olsztynie przy al. Wojska Polskiego
+
  |opis zdjęcia          = Dawna rzeźnia w Olsztynie przy al. Wojska Polskiego.<br>Fot. Adam Płoski.
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
Linia 31: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}
 
}}
 +
'''Rzeźnia w Olsztynie'''  – najstarszy istniejący do dziś budynek związany z dawnym przemysłem komunalnym [[Olsztyn|Olsztyna]]. Była to pierwsza z inwestycji w nowoczesny przemysł miejski, który usprawnił funkcjonowanie miasta i podniósł komfort życia jego mieszkańców.
 +
<br/><br/>
 +
==Historia==
 +
Rzeźnia została wzniesiona na przełomie 1880/1881 r. Wchodziła w skład rozbudowywanych w kolejnych latach i funkcjonujących na potrzeby miasta zakładów przemysłowych (gazownia, wodociągi i kanalizacja, zakład energetyczny z hydroelektrownią na Łynie). Budowa rzeźni miejskich wiązała się z nałożonym na samorządy ustawowym obowiązkiem budowy zakładu, w którym ubój będzie odbywał się pod kontrolą.
 +
Zachowane do dziś budynki dawnej rzeźni w Olsztynie zlokalizowane przy al. Wojska Polskiego 5, zostały wzniesione wg projektu urzędnika budowlanego Geelhaara przez lokalne, olsztyńskie firmy, m.in.: Matthiasa Toffla (prace murarskie), Floriana Materna (dostarczył cegłę) oraz M. Wronkiego (prace ciesielskie). Przez kolejne lata rzeźnia była rozbudowywana. W 1903 r. wzniesiono budynek administracyjny (obecnie nie istnieje). Zakład funkcjonował początkowo z wykorzystaniem maszyny parowej.  W 1912 r. w rzeźni dokonano uboju ponad 14 tys. sztuk zwierząt. W zakładzie działało laboratorium badające mięso.
  
==Historia==
+
W latach 20. XX w. projektowano nową rzeźnię, ponieważ dotychczasowa stała się za mała, a dalszą rozbudowę wykluczała lokalizacja. Ostatecznie nową rzeźnię miejską wzniesiono przy ul. Lubelskiej w 1941 r. Na jej miejscu stoi dziś supermarket Makro.  
Rzeźnia została wzniesiona na przełomie 1880/1881 r. Wchodziła w skład rozbudowywanych w kolejnych latach i funkcjonujących na potrzeby miasta zakładów przemysłowych (gazownia, wodociągi i kanalizacja, zakład energetyczny z hydroelektrownią na Łynie). Budowa rzeźni miejskich wiązała się z nałożonym na samorządy ustawowym obowiązkiem budowy zakładu, gdzie ubój będzie odbywał się pod kontrolą. Zachowane do dziś budynki dawnej rzeźni w Olsztynie, zlokalizowane przy al. Wojska Polskiego 5, zostały wzniesione wg projektu urzędnika budowlanego Geelhaara przez lokalne, olsztyńskie firmy m.in.: Matthiasa Toffla (prace murarskie), Floriana Materna (dostarczył cegłę) oraz M. Wronki (prace ciesielskie). Przez kolejne lata rzeźnia była rozbudowywana. W 1903 r. wzniesiono budynek administracyjny (obecnie nie istnieje). Zakład funkcjonował początkowo z wykorzystaniem maszyny parowej.  W rzeźni działało laboratorium badające mięso. W latach 20-tych XX w. projektowano nową rzeźnię, ponieważ dotychczasowa stała się za mała, a dalszą rozbudowę wykluczała lokalizacja. Ostatecznie nową rzeźnię miejską wzniesiono przy ul. Lubelskiej w 1941 r. Na jej miejscu stoi dziś supermarket „Makro”. Po drugiej wojnie światowej stara rzeźnia nie pełniła pierwotnych funkcji, budynki wykorzystywano na różne potrzeby, np. w ostatnich latach mieściła się w nich fabryka mebli oraz warsztat.
+
 
 +
Po drugiej wojnie światowej stara rzeźnia nie pełniła pierwotnych funkcji. Budynki wykorzystywano na różne potrzeby, np. w ostatnich latach mieściła się w nich fabryka mebli oraz warsztat.
  
 
==Zachowane budynki==  
 
==Zachowane budynki==  
Z zespołu zabudowy rzeźni miejskiej przy al. Wojska Polskiego 5 i 5c zachowały się do dziś dwa historyczne budynki: dawna hala uboju z historycznymi dobudówkami oraz budynek dla zwierząt rzeźnych ze stajnią. We wnętrzach obiektów zachowane fragmentarycznie historyczne wyposażenie, tj.: żeliwne słupy konstrukcyjne i stalowe szyny z rolkami. Ceglane elewacje budynków o skromnym wystroju zdobią gzymsy oraz zamknięcia łukowe otworów okiennych, zachowane są także koniowiązy. Na dojeździe do rzeźni oraz wokół budynków istnieje nadal brukowana nawierzchnia oraz pozostałości ceglanych słupów bramnych. W sąsiedztwie rzeźni istnieje także budynek mieszkalny oraz dawna maszynownia i transformatorownia miejskich zakładów energetycznych (zajezdnia tramwajowa została rozebrana) oraz związana z zakładem kanalizacyjnym komora stacji ejektorowej patentu Schone’a (przepompownia pneumatyczna).
+
Z zespołu zabudowy rzeźni miejskiej przy al. Wojska Polskiego zachowały się do dziś dwa historyczne budynki: dawna hala uboju z dobudówkami oraz budynek dla zwierząt rzeźnych ze stajnią. We wnętrzach budynków zachowane są pozostałości historycznego wyposażenie, tj. żeliwne słupy konstrukcyjne i stalowe szyny z rolkami. W zdobionych gzymsami, ceglanych elewacjach budynku zachowane są koniowiązy. Na dojeździe do rzeźni oraz wokół budynków nadal istnieje brukowana nawierzchnia oraz pozostałości słupów bramnych.  
[[Plik:Olsztyn_rzeznia_2.jpg|290px|right|thumb|Ściana szczytowa hali uboju, widok od strony wjazdu na teren rzeźni]]
+
 
 +
W sąsiedztwie rzeźni odnajdujemy dziś także zachowane inne obiekty i budowle związane z przemysłem komunalnym: budynek mieszkalny z dawną maszynownią i transformatorownią miejskich zakładów energetycznych (zajezdnia tramwajowa została rozebrana) oraz związaną z zakładem kanalizacyjnym komorę stacji ejektorowej patentu Schone’a (przepompownia pneumatyczna).
 +
 
 +
[[Plik:Olsztyn_rzeznia_2.jpg|290px|right|thumb|Ściana szczytowa hali uboju, widok od strony wjazdu na teren rzeźni. Fot. Adam Płoski.]]
  
==Zobacz także==  
+
==Zobacz też==  
A. Płoski, Spacerownik po Olsztynie. Olsztyn przemysłowy i wojskowy, 10 września 2009 (dodatek do lokalnego wydania Gazety Wyborczej)
+
A. Płoski, ''Spacerownik po Olsztynie. Olsztyn przemysłowy i wojskowy'', 10 września 2009 (dodatek do lokalnego wydania "Gazety Wyborczej").<br/>
  
+
[[Kategoria: Turystyka]] [[Kategoria: Zabytki techniki]] [[Kategoria: Inne obiekty architektury]] [[Kategoria: Olsztyn]] [[Kategoria:1801-1918]]
[[Kategoria: Turystyka]] [[Kategoria: Zabytki]] [[Kategoria: Zabytki techniki]] [[Kategoria: powiat Olsztyn]] [[Kategoria: miasto Olsztyn]] [[Kategoria: gmina Olsztyn]]
 

Aktualna wersja na dzień 12:47, 16 mar 2015

Rzeźnia w Olsztynie

Dawna rzeźnia w Olsztynie przy al. Wojska Polskiego.Fot. Adam Płoski.
Dawna rzeźnia w Olsztynie przy al. Wojska Polskiego.
Fot. Adam Płoski.
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat Olsztyn
Gmina Olsztyn
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Rzeźnia w Olsztynie
Rzeźnia w Olsztynie
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Rzeźnia w Olsztynie
Rzeźnia w Olsztynie
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rzeźnia w Olsztynie – najstarszy istniejący do dziś budynek związany z dawnym przemysłem komunalnym Olsztyna. Była to pierwsza z inwestycji w nowoczesny przemysł miejski, który usprawnił funkcjonowanie miasta i podniósł komfort życia jego mieszkańców.

Historia

Rzeźnia została wzniesiona na przełomie 1880/1881 r. Wchodziła w skład rozbudowywanych w kolejnych latach i funkcjonujących na potrzeby miasta zakładów przemysłowych (gazownia, wodociągi i kanalizacja, zakład energetyczny z hydroelektrownią na Łynie). Budowa rzeźni miejskich wiązała się z nałożonym na samorządy ustawowym obowiązkiem budowy zakładu, w którym ubój będzie odbywał się pod kontrolą. Zachowane do dziś budynki dawnej rzeźni w Olsztynie zlokalizowane przy al. Wojska Polskiego 5, zostały wzniesione wg projektu urzędnika budowlanego Geelhaara przez lokalne, olsztyńskie firmy, m.in.: Matthiasa Toffla (prace murarskie), Floriana Materna (dostarczył cegłę) oraz M. Wronkiego (prace ciesielskie). Przez kolejne lata rzeźnia była rozbudowywana. W 1903 r. wzniesiono budynek administracyjny (obecnie nie istnieje). Zakład funkcjonował początkowo z wykorzystaniem maszyny parowej. W 1912 r. w rzeźni dokonano uboju ponad 14 tys. sztuk zwierząt. W zakładzie działało laboratorium badające mięso.

W latach 20. XX w. projektowano nową rzeźnię, ponieważ dotychczasowa stała się za mała, a dalszą rozbudowę wykluczała lokalizacja. Ostatecznie nową rzeźnię miejską wzniesiono przy ul. Lubelskiej w 1941 r. Na jej miejscu stoi dziś supermarket Makro.

Po drugiej wojnie światowej stara rzeźnia nie pełniła pierwotnych funkcji. Budynki wykorzystywano na różne potrzeby, np. w ostatnich latach mieściła się w nich fabryka mebli oraz warsztat.

Zachowane budynki

Z zespołu zabudowy rzeźni miejskiej przy al. Wojska Polskiego zachowały się do dziś dwa historyczne budynki: dawna hala uboju z dobudówkami oraz budynek dla zwierząt rzeźnych ze stajnią. We wnętrzach budynków zachowane są pozostałości historycznego wyposażenie, tj. żeliwne słupy konstrukcyjne i stalowe szyny z rolkami. W zdobionych gzymsami, ceglanych elewacjach budynku zachowane są koniowiązy. Na dojeździe do rzeźni oraz wokół budynków nadal istnieje brukowana nawierzchnia oraz pozostałości słupów bramnych.

W sąsiedztwie rzeźni odnajdujemy dziś także zachowane inne obiekty i budowle związane z przemysłem komunalnym: budynek mieszkalny z dawną maszynownią i transformatorownią miejskich zakładów energetycznych (zajezdnia tramwajowa została rozebrana) oraz związaną z zakładem kanalizacyjnym komorę stacji ejektorowej patentu Schone’a (przepompownia pneumatyczna).

Ściana szczytowa hali uboju, widok od strony wjazdu na teren rzeźni. Fot. Adam Płoski.

Zobacz też

A. Płoski, Spacerownik po Olsztynie. Olsztyn przemysłowy i wojskowy, 10 września 2009 (dodatek do lokalnego wydania "Gazety Wyborczej").