Stanisław Zuske

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Stanisław Zuske

Data i miejsce urodzenia 23 września 1903 r.
Pierzchnie
Data i miejsce śmierci 4 września 1942 r.
Hartheim
Przyczyna śmierci śmierć męczeńska

Stanisław Zuske (ur. 23 września 1903 r., zm. 4 września 1942 r.) – włączony w poczet warmińskich męczenników, którzy zginęli śmiercią męczeńską podczas II wojny światowej.

Życiorys

Urodził się 23 września 1903 r. w Pierzchnie koło Śremu. Miał dwie starsze siostry (Marię Władysławę i Marię), starszego(Antoniego) oraz młodszego brata (Józefa). Pochodził z rodziny niemiecko-polskiej. Jego rodzicami byli Michał Herman Zuske (nauczyciel) oraz Joanna Zuske z domu Tomaszewska. Rodzice byli wyznania rzymskokatolickiego. Stanisław został ochrzczony 11 października 1903 r. w Kórniku.

Szkoła i wykształcenie

Ukończył gimnazjum im. Marii Magdaleny w Poznaniu. Tam też wstąpił do seminarium duchownego.

Praca

Stanisław Zuske przyjął święcenia kapłańskie 20 lutego 1932 r. Jego pierwszą placówką duszpasterską była parafia w Krotoszynie, w archidiecezji poznańskiej. Jednocześnie pełnił funkcję prefekta w męskim gimnazjum im. Hugona Kołłątaja. Przebywał tam do końca września 1938 r., kiedy to prymas Polski skierował go do Kwidzyna, do otwartego w listopadzie 1937 r. męskiego Polskiego Gimnazjum. Gimnazjum to było drugą polską szkołą średnią w państwie niemieckim. Już wówczas dzięki wysokiemu poziomowi nauczania i dbałości o kulturę polską szkoła ta wychowywała przyszłą inteligencję polską. Ks. Stanisław był trzecim z kolei prefektem i nauczycielem religii. Dyrekcja szkoły powierzyła mu również opiekę nad spółdzielnią uczniowską. W swoich założeniach miała ona za zadanie przygotować uczniów do podjęcia w przyszłości zadania budowania polskiej elity poprzez zakładanie przedsiębiorstw.

Śmierć męczeńska

Tuż przed wybuchem II wojny światowej, 25 sierpnia 1939 r., hitlerowcy aresztowali nauczycieli i uczniów Polskiego Gimnazjum, w tym ks. Zuske. Początkowo wszystkich osadzono w Tapiau w zakładzie dla psychicznie chorych, następnie w Grünhoff pod Królewcem. Kiedy wojska niemieckie zajęły już większość Polski, a wojska radzieckie wkroczyły na jej terytorium, młodzież gimnazjalna została zwolniona.
21 września 1939 r. ks. Stanisław został przewieziony do obozu koncentracyjnego w Hohenbruch. Następnie przebywał jeszcze w innych obozach: Stutthof, Sachsenhausen i Dachau. Ostatnim obozem, w którym ks. Zuske przebywał, był obóz w Hartheim, gdzie Niemcy przeprowadzali między innymi doświadczenia ze środkami powodującymi eutanazję. Z listu siostrzenicy ks. Zuske napisanego do ks. Wojciecha Kruka można dowiedzieć się, że jej wuj był wielokrotnie poddawany nieludzkim eksperymentom biologicznym, wielokrotnemu zamrażaniu i odmrażaniu w kadziach z wodą oraz innym torturom.
W dotychczasowych opracowaniach podawano, że 12 sierpnia 1942 r. poniósł śmierć w komorze gazowej obozu koncentracyjnego w Hartheim koło Linzu; w rzeczywistości tego dnia przewieziono go z Dachau do Hartheim, a zamordowany został 4 września 1942 r.

Bibliografia

B. Schwark, Ihr Name lebt. Ermländische Priester in Leben, Leid und Tod, Osnabrück 1958.
Zeugen für Christus. Das deutsche Martyrologium des 20. Jahrhunderts, t. 1–2, (red.) H. Moll, Paderborn 1999.
A. Kopiczko, Duchowieństwo katolickie diecezji warmińskiej w latach 1821–1945, cz. 1, Studium prozopograficzne, Olsztyn 2004.
Męczennicy Kościoła warmińskiego XX wieku, (red.) J. Guzowski, Olsztyn 2004.
Niezwykle odważny i cierpliwy, "Gość Niedzielny. Posłaniec Warmiński", nr 49/2012, 9 grudnia 2012.