Sąpłaty: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Sąpłaty | |nazwa = Sąpłaty | ||
| Linia 6: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Sąpłat |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości =wieś sołecka | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Sąpłaty''' (niem. ''Samplatten'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński |powiecie szczycieńskim]], w [[Dźwierzuty (gmina wiejska)|gminie Dźwierzuty]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 100 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Monika Madrak]]<ref> [http://bip.gminadzwierzuty.pl/?c=mdTresc-cmPokaz-145/ Strona Urzędu Gminy Dźwierzuty] [10.09.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Wieś położona jest na [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierzu Mazurskim]], w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, w północnej części powiatu szczycieńskiego. Miejscowość leży na wschodnim brzegu jeziora [[Jezioro Sąpłaty|Sąpłaty]], w odległości 8 km na północny zachód od [[Dźwierzuty|Dźwierzut]], w pobliżu granicy z powiatem olsztyńskim. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | Wieś powstała pod koniec XIV lub na początku XV wieku. Jej nazwa pochodzi od przyległego jeziora. W 1439 roku [[wieś ziemiańska]] (90 łanów), nadana przez [[Zakon Krzyżacki]] na [[ | + | Wieś powstała pod koniec XIV lub na początku XV wieku. Jej nazwa pochodzi od przyległego jeziora. W 1439 roku była to [[Wieś ziemiańska |wieś ziemiańska]] (90 łanów), nadana przez [[Zakon Krzyżacki]] na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] niejakiemu Szonucie. W 1498 roku przywilej w Sąpłatach został odnowiony dla Piotra Wildenaw-Kozłowskiego. W pierwszej połowie XVI wieku było tu zaledwie 9 gospodarstw, później osiedleńców przybywało. W 1782 roku były tu już 54 gospodarstwa. |
W XIX wieku w wyniku separacji gruntów powstało na obszarze wsi kilka osobnych osiedli i dworków: | W XIX wieku w wyniku separacji gruntów powstało na obszarze wsi kilka osobnych osiedli i dworków: | ||
*Kark zwany też Pięknym Dworkiem – powstał w 1826 roku, obejmował 2 gospodarstwa | *Kark zwany też Pięknym Dworkiem – powstał w 1826 roku, obejmował 2 gospodarstwa | ||
| Linia 48: | Linia 45: | ||
*[[Julki]] (od 1949 r. Julianowo) – dwór, założony w 1854 roku; cztery lata później obejmował ponad 11 łanów i 3 gospodarstwa. | *[[Julki]] (od 1949 r. Julianowo) – dwór, założony w 1854 roku; cztery lata później obejmował ponad 11 łanów i 3 gospodarstwa. | ||
| − | Wieś jest siedzibą | + | Wieś jest siedzibą sołectwa. |
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach: | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach: | ||
| − | 1539 – 9 gospodarstw | + | *1539 r. – 9 gospodarstw |
| − | 1782 – 54 gospodarstwa | + | *1782 r. – 54 gospodarstwa |
| − | 1818 – 389 osób, 59 gospodarstw | + | *1818 r. – 389 osób, 59 gospodarstw |
| − | 1939 – 698 osób | + | *1939 r. – 698 osób |
| − | |||
| − | + | ==Kultura== | |
We wsi znajduje się [[lkwim:Muzeum Regionalne „Babska Izba” w Sąpłatach |Muzeum Regionalne „Babska Izba”]]. | We wsi znajduje się [[lkwim:Muzeum Regionalne „Babska Izba” w Sąpłatach |Muzeum Regionalne „Babska Izba”]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Zabytki== | |
| − | * | + | *gmach [[Szkoła w Sąpłatach|szkoły]] z 1904 roku, dwukondygnacyjny, kamienne fundamenty, zdobiona elewacja, zachowany pseudodansker – murowany „daszek” nad dzwonkiem szkolnym |
| − | * | + | *dawny [[Cmentarz ewangelicki w Sąpłatach|cmentarz ewangelicki]] z XIX wieku |
| − | |||
| − | + | == Bibliografia== | |
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. 1, Olsztyn 2011. | #Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. 1, Olsztyn 2011. | ||
| − | #Grabowski Sławomir, ''Z dziejów gminy Dźwierzuty'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, | + | #Grabowski Sławomir, ''Z dziejów gminy Dźwierzuty'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 3–6. |
#Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998. | #Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998. | ||
#''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962. | #''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962. | ||
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [10.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [10.09.2013] |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | |||
<references/> | <references/> | ||
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 18:34, 21 lis 2014
| Sąpłaty | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | szczycieński |
| Gmina | Dźwierzuty |
| Liczba ludności (2010) | 100 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 12-120 |
| Tablice rejestracyjne | NSZ |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Sąpłaty | |
| Położenie na mapie Polski  Sąpłaty | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Sąpłaty (niem. Samplatten) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Dźwierzuty. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 100 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Monika Madrak[1].
Położenie
Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, w północnej części powiatu szczycieńskiego. Miejscowość leży na wschodnim brzegu jeziora Sąpłaty, w odległości 8 km na północny zachód od Dźwierzut, w pobliżu granicy z powiatem olsztyńskim.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała pod koniec XIV lub na początku XV wieku. Jej nazwa pochodzi od przyległego jeziora. W 1439 roku była to wieś ziemiańska (90 łanów), nadana przez Zakon Krzyżacki na prawie chełmińskim niejakiemu Szonucie. W 1498 roku przywilej w Sąpłatach został odnowiony dla Piotra Wildenaw-Kozłowskiego. W pierwszej połowie XVI wieku było tu zaledwie 9 gospodarstw, później osiedleńców przybywało. W 1782 roku były tu już 54 gospodarstwa. W XIX wieku w wyniku separacji gruntów powstało na obszarze wsi kilka osobnych osiedli i dworków:
- Kark zwany też Pięknym Dworkiem – powstał w 1826 roku, obejmował 2 gospodarstwa
- Nanóżki (lub Żal) – powstały w 1826 roku, 2 gospodarstwa
- Zastawy – powstały w 1826 roku, 3 gospodarstwa
- Mycołka (od 1949 r. Mycielin) – dworek w pobliżu Sąpłatów, powstał w 1852 roku, sześć lat później obejmował 12 łanów i 2 gospodarstwa; w 1949 roku nazwane Mycielin
- Julki (od 1949 r. Julianowo) – dwór, założony w 1854 roku; cztery lata później obejmował ponad 11 łanów i 3 gospodarstwa.
Wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
- 1539 r. – 9 gospodarstw
- 1782 r. – 54 gospodarstwa
- 1818 r. – 389 osób, 59 gospodarstw
- 1939 r. – 698 osób
Kultura
We wsi znajduje się Muzeum Regionalne „Babska Izba”.
Zabytki
- gmach szkoły z 1904 roku, dwukondygnacyjny, kamienne fundamenty, zdobiona elewacja, zachowany pseudodansker – murowany „daszek” nad dzwonkiem szkolnym
- dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1, Olsztyn 2011.
- Grabowski Sławomir, Z dziejów gminy Dźwierzuty, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 3–6.
- Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
- Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
- Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
Przypisy
- ↑ Strona Urzędu Gminy Dźwierzuty [10.09.2013]
