Samopomoc Mazurska
| Samopomoc Mazurska | |
| | |
| Rodzaj organizacji | Organizacja społeczna |
| Profil działalności | podtrzymywanie autonomii Mazurów, walka o poprawę sytuacji gospodarczej w regionie |
| Rok założenia | 1922 |
Samopomoc Mazurska - organizacja została powołana do życia w 1922 roku we wsi Kobułty w powiecie szczycieńskim.
Historia
Powstanie organizacji wiąże się ze wzrostem konsolidacji ludności mazurskiej, będącej odpowiedzią na działania towarzystw i związków niemieckich. Dużą rolę odegrała również zapowiadana przez władze parcelacja domen państwowych na Mazurach. Zebranie założycielskie odbyło się w prywatnym mieszkaniu nauczyciela Ryszarda Rosego. Siedzibą organizacji miało zostać Szczytno. Teren działania Samopomocy Mazurskiej obejmował powiaty mazurskie położone w obrębie państwa niemieckiego. Organizacja reprezentowała nurt separatystyczny, podkreślający autonomię ludności mazurskiej. Samopomoc Mazurska nie utrzymywała kontaktów z ruchem polskim. 24 września w Dymrze w powiecie szczycieńskim doszło do oficjalnego powołania Samopomocy Mazurskiej.
Zarząd organizacji tworzyli: Gustaw Leyding senior - prezes, Ryszard Rose - pierwszy sekretarz, Gustaw Leyding junior - drugi sekretarz, August Luka - skarbnik. Członkami zarządu było pięciu Mazurów.
Wkrótce prasa niemiecka rozpętała znacznych rozmiarów nagonkę na Samopomoc Mazurską, którą oskarżano o "konszachty" z ruchem polskim. Podkreślano, iż działacze nie mają praktycznie żadnego wpływu na nastroje panujące wśród Mazurów. Jednak przede wszystkim poddawano w wątpliwość sens istnienia organizacji. Działacze mieli ogromne trudności z zarejestrowaniem organizacji w sądzie, bez czego legalna działalność była praktycznie niemożliwa. W 1923 roku rozwój organizacji został zahamowany. Liczba członków zaczęła stopniowo się zmniejszać. Sądy niemieckie wszystkich instancji odrzucały prośby o umieszczenie Samopomocy Mazurskiej w rejestrze stowarzyszeń. Próby wymuszenia zmiany polityki władz niemieckich w stosunku do sytuacji ludności mazurskiej nie spotykały się z żadnym odzewem. Jedyne oparcie znalazła organizacja w Socjaldemokratycznej Partii Niemiec, która przychylnie odniosła się do jej celów statutowych. Ostatecznie w roku 1924 Samopomoc Mazurska przestała istnieć.
Cele i zadania organizacji
Cele organizacji skupiły się na działaniach zmierzających do zmiany postawy rządu niemieckiego w stosunku do sytuacji gospodarczej i kulturalnej Mazur. Działacze żądali doprowadzenia do podziału i możliwości bezpłatnego użytkowania łąk i pastwisk leśnych. Apelowali o przeprowadzenie parcelacji domen państwowych oraz większych obszarów dworskich.
Działalność
Samopomoc Mazurska skupiła w swych kręgach bezrolnych i małorolnych chłopów, a zatem najbiedniejsze środowiska wiejskiej ludności, dla których kwestie materialne i tożsamość lokalna stanowiły najważniejsze przesłanki. Organizacja nie miała charakteru antypaństwowego, a jej sprzeciw wobec procesu germanizacji wiązał się z walką o zachowanie etnicznej autonomii Mazurów. Samopomoc Mazurska miała skupiać w swych szeregach około 6 000 Mazurów.
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
- Wrzesiński Wojciech, Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939, Olsztyn 1973.
