Szczytno (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Utworzono nową stronę "{{Gmina infobox |Gmina = Szczytno |herb_gminy = |flaga_gminy = |mapa_gminy = |mapa_powiatu = |rozmiar_mapki = |mapka ...")
 
 
(Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Gmina infobox
 
{{Gmina infobox
  |Gmina          = Szczytno  
+
  |Gmina          = Szczytno
  |herb_gminy      =   
+
  |herb_gminy      =  Plik:Herb_gminy_Szczytno.gif|Herb gminy Szczytno
  |flaga_gminy    =
+
  |flaga_gminy    =  
 
  |mapa_gminy      =  
 
  |mapa_gminy      =  
 
  |mapa_powiatu    =  
 
  |mapa_powiatu    =  
Linia 8: Linia 8:
 
  |mapka          =  
 
  |mapka          =  
 
  |województwo    = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo    = warmińsko-mazurskie  
  |powiat          = olsztyński
+
  |powiat          = szczycieński
  |rodzaj_gminy    = miejsko-wiejska
+
  |rodzaj_gminy    = wiejska
 
  |zarządzający    = Wójt
 
  |zarządzający    = Wójt
  |wójt            = [[Andrzej Jan Mazur| Andrzej Mazur]]
+
  |wójt            = Sławomir Wojciechowski
  |adres_ug        = ul. Kolejowa 7
+
  |adres_ug        = ul. Łomżyńska 3
  |kod_poczt_ug    = 11-730 Mikołajki
+
  |kod_poczt_ug    = 12-100 Szczytno
  |powierzchnia    = 149,21
+
  |powierzchnia    = 346,24
  |sołectwa        = 13
+
  |sołectwa        = 32
  |miejscowości    = 19
+
  |miejscowości    = 51
 
  |rok            = 2013
 
  |rok            = 2013
  |populacja      = 3651
+
  |populacja      = 12247
  |gęstość        = 24
+
  |gęstość        = 35
 
  |urbanizacja    =  
 
  |urbanizacja    =  
 
  |nr_kier        = 89
 
  |nr_kier        = 89
  |tablica_rej    = NLI
+
  |tablica_rej    = NSZ
  |TERYT          = 2809042
+
  |TERYT          = 2817062
 
  |TERC10          =  
 
  |TERC10          =  
  |www            = http://www.lubomino.ug.gov.pl/
+
  |www            = http://www.ug.szczytno.pl/
  |bip            = http://bip.lubomino.tensoft.pl/
+
  |bip            = http://www.e-bip.pl/
 
}}  
 
}}  
'''Gmina Barczewo''' – gmina wiejska położona w północnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] i we wschodniej części [[Powiat lidzbarski| powiatu lidzbarskiego]]. Siedziba gminy znajduje  
+
'''Gmina Szczytno''' – gmina wiejska położona w południowej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], w centralnej części [[Powiat szczycieński|powiatu szczycieńskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Szczytno|Szczytnie]].
 
+
Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki. Na terenie gminy znajduje się [[Port Lotniczy Olsztyn-Mazury]] w [[Szymany (gmina Szczytno)|Szymanach]].  
się w [[Olecko| Olecku]].
+
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Sławomir Wojciechowski]]<ref> [http://www.e-bip.pl/Start/13113/About BIP Urzędu Gminy Szczytno]</ref>.
 
 
Tereny gminy położone są na [[Równina Ornecka| Równinie Orneckiej]], pomiędzy [[Wzniesienie Górowskie| Wzniesieniem Górowskim]] a [[Pojezierze Olsztyńskie| Pojezierzem Olsztyńskim]]. Gmina o charakterze rolniczym z udziałem
 
 
 
gospodarki leśnej (ze względu na dużą powierzchnię kompleksów leśnych). Gmina o wysokim saldzie migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały oraz wysokim bezrobociu.
 
 
 
 
 
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Andrzej Jan Mazur| Andrzej Mazur]]<ref name="p1">BIP Urzędu Gminy Lidzbark Warmiński [http://bip.warmia.mazury.pl/lidzbark_warminski_gmina_wiejska/]</ref>.
 
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
 
== Powierzchnia gminy ==
 
== Powierzchnia gminy ==
Gmina wiejska Świętajno Oleckie zajmuje powierzchnię 149,21km<sup>2</sup><ref name="p2">Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3175]</ref>, w tym:
+
Gmina wiejska Szczytno zajmuje powierzchnię 346,24 km<sup>2</sup><ref name="p1">[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3251 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS ]</ref>, w tym:
*użytki rolne: 56%  
+
*użytki rolne: 39,5% (13691 ha)
*lasy: 31%  
+
*lasy: 48,3% (16725,17 ha)
*wody: 1,06%
 
  
Gmina stanowi 26,4% powierzchni [[Powiat lidzbarski| powiatu lidzbarskiego]].
+
Gmina stanowi 17,9% powierzchni [[Powiat szczycieński|powiatu szczycieńskiego]]
  
 
== Demografia ==
 
== Demografia ==
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>:
+
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p1"/>:
 +
[[Plik: Kościół w Lipowcu.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Walentego i św. Jakuba w Lipowcu. Fot. Tadeusz Plebański. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Lipowiec,_kościół_parafialny_p.w._św._Walentego.JPG Commons Wikimedia]]]
 +
[[Plik: Kościół w Trelkowie.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Maksymiliama Kolbe w Trelkowie.<br/> Autor: Mieczysław Kalski]]
 +
[[Plik: Wykaz operacji lotniczych Szymany.jpg|thumb|right|290px|Wykaz operacji lotniczych w Szymanach w 2003 roku.<br/> Źródło: [http://www.rp.pl/galeria/2,2,291762.html www.rp.pl]
 +
]]
 
{|class="wikitable"
 
{|class="wikitable"
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
+
!Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni
|-
+
|--
|jednostka || osób || % || osób || % || osób || %
+
|jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||%
 
|--
 
|--
|liczba || 12409 || 100 || 6346 || 51,1 || 6063 || 48,9
+
|liczba ||12247 ||100 ||6066 ||49,5 ||6181 ||50,5
 
|--
 
|--
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 51 || colspan=2| 26 || colspan=2| 25
+
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|35 ||colspan=2|17,5 ||colspan=2|17,5
 
|}
 
|}
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Orneta wynosiło -79 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 45,9% migracji w [[Powiat lidzbarski| powiecie lidzbarskim]] oraz 2,1% w
+
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Szczytno było dodatnie i wynosiło 151 osób<ref name="p1"/>.
  
[[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]].  
+
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
 +
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Szczytno były częścią [[Powiat szczycieński|powiatu szczycieńskiego]] w województwie olsztyńskim<ref> Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl]</ref>.
  
== Miejscowości na terenie gminy ==
+
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl]</ref>. Gromada Szczytno przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl]</ref>.
Sołectwa: [[Augustyny]], [[Bażyny]], [[Biały Dwór]], [[Chwalęcin]], [[Dąbrówka]], [[Drwęczno]], [[Henrykowo]], [[Karbowo]], [[Karkajmy]], [[Klusajny]], [[Krosno]], [[Krzykały]], [[Kumajny]], [[Miłkowo]], [[Mingajny]], [[Nowy Dwór]], [[Opin]], [[Osetnik]],
 
  
[[Wojciechowo (gmina Orneta)| Wojciechowo]], [[Wola Lipecka]].
+
Gminę Szczytno powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>, w jej skład wchodziły obszary sołectw: Czarkowy Grąd, Dębówko, Gawrzyjałki, Jęcznik, Kaspry, Kobylocha, Korpele, Lemany, Lipowiec, Lipowa Góra Wschodnia, Lipowa Góra Zachodnia, Małdaniec, Marksewo, Niedźwiedzie, Nowe Gizewo, Nowiny, Olszyny, Piecuchy, Płozy, Prusowy Borek, Romany, Rudka, Sasek Mały, Sędańsk, Siódmak, Stare Kiejkuty, Szczycionek, Szymany, Trelkowo, Wały, Wawrochy, Zielonka.
  
Pozostałe miejscowości: [[Lejławki Wielkie]], [[Lejławki Małe]], [[Tawty]], [[Bogatyńskie]], [[Gieduty]], [[Karkajmy Małe]], [[Ostry Kamień]].
+
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]</ref>, przestał istnieć powiat szczycieński. Gmina Szczytno została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.<br/>
 +
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl]</ref> umiejscowiły gminę Szczytno w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat szczycieński|powiecie szczycieńskim]].
  
== Gospodarka ==
+
Gmina wiejska Szczytno graniczy z gminami: [[Dźwierzuty (gmina wiejska)|Dźwierzuty]], [[Jedwabno (gmina wiejska)|Jedwabno]], [[Rozogi (gmina wiejska)|Rozogi]], [[Wielbark (gmina wiejska)|Wielbark]], [[Świętajno (gmina wiejska, powiat szczycieński)|Świętajno]] oraz [[Pasym (gmina miejsko-wiejska)|Pasym]].
Główną gałęzią rozwoju gospodarczego gminy wiejskiej Orneta jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję
 
  
roślinną i hodowlę zwierząt. Użytki rolne zajmują  ponad 50% powierzchni gminy, grunty orne: 43,6% (10659 ha), łąki i pastwiska zajmują 12,3% (3000 ha), a sady 0,09% (24 ha). Znajdują się one na glebach średnich - IV klasy bonitacyjnej.  
+
== Miejscowości na terenie gminy ==
 +
Sołectwa: [[Czarkowy Grąd]], [[Dębówko]], [[Gawrzyjałki]], [[Jęcznik]], [[Korpele]], [[Lemany]], [[Leśny Dwór]], [[Lipowiec]], [[Lipowa Góra Wschodnia]], [[Lipowa Góra Zachodnia]], [[Małdaniec]], [[Marksewo]], [[Niedźwiedzie]], [[Nowe Gizewo]], [[Nowiny]], [[Olszyny]], [[Piecuchy]], [[Płozy]], [[Prusowy Borek]], [[Romany]], [[Rudka]], [[Sasek Mały]], [[Sasek Wielki]], [[Sędańsk]], [[Siódmak]], [[Stare Kiejkuty]], [[Szczycionek]], [[Szymany (gmina Szczytno)|Szymany]], [[Trelkowo]], [[Wały (gmina Szczytno)|Wały]], [[Wawrochy]], [[Zielonka]].
  
W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż (pszenica, jęczmień) uprawiane sa również ziemniaki, buraki cukrowe i rzepak. W produkcji zwierzęcej przeważa hodowla trzody chlewneji bydła. W srukurze gospodarstw rolnych większość
+
Pozostałe miejscowości: [[Kobyłocha]], [[Ulążki]], [[Pużary]], [[Piece]], [[Sasek]], [[Lipowiec Mały]], [[Kamionek]], [[Lipnik]], [[Wikno (gmina Szczytno)|Wikno]], [[Młyńsko]], [[Kaspry]], [[Ochódno]], [[Janowo (gmina Szczytno)|Janowo]], [[Sawica]], [[Wólka Szczycieńska]], [[Nowe Dłutówko]], [[Trelkówko]], [[Żytkowizna]], [[Wałpusz]].
  
stanowią dospodarstwa małe i średnie (od 1-10 ha)<ref>[http://orneta-umig.bip-wm.pl/public/ Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Orneta na lata 2001 - 2015.]</ref>.
+
== Gospodarka ==
 
+
Jedną z głównych gałęzi gospodarki gminy Szczytno jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Użytki rolne zajmują niecałe 40% ogólnej powierzchni gminy, w tym: 56% (7654 ha) stanowią grunty orne, 44% (6037 ha) łąki i pastwiska. Większość gospodarstw prowadzi produkcję wielokierunkową bez wyraźnie określonej specjalizacji. W strukturze upraw dominują zboża, ziemniaki, rzepak; w hodowli zwierząt chów bydła opasowego i mlecznego oraz drób.t
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Orneta wynosiła w 2013 roku 1163. W tym 132 podmioty należały do sektora publicznego, pozostałe 1031 tworzy sektor prywatny. 272 firmy były
+
Walory przyrodnicze obszarów wiejskich tworzą sprzyjające warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego oraz agroturystyki, co stwarza dodatkowe możliwości pracy i dochodu dla rolników.
 
 
zarejestrowane w dziale handel hurtowy i detaliczny, 85 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 125 firm w dziale budownictwo, 63 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami
 
 
 
gastronomicznymi prowadziło 31 firm<ref name="p2"/>.<br/>
 
Orneta jest gminą średnio uprzemysłowioną, dominują tu branże: [[Produkcja metalowych wyrobów gotowych z wyłączeniem maszyn i urządzeń| metalurgiczna]] i odzieżowa. Do wiodących zakładów metalurgicznych należą: Fabryka Śrub i
 
 
 
Elementów Złącznych "Nowa Orneta" Sp. z o.o., Gunnebo Industries Sp z o.o. z siedzibą w Ornecie, Metal Produkt sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe PORKON Sp. z o.o.; branżę odzieżową reprezentują: "Polcotex" Sp. z
 
 
 
o.o. zakład produkcyjny w Ornecie, "Bea-Mode" Sp. z o.o. i inne. W gminie dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.<br/>
 
Liczne zasoby leśne pozwoliły na rozwój przemysłu drzewnego. Na terenie gminy funkcjonuje [[Nadleśnictwo Orneta]], które prowadzi gospodarkę leśną na obszarze ponad 7500 ha.
 
 
 
Turystyka nie odgrywa w gminie Orneta dominującej roli. Jednak duża ilość lasów, bogactwo przyrody, zabytków historycznych Ornety i okolic podnosi w wysokim stopniu walory krajoznawczo – turystyczne regionu i stwarza warunki do jej
 
 
 
rozwoju.<br/>
 
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Orneta, Henrykowo, Opin<ref name="p1"/>.
 
 
 
Gmina Orneta należy do lokalnej organizacji turystycznej [[Stowarzyszenie "Dom Warmiński"| Stowarzyszenia "Dom Warmiński"]], [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich| Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]] oraz [[LGD "Warmiński
 
 
 
Zakątek"]].
 
 
 
W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary przygraniczne| obszarów przygranicznych]] oraz [[Obszary wymagające
 
  
restrukturyzacji i rewitalizacji| obszarów wymagających restrukturyzacji i rewitalizacji]] wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe, jak i ze względu na występujące zapóźnienia.
+
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Szczytno wynosiła pod koniec 2013 roku 854. W tym 19 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 835 tworzy sektor prywatny. 225 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 88 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 118 firm w dziale budownictwo, 85 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 27 firm<ref name="p1"/>. Na terenie gminy działają firmy przetwórstwa i obróbki drewna (zakłady stolarskie, meblarskie, tartaki), produkcji wyrobów budowlanych z betonu (PANTO POLAND ENGINEERING s.c. Korpele), dość dobrze rozwinięta jest sieć usług i handel.
  
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Orneta wynosiła 1477 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 35,2% bezrobotnych w [[Powiat lidzbarski| powiecie lidzbarskim]].
+
Szczególne znaczenie dla rozwoju gminy ma turystyka. Z roku na rok region odwiedza coraz większa liczba turystów krajowych i zagranicznych. Walorami sprzyjającymi rozwojowi turystyki są: korzystne warunki naturalne dobrze zachowane środowisko przyrodnicze i krajobrazowe, mały poziom zurbanizowania, czyste powietrze, duża lesistość terenów oraz liczne jeziora. Bazę turystyczną stanowią ośrodki wypoczynkowe, domki letniskowe oraz gospodarstwa agroturystyczne w miejscowościach: Marksewo, Sasek Mały, Dębówko, Piece, Jęcznik, Małdaniec, Romany, Stare Kiejkuty<ref>Urząd Gminy Szczytno [http://www.ug.szczytno.pl/content.php?cms_id=97&lang=pl&p=p4]</ref>. <br/> 
 +
Gmina Szczytno należy do [[LGD "Brama Mazurskiej Krainy"|LGD "Brama Mazurskiej Krainy"]].
 +
 
 +
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Szczytno wynosiła 1083 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 17% bezrobotnych w [[Powiat szczycieński|powiecie szczycieńskim]].
  
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 14,7% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>.
+
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 16% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>.
  
 
== Kultura i turystyka ==
 
== Kultura i turystyka ==
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
*[[Miejski Dom Kultury im. Franciszka Chruściela w Ornecie]]
+
*[[Gminna Biblioteka Publiczna w Lipowcu]]
*Galeria ART-NOVA
+
Filie biblioteki znajdują się w Kamionku, Olszynach, Szymanach.
*[[Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Orneta]] - filie biblioteki w Henrykowie i Bażynach
 
  
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
*Kaziuki Wilnuki w Ornecie
+
*Dożynki Gminne
*Ornecki Festiwal Kobiet - Baba Fest
 
*Festiwal "ŁAŁ KULTURA"
 
*Dni Ornety
 
*dożynki gminne
 
 
 
'''Ludzie związani z gminą'''
 
*[[Eberhard z Nysy]] (1250-1326) -  biskup warmiński; wydał dokumenty lokacyjne m.in. dla Ornety, za jego czasów rozpoczęto budowę tamtejszego [[lkwim: Zamek w Ornecie| zamku]], przeznaczył też środki na budowę kościoła w Ornecie.
 
*[[Szymon Rudnicki]] (1552-1621) - sekretarz koronny, biskup warmiński; podczas jego urzędowania został wyremontowany i odnowiony [[lkwim: Zamek w Ornecie| zamek biskupi w Ornecie]]; fundator głównego ołtarza  w kościele we wsi
 
 
 
Bogatyńskie.
 
*[[Herman z Pragi]]  (1280 - noc noworoczna 1349/1350) - biskup warmiński, za jego czasów rozpoczęto budowę [[lkwim:Kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Ornecie|kościoła pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana
 
  
Ewangelisty w Ornecie]], zmarł w Ornecie.
 
*[[Eugeniusz Buchholz]] (1865 -1928 ) - literat, redaktor, tłumacz, księgarz.
 
*[[Jan Wulff  (1735 - 1807) - urodzony w Ornecie, cysters, budowniczy organów w katedrze oliwskiej.
 
*[[Zygmunt Kamiński]] - piłkarz Warmii Olsztyn w latach 60-tych w najlepszym okresie historii klubu, trener  "Błękitnych" Orneta.
 
*[[Piotr Zrada]] -  lekkoatleta, specjalista w biegu na 400 metrów, mistrz świata i Europy juniorów młodszych.
 
 
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
  
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Orneta należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>:
+
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Szczytno należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>:
*[[Kościół pw. Świętych Mikołaja Biskupa i Rocha w Bażynach]] wraz z przykościelnym cmentarzem
+
*[[lkwim: Kościół pw. św. Walentego i św. Jakuba w Lipowcu|kościół pw. św. Walentego w Lipowcu]]
*[[Kościół pw. Świętej Trójcy i św. Michała w Bogatyńskich]]
+
*[[Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Szymanach|kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Szymanach]]
*[[Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie]] wraz z przykościelnym cmentarzem
+
*[[lkwim: Kościół pw. św. Maksymiliama Kolbe w Trelkowie|kościół pw. św. Maksymiliama Kolbe w Trelkowie]] wraz z przykościelnym cmentarzem
*[[Kościół pw. św. Katarzyny w Henrykowie]] wraz z plebanią
+
*kaplice baptystów w Szymanach i Trelkowie
*[[Kościół pw. Nawiedzenia Najświetszej Maryi Panny i św. Józefa w Krośnie]], krużganki z kaplicami
+
*zabytkowe drewniane domy we wsiach: Lemany, Lipowiec, Romany, Rudka, Wawrochy, Zielonka
*[[Kościół pw. św. Wawrzyńca w Mingajnach]] wraz z przykościelnym cmentarzem
 
*[[Kościół pw. Świętego Krzyża w Opinie]]
 
*zespoły pałacowe w: Bażynach, Bogatyńskich, Karkajmach
 
*układ urbanistyczny miasta Orneta z rynkiem i ratuszem oraz liczne zabytkowe kamieniczki w rynku i przy okolicznych ulicach
 
*pozostałości murów obronnych
 
*[[lkwim: Kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Ornecie| Kościół pw. św. Jana Chrzciciela Ornecie]] wraz z plebanią
 
*[[Cerkiew św. Mikołaja w Ornecie]]  
 
*klasztor sióstr katarzynek wraz z otaczającym go ogrodem
 
*[[Kaplice jerozolimskie| Kaplica Jerozolimska]] (przy drodze do Elbląga)
 
*zabytkowy spichlerz
 
*ruiny kościoła pw. św. Jakuba w Osetniku
 
*młyn w Osetniku
 
  
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
*szlak przyrodniczo-dydaktyczny "Czarci Jar" oraz ścieżki rowerowe wyznaczone przez [[Nadleśnictwo Orneta]]
+
*[[Szlak Mazursko-Kurpiowski: Szczytno - Klon|szlak pieszy Mazursko-Kurpiowski]]  
*umocnienia i fortyfikacje tzw.[[ "Trójkąt Lidzbarski'| "Trójkata Lidzbarskiego"]]
+
*szlaki rowerowe:
*mini skatepark przy Jeziorze Mieczowym
+
**trasa "Wielkich Jałowców": Szczytno - Prusowy Borek - Lipowiec - Zabiele - Szczytno (36 km)
*[[lkwim: Zamek w Ornecie| pozostałości po zamku biskupim w Ornecie]]
+
**trasa "Rybitwy": Szczytno - Sasek Wielki - Sasek Mały - Rekownica - Jedwabno - Narty - Brajniki - Nowy Dwór - Sawica - Janowo - Sedańsk - Szczytno (55 km)
*liczne zabytki architektury, w tym kaplicaki przydrożne, m.in. [[Kapliczka w Osetniku| kapliczka w Osetniku]]
+
**trasa "Młyński Staw": Szczytno - Szczycionek - Dębówko - Piece - Jęcznik - Elganowo - Janowo - Szczytno (41 km)
*zabytkowe parki dworskie, m.in. w Bażynach, Bogatyńskich, Karkajmach
+
**trasa "Juranda": Jerutki - Świętajno - Rozogi - Spychowo - Babięta - Jerutki (95 km)
*obszary chronionego krajobrazu, rezerwat i pomniki przyrody
+
*obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody
 +
*jeziora, lasy
 +
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Szczytno można uzyskać na stronach internetowych: [http://www.ug.szczytno.pl/ UG Szczytno] oraz [http://www.turystyka.szczytno.pl/ turystyka.szczytno.pl]
  
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Orneta można uzyskać na stronie internetowej [http://www.orneta.pl/informacja/ UMiG Orneta].
+
== Religia ==
 +
*[[Parafia pw. Chrystusa Króla w Szczytnie]]
 +
*[[Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Szymanach]]
 +
*[[Parafia pw. Opieki Świętego Józefa w Opaleńcu]]
 +
*[[Parafia pw. św. Walentego w Lipowcu]]
 +
*[[Parafia pw. św. Wojciecha w Gawrzyjałkach]]
  
 
== Szkolnictwo ==
 
== Szkolnictwo ==
W gminie miejsko-wiejskiej Orneta istnieją następujące placówki edukacyjne:  
+
W gminie wiejskiej Szczytno istnieją następujące placówki edukacyjne:  
*Przedszkole nr 1 w Ornecie
+
*Gminne Przedszkole "Jasia i Małgosi" w Lipowcu
*Przedszkole nr 2 w Ornecie
+
*Gminne Przedszkole w Nowinach
*[[Szkoła Podstawowa nr 1 im. mjr. Henryka Sucharskiego w Ornecie]]
+
*[[Szkoła Podstawowa w Rudce]]
*[[Szkoła Podstawowa nr 4 im. Janusza Korczaka w Ornecie]]
+
*[[Szkoła Podstawowa w Wawrochach]]
*[[Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Bażynach]]
+
*[[Zespół Szkół im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Lipowcu]] - [[Szkoła Podstawowa im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Lipowcu|szkoła podstawowa]], [[Gimnazjum Publiczne w Lipowcu|gimnazjum]]
*[[Szkoła Podstawowa w Mingajnach]]
+
*[[Zespół Szkół w Olszynach]] - [[Szkoła Podstawowa w Olszynach|szkoła podstawowa]], [[Gimnazjum Publiczne w Olszynach|gimnazjum]]
*[[Gimnazjum nr 2 w Ornecie im. 29 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego| Gimnazjum nr 2 im. 29 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego w Ornecie]]
+
*[[Zespół Szkół w Szymanach]] - [[Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Szymanach |szkoła podstawowa]], [[Gimnazjum Publiczne im. Mikołaja Kopernika w Szymanach|gimnazjum]]
*[[Gimnazjum Nr 1 w Ornecie]]
+
*[[Niepubliczny Zespół Szkolno-Przedszkolny w Romanach]] - przedszkole, szkoła podstawowa
*[[Zespół Szkół Ogólnokształcących w Ornecie]] - [[Gimnazjum Nr 1 w Ornecie]] przy ZSO w Ornecie, [[Liceum Ogólnokształcące im. Bojowników o Polskość Warmii w Ornecie]], Szkoła Policealna Nr 2
+
*[[Niepubliczny Zespół Szkolno-Przedszkolny im. Wandy Chotomskiej w Trelkowie]] - przedszkole, szkoła podstawowa
*[[Zespół Szkół Zawodowych Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Stanisława Staszica w Ornecie]]
+
*[[Niepubliczny Zespół Szkolno-Przedszkolny w Gawrzyjałkach]] - przedszkole, szkoła podstawowa
  
 
== Sport ==
 
== Sport ==
W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turnieje piłki nożnej dziaci i dorosłych, turnieje: siatkówki, "Majówka Rowerowa", [[Warmia Mazury Senior Games]] - badminton. 
+
W gminie działa klub:
 
+
*GKS Szczytno
Na terenie gminy działają kluby:
 
*[[MKS "Błękitni" Orneta]]
 
*SLKS "Tramp" w Ornecie
 
*UKS "Bystry" w Ornecie
 
*Uczniowski Integracyjny Klub Sportowy "MIG"
 
*Integracyjny Klub Sportowy "SMOK"
 
  
 
==Inne organizacje i instytucje==
 
==Inne organizacje i instytucje==
*[[Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Osobom Niepełnosprawnym w Ornecie]]
+
*[[Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne "Mazurskie Źródła" Dębówko]]
*[[Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Miasta i Gminy Orneta "Ornecianie"]]
+
*[[Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Stare Kiejkuty]]
*[[Stowarzyszenie Orneckie "AGRORELAKS"]]
+
*[[Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Szymany]]
*[[Stowarzyszenie na rzecz Wspierania Rozwoju Wsi, Świetlicy i Punktu Przedszkolnego w Bażynach "DOGONIĆ MARZENIA"]]
 
*[[Stowarzyszenie MIASTOWIEŚ w Ornecie]]
 
*[[Stowarzyszenie Arkadia z siedzibą w Dąbrówce]]
 
*[[Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Karbowo]]
 
*[[Stowarzyszenie Nowe Drwęczno]]
 
  
 
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
 
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>:  
+
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3"> [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie]</ref>:  
  
Rezerwaty przyrody:
+
Obszary chronionego krajobrazu:
*[[Rezerwat Ostoja bobrów na rzece Pasłęce]] (4239,97 ha)
+
*[[Spychowski Obszar Chronionego Krajobrazu]] (12 101,8 ha)
 +
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierza Olsztyńskiego]] (40 997,4 ha)
 +
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej]] (131 425,2 ha)
 +
 
 +
Obszary [[Natura 2000]]:
 +
*[[Natura 2000 Puszcza Napiwodzko-Ramucka |Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Napiwodzko-Ramucka]] (116 604,69 ha)
 +
*[[Natura 2000 Ostoja Napiwodzko-Ramucka|Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Napiwodzko-Ramucka]] (32 612,78 ha)
 +
*[[Natura 2000 Puszcza Piska|Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Piska]] (172 802,21 ha)
 +
*[[Natura 2000 Ostoja Piska|Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Piska]] (57 826,61 ha)
  
Obszary chronionego krajobrazu:
+
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Szczytno znajduje się 26 pomników przyrody (ochroną objęto m.in.: [[Użytek ekologiczny "Mała Biel"|użytek ekologiczny "Mała Biel"]])<ref name="p3"/>.
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Pasłęki]] (43307,3 ha)
 
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Równiny Orneckiej]] (11511,3 ha)
 
  
Obszary Natura 2000:
+
==Ciekawostki==
*[[Natura 2000 Rzeka Pasłęka| Specjalny obszar ochrony siedlisk Rzeka Pasłęka]] (8 418,46 ha)
+
*O porcie lotniczym w Szymanach oraz wsi Stare Kiejkuty w gminie Szczytno zrobiło się głośno na całym świecie w 2005 roku, gdy  organizacja Human Rights Watch ogłosiła, że samolot (Boeing 737 CIA o numerach N313P) przewożący więzionych przez Amerykanów terrorystów z Kabulu do Guantanamo lądował na lotnisku w Szymanach. W Szymanach miał też lądować samolot (Gulfstream V o numerach N379P), który według Amnesty International zaliczył ponad 50 lotów do Guantanamo, zyskując przydomek "Guantanamo Bay Express". Według byłej rzeczniczki prasowej portu lotniczego Marioli Przewłockiej, lotnisko w Szymanach przyjęło 6 takich podejrzanych lądowań. W ich przypadku władze zabroniły urządzania standardowej odprawy pasażerów, a opłaty lotniskowe, znacznie wyższe niż normalnie, były uiszczane w gotówce. Dowody w tej sprawie opublikowała Rzeczpospolita<ref>[http://www.rp.pl/artykul/2,291762.html Rzeczpospolita]</ref>. Więźniowie mieli być potem przewożeni do tajnego obiektu wojskowego znajdującego się w Ośrodku Kształcenia Kadr Wywiadu w Starych Kiejkutach, w którym mieli być torturowani.
*[[Obszar specjalnej ochrony ptaków Dolina Pasłęki]] (20 669,89 ha)
 
  
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Orneta znajdują się 43 pomniki przyrody. Ochroną objęto przede wszystkim pojedyncze okazy i aleje drzew<ref name="p3"/>.
+
*Gmina bierze udział w projekcie "Atlas Miejsc Niezwykłych Warmii i Mazur" prowadzonym przez  [[lkwim:Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie|Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie]]. Celem przedsięwzięcia jest stworzenie systemu gromadzenia i archiwizowania pamięci o krajobrazie kulturowym [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazur]], utrwalanie i udostępnienie szerokiej publiczności tego, co mieszkańcy małych wsi i miasteczek opowiadają o miejscach, w których żyją.
  
Zobacz też:
+
==Zobacz też:==
[[Referendum w Ornecie 2013]]
+
*[[Mazury]]
+
*[[Szczycieńska Pozycja Leśna]]
 +
*[[Związek Bojowników z Faszyzmem i Najazdem Hitlerowskim o Niepodległość i Demokrację w województwie olsztyńskim]]
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
 
+
==Bibliografia==
== Bibliografia==
+
Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014] <br/>
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]
+
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 
+
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
<br/>
+
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.12.2014]<br/>
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
+
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]
+
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 
 
[20.10.2014]<br/>
 
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl]  
 
 
 
[20.10.2014]<br/>
 
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
 
 
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
 
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
[http://orneta-umig.bip-wm.pl/public/ Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Orneta na lata 2001 - 2015.]<br/>
+
[http://www.e-bip.pl/Start/13113/Information/1134 Plan rozwoju lokalnego gminy Szczytno, Szczytno 2005]<br/>
[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3174 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.10.2014]<br/>
+
[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3251 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.12.2014]<br/>
[http://bip.warmia.mazury.pl/kiwity_gmina_wiejska/  BIP Urzędu Gminy Kiwity] [20.10.2014]<br/>
+
[http://www.e-bip.pl/ BIP Urzędu Gminy Szczytno] [20.12.2014]<br/>
[http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.10.2014]<br/>
+
[http://www.ug.szczytno.pl/ Urząd Gminy Szczytno] [20.12.2014]<br/>
[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.10.2014]<br/>
+
[http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.12.2014]<br/>
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.10.2014]<br/>
+
[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.12.2014]<br/>
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat szczycieński]][[Kategoria: Szczytno (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]]
+
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.12.2014]<br/>
 +
[http://www.rp.pl/artykul/2,291762.html rp.pl] [20.12.2014]<br/>
 +
[http://olsztyn.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/szczycienski/w.szczytno.pdf UStat Olsztyn] [20.12.2014]<br/>
 +
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Port_lotniczy_Szczytno-Szymany wikipedia.org] [20.12.2014]<br/>
 +
[http://www.ko.olsztyn.pl/?main=2&sub=4 Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim] [20.12.2014]<br/>
 +
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat szczycieński]][[Kategoria: Szczytno (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]]

Aktualna wersja na dzień 11:24, 19 sty 2016

Gmina Szczytno

Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat szczycieński
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Sławomir Wojciechowski
Powierzchnia 346,24 km²
Liczba sołectw 32
Liczba miejscowości 51
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia
12247
35 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NSZ
TERYT 2817062
Urząd gminy
ul. Łomżyńska 3 12-100 Szczytno
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Szczytno – gmina wiejska położona w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, w centralnej części powiatu szczycieńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Szczytnie. Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki. Na terenie gminy znajduje się Port Lotniczy Olsztyn-Mazury w Szymanach. Władzę w gminie sprawuje wójt Sławomir Wojciechowski[1].

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Szczytno zajmuje powierzchnię 346,24 km2[2], w tym:

  • użytki rolne: 39,5% (13691 ha)
  • lasy: 48,3% (16725,17 ha)

Gmina stanowi 17,9% powierzchni powiatu szczycieńskiego

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:

Kościół pw. św. Walentego i św. Jakuba w Lipowcu. Fot. Tadeusz Plebański. Źródło: Commons Wikimedia
Kościół pw. św. Maksymiliama Kolbe w Trelkowie.
Autor: Mieczysław Kalski
Wykaz operacji lotniczych w Szymanach w 2003 roku.
Źródło: www.rp.pl
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
liczba 12247 100 6066 49,5 6181 50,5
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
35 17,5 17,5

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Szczytno było dodatnie i wynosiło 151 osób[2].

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Szczytno były częścią powiatu szczycieńskiego w województwie olsztyńskim[3].

W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[4]. Gromada Szczytno przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy[5].

Gminę Szczytno powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[6], w jej skład wchodziły obszary sołectw: Czarkowy Grąd, Dębówko, Gawrzyjałki, Jęcznik, Kaspry, Kobylocha, Korpele, Lemany, Lipowiec, Lipowa Góra Wschodnia, Lipowa Góra Zachodnia, Małdaniec, Marksewo, Niedźwiedzie, Nowe Gizewo, Nowiny, Olszyny, Piecuchy, Płozy, Prusowy Borek, Romany, Rudka, Sasek Mały, Sędańsk, Siódmak, Stare Kiejkuty, Szczycionek, Szymany, Trelkowo, Wały, Wawrochy, Zielonka.

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[7], przestał istnieć powiat szczycieński. Gmina Szczytno została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] umiejscowiły gminę Szczytno w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim.

Gmina wiejska Szczytno graniczy z gminami: Dźwierzuty, Jedwabno, Rozogi, Wielbark, Świętajno oraz Pasym.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Czarkowy Grąd, Dębówko, Gawrzyjałki, Jęcznik, Korpele, Lemany, Leśny Dwór, Lipowiec, Lipowa Góra Wschodnia, Lipowa Góra Zachodnia, Małdaniec, Marksewo, Niedźwiedzie, Nowe Gizewo, Nowiny, Olszyny, Piecuchy, Płozy, Prusowy Borek, Romany, Rudka, Sasek Mały, Sasek Wielki, Sędańsk, Siódmak, Stare Kiejkuty, Szczycionek, Szymany, Trelkowo, Wały, Wawrochy, Zielonka.

Pozostałe miejscowości: Kobyłocha, Ulążki, Pużary, Piece, Sasek, Lipowiec Mały, Kamionek, Lipnik, Wikno, Młyńsko, Kaspry, Ochódno, Janowo, Sawica, Wólka Szczycieńska, Nowe Dłutówko, Trelkówko, Żytkowizna, Wałpusz.

Gospodarka

Jedną z głównych gałęzi gospodarki gminy Szczytno jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Użytki rolne zajmują niecałe 40% ogólnej powierzchni gminy, w tym: 56% (7654 ha) stanowią grunty orne, 44% (6037 ha) łąki i pastwiska. Większość gospodarstw prowadzi produkcję wielokierunkową bez wyraźnie określonej specjalizacji. W strukturze upraw dominują zboża, ziemniaki, rzepak; w hodowli zwierząt chów bydła opasowego i mlecznego oraz drób.t Walory przyrodnicze obszarów wiejskich tworzą sprzyjające warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego oraz agroturystyki, co stwarza dodatkowe możliwości pracy i dochodu dla rolników.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Szczytno wynosiła pod koniec 2013 roku 854. W tym 19 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 835 tworzy sektor prywatny. 225 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 88 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 118 firm w dziale budownictwo, 85 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 27 firm[2]. Na terenie gminy działają firmy przetwórstwa i obróbki drewna (zakłady stolarskie, meblarskie, tartaki), produkcji wyrobów budowlanych z betonu (PANTO POLAND ENGINEERING s.c. Korpele), dość dobrze rozwinięta jest sieć usług i handel.

Szczególne znaczenie dla rozwoju gminy ma turystyka. Z roku na rok region odwiedza coraz większa liczba turystów krajowych i zagranicznych. Walorami sprzyjającymi rozwojowi turystyki są: korzystne warunki naturalne dobrze zachowane środowisko przyrodnicze i krajobrazowe, mały poziom zurbanizowania, czyste powietrze, duża lesistość terenów oraz liczne jeziora. Bazę turystyczną stanowią ośrodki wypoczynkowe, domki letniskowe oraz gospodarstwa agroturystyczne w miejscowościach: Marksewo, Sasek Mały, Dębówko, Piece, Jęcznik, Małdaniec, Romany, Stare Kiejkuty[9].
Gmina Szczytno należy do LGD "Brama Mazurskiej Krainy".

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Szczytno wynosiła 1083 osób[2], co stanowi 17% bezrobotnych w powiecie szczycieńskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 16% ludności[10].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Filie biblioteki znajdują się w Kamionku, Olszynach, Szymanach.

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

  • Dożynki Gminne

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Szczytno należą[11]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • szlak pieszy Mazursko-Kurpiowski
  • szlaki rowerowe:
    • trasa "Wielkich Jałowców": Szczytno - Prusowy Borek - Lipowiec - Zabiele - Szczytno (36 km)
    • trasa "Rybitwy": Szczytno - Sasek Wielki - Sasek Mały - Rekownica - Jedwabno - Narty - Brajniki - Nowy Dwór - Sawica - Janowo - Sedańsk - Szczytno (55 km)
    • trasa "Młyński Staw": Szczytno - Szczycionek - Dębówko - Piece - Jęcznik - Elganowo - Janowo - Szczytno (41 km)
    • trasa "Juranda": Jerutki - Świętajno - Rozogi - Spychowo - Babięta - Jerutki (95 km)
  • obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody
  • jeziora, lasy

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Szczytno można uzyskać na stronach internetowych: UG Szczytno oraz turystyka.szczytno.pl

Religia

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Szczytno istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie działa klub:

  • GKS Szczytno

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary Natura 2000:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Szczytno znajduje się 26 pomników przyrody (ochroną objęto m.in.: użytek ekologiczny "Mała Biel")[12].

Ciekawostki

  • O porcie lotniczym w Szymanach oraz wsi Stare Kiejkuty w gminie Szczytno zrobiło się głośno na całym świecie w 2005 roku, gdy organizacja Human Rights Watch ogłosiła, że samolot (Boeing 737 CIA o numerach N313P) przewożący więzionych przez Amerykanów terrorystów z Kabulu do Guantanamo lądował na lotnisku w Szymanach. W Szymanach miał też lądować samolot (Gulfstream V o numerach N379P), który według Amnesty International zaliczył ponad 50 lotów do Guantanamo, zyskując przydomek "Guantanamo Bay Express". Według byłej rzeczniczki prasowej portu lotniczego Marioli Przewłockiej, lotnisko w Szymanach przyjęło 6 takich podejrzanych lądowań. W ich przypadku władze zabroniły urządzania standardowej odprawy pasażerów, a opłaty lotniskowe, znacznie wyższe niż normalnie, były uiszczane w gotówce. Dowody w tej sprawie opublikowała Rzeczpospolita[13]. Więźniowie mieli być potem przewożeni do tajnego obiektu wojskowego znajdującego się w Ośrodku Kształcenia Kadr Wywiadu w Starych Kiejkutach, w którym mieli być torturowani.
  • Gmina bierze udział w projekcie "Atlas Miejsc Niezwykłych Warmii i Mazur" prowadzonym przez Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie. Celem przedsięwzięcia jest stworzenie systemu gromadzenia i archiwizowania pamięci o krajobrazie kulturowym Warmii i Mazur, utrwalanie i udostępnienie szerokiej publiczności tego, co mieszkańcy małych wsi i miasteczek opowiadają o miejscach, w których żyją.

Zobacz też:

Przypisy

  1. BIP Urzędu Gminy Szczytno
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS
  3. Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl
  4. Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl
  5. Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
  6. Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  7. Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
  8. Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl
  9. Urząd Gminy Szczytno [1]
  10. Bank Danych Lokalnych GUS
  11. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [2]
  12. 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie
  13. Rzeczpospolita

Bibliografia

Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Plan rozwoju lokalnego gminy Szczytno, Szczytno 2005
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Szczytno [20.12.2014]
Urząd Gminy Szczytno [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
rp.pl [20.12.2014]
UStat Olsztyn [20.12.2014]
wikipedia.org [20.12.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]