Skowrony
| Skowrony | |
| | |
 Kościół Wniebowzięcia NMP w Skowronac
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | elbląski |
| Gmina | Godkowo |
| Liczba ludności (2010) | 255 (łącznie z Klekotkami) |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Skowrony | |
| Położenie na mapie Polski  Skowrony | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Skowrony (niem. Schmauch) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Godkowo. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 255 mieszkańców (łącznie z Klekotkami).
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 2 km na południe od Godkowa.
Dzieje miejscowości
Osada założona na miejscu dawnego pruskiego grodziska , wzmiankowana po raz pierwszy w latach 1320-1331 w zapisie lokacyjnym. W przeszłości wieś zamieszkiwało wielu osadników z Holandii. W wyniku podziału administracyjnego Prus Wschodnich w XVIIIw. wieś trafia do powiatu morąskiego. W latach 1758-1762 wieś była okupowana przez wojska carskie podczas tzw. wojny siedmioletniej. W czasie kampani napoleońskich stacjonowały w Skowronach wojska napoleońskie. W 1818 r. Skowrony włączono do nowoutworzonego powiatu pasłęckiego.
W XIX w. utworzono Urząd Stanu Cywilnego, zbudowano piękna gospodę oraz salę zgromadzeń ludowych, tartak. Mieściła się także placówka poczty konnej. Pięknie rozbudowującą się wieś zniszczył częściowo pożar, który wybuchł w 1907 r. W wyniku pożaru spłonął częściowo Kościół, który w późniejszych latach odbudowano. W okresie międzywojennym wieś prezentowała się okazale i miała sporo urządzeń komunalnych.
Zimą 1945 r. wieś poniosła ogromne zniszczenia z powodu ciężkich walk. 3.02.1945 r. wieś zajęły wojska radzieckie. Zniszczeniu uległa m.in. plebania, dwie sale zebrań, tartak, gospody, domy, spichlerz i obory.
Jednym z najciekawszych obiektów zachowanych jest Kościół p.w. NMP wybudowany w poł. XIX w. na miejscu dawnego pruskiego grodziska. Pięknie odrestaurowany pod koniec lat 90 XX w. przez obecnego proboszcza ks. Andrzeja Gazdę. Obecnie wieś liczy 253 mieszkańców.
Zabytki
- Cmentarz przykościelny
- Kościół filialny p.w. Wniebowzięcia NMP w Skowronach
Jednym z najciekawszych obiektów zachowanych do dnia dzisiejszego w Skowronach jest kościół. Został on wybudowany w połowie XIV. Na miejscu dawnego, pruskiego grodziska, z granitowych ciosów polnych, wzmocniony murowanymi z cegły przyporami.
W przebiegu dziejów był pod książęcym, a następnie królewskim patronatem. W 1699r. został rozbudowany w kierunku zachodnim, a na podmurówce wzniesiono drewnianą wieżę krytą gontem. W tym samym roku położono również półbeczkowy, drewniany sufit. W 1733r. wbudowano w ołtarz ambonę.
Organy, które kupiono w 1722r. z jednego z kościołów w Pasłęku, spłonęły w 1909r., podobnie jak dwa dzwony z 1638r. i 1805r. Z resztek tego ostatniego odlano nowy dzwon, oprócz którego zawieszono w 1909r. jeszcze jeden i miały one napisy niemieckie: dzwon większy – „bądź spełniony w nadziei” i dzwon mały - „szukaj tego, co jest w górze, w niebie, w domyśle Boga”. Na szczycie wieży kościelnej znajduje się chorągiewka wiatrowa z datą 1699r., którą przysposobił w 1910r. miejscowy kowal Emil Lenk (oryginalna spłonęła). W latach 1937/38 zainstalowano nowe organy. Podłoga w kościele ma kryptę z kamieniem nagrobnym i inskrypcją poświęconą Otto Wilhelmowi von Perbandt, dziedzicowi sąsiednich Nawt, zmarłemu w 1705r. z napisem łacińskim: „Ten kamień ku swej (przyszłej) śmierci postawił Otto Wilhelm von Perbandt w Roku Pańskim 1694, w 60 roku (swego) życia”.
W kościele zachowały się dwa cenne sześcioramienne świeczniki z fabryki Hermana Birnbauna z Hamburga oraz Anioł Chrzcielny. Kościół był niegdyś ogrzewany. Ostatnimi ewangelickimi proboszczami byli: w latach 1935-1945 pastor Heine Dietrich oraz Arno Kiel. Współpracowała z nimi diakonisa s. Gertrud.
Po wojnie początkowo dojeżdżał do kościoła w Skowronach ks. Romuald Szczepiński z Kalnika. W 1946r. utworzono samodzielną placówkę w Osieku, do której przypisano jako kościół pomocniczy w Skowronach. Kościół został pięknie odrestaurowany pod koniec lat 90 XX w. przez obecnego proboszcza ks. Andrzeja Gazdę.
Bibliografia
- Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych, Elbląg 2012.
- Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
- Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Godkowo na lata 2013-2020 [data dostępu: 5.05.2014]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.05.2014]
- Informacji Lokalnej [data dostępu: 5.05.2014]
Przypisy
