Szymbark: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Szymbark | |nazwa = Szymbark | ||
| Linia 8: | Linia 6: | ||
|dopełniacz wsi = Szymbarka | |dopełniacz wsi = Szymbarka | ||
|zdjęcie = Zamek w Szymbarku.jpg | |zdjęcie = Zamek w Szymbarku.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Zamek w Szymbarku | + | |opis zdjęcia = Zamek w Szymbarku [http://www.ostpreussen.net/ostpreussen/orte.php?stadt=98/ Ostpreussen] [23.09.2013] |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = iławski | |powiat = iławski | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = | + | |liczba ludności = 409 |
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna = (+48) 89 | |strefa numeracyjna = (+48) 89 | ||
|kod pocztowy = 14-241 | |kod pocztowy = 14-241 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | '''Szymbark''' (niem. ''Schönberg'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[Iława (gmina wiejska)|gminie Iława]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny |administracyjnie]] do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 409 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Łukasz Najda]]<ref>[http://www.gmina-ilawa.pl/gminailawa/uploads/2014/02/WYKAZ-SO%C5%81ECTW-2014.pdf/ Strona Gminy Iława] [12.11.2013]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Miejscowość położona jest nad Jeziorem Szymbarskim, przy drodze wojewódzkiej nr 521, w odległości ok. 8 km od [[Iława| Iławy]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | Pierwsza wzmianka o Szymbarku pochodzi z 1378 roku. Wieś została wymieniona w dokumencie, który określał granice [[Starzykowo|Starzykowa]]. Szymbark był rezydencją proboszcza [[ | + | Pierwsza wzmianka o Szymbarku pochodzi z 1378 roku. Wieś została wymieniona w dokumencie, który określał granice [[Starzykowo|Starzykowa]]. Szymbark był rezydencją proboszcza [[Kapituła pomezańska|kapituły pomezańskiej]]. W czasie wojny trzynastoletniej wieś przechodziła od jednego do drugiego właściciela. Na początku była w posiadaniu Związkowców, następnie władzę nad nią przejęli [[Zakon Krzyżacki |Krzyżacy]]. Zarówno wieś, jak i [[lkwim:Zamek w Szymbarku|zamek]] w czasie tej wojny uległy zniszczeniu. |
| − | W 1527 roku | + | W 1527 roku po sekularyzacji [[Biskupstwo pomezańskie|biskupstwa pomezańskiego]] kapituła oddała Szymbark [[Albrecht Hohenzollern|Albrechtowi Hohenzollernowi]]. Książę Albrecht natomiast, na podstawie dokumentu z 13 listopada 1532 roku, przekazał Szymbark biskupowi [[Georg Polenz|Georgowi Polenzowi]]. Po śmierci [[Georg Polenz|Polenza]] majątek otrzymał jego syn Teofil Starszy. Spośród czterech synów Teofila na właściciela majątku został wybrany średni – Albrecht. |
| − | W 1653 roku Szymbark przeszedł w posiadanie rodziny Eulenburgów. Kilkanaście lat później Szymbark należał do [[Teodor Schlieben|Teodora Schlieben]]. Po jego śmierci w 1699 roku | + | W 1653 roku Szymbark przeszedł w posiadanie rodziny [[Rodzina Eulenburg |Eulenburgów]]. Kilkanaście lat później Szymbark należał do [[Teodor Schlieben|Teodora Schlieben]]. Po jego śmierci w 1699 roku jego syn i zarazem dziedzic sprzedał majątek [[Ernst Finck von Finckenstein|Ernstowi Finck von Finckensteinowi]]. W posiadaniu Finckensteinów Szymbark był do 1905 roku. |
| − | W 1789 roku wieś była majątkiem szlacheckim z | + | W 1789 roku wieś była majątkiem szlacheckim z zamkiem, folwarkiem, karczmą i młynem. Liczyła 39 domów mieszkalnych. W 1885 roku powierzchnia majątku wynosiła 6664 ha, a w 1905 roku – 6639,6 ha. Na początku XX wieku do Szymbarka należało 5 folwarków. |
| − | + | W Szymbarku powstał [[Państwowy Ośrodek Hodowli Zagrodowej w Szymbarku|Państwowy Ośrodek Hodowli Zagrodowej]]. W 1969 roku powierzchnia wsi wynosiła 1501 ha, w tym grunty orne liczyły 900 ha, użytki zielone 438 ha. Stan liczebny zwierząt przedstawiał się następująco: bydło – 460 sztuk, krowy – 240 sztuk, owce – 446 sztuk, konie – 54 sztuk. W roku 1949 wszystkie majątki należące do Państwowych Nieruchomości Ziemskich zostały przyporządkowane trzem zespołom [[Państwowe Gospodarstwo Rolne |państwowych gospodarstw rolnych]], miedzy innymi w Szymbarku. | |
| − | W Szymbarku powstał [[Państwowy Ośrodek Hodowli Zagrodowej w Szymbarku|Państwowy Ośrodek Hodowli Zagrodowej]]. W 1969 roku powierzchnia wynosiła 1501 ha, w tym grunty orne liczyły 900 ha, użytki zielone 438 ha. Stan liczebny zwierząt przedstawiał się następująco: bydło – 460 sztuk, krowy – 240 sztuk, owce – 446 sztuk, konie – 54 sztuk. W roku 1949 wszystkie majątki należące do Państwowych Nieruchomości Ziemskich zostały przyporządkowane trzem zespołom państwowych gospodarstw rolnych, miedzy innymi w Szymbarku. | ||
W 1958 roku powstał inspektorat PGR. Gospodarstwa przeszły na pełny rozrachunek gospodarczy. Od tego czasu datuje się znaczna stabilizacja stanu posiadania PGR. | W 1958 roku powstał inspektorat PGR. Gospodarstwa przeszły na pełny rozrachunek gospodarczy. Od tego czasu datuje się znaczna stabilizacja stanu posiadania PGR. | ||
| Linia 84: | Linia 82: | ||
Panfil Jan, ''Pojezierze Mazurskie'', Warszawa 1968.<br/> | Panfil Jan, ''Pojezierze Mazurskie'', Warszawa 1968.<br/> | ||
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, ''Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze'', Olsztyn 1969.<br/> | Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, ''Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze'', Olsztyn 1969.<br/> | ||
| − | + | http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims | |
[[Kategoria: Powiat iławski]] | [[Kategoria: Powiat iławski]] | ||
[[Kategoria: Iława (gmina wiejska)]] | [[Kategoria: Iława (gmina wiejska)]] | ||
[[Kategoria: Wsie sołeckie]] | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
[[Kategoria: 1301-1400]] | [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Wersja z 18:02, 21 lis 2014
| Szymbark | |
| | |
![Zamek w Szymbarku Ostpreussen [23.09.2013]](/index.php/Plik:Zamek_w_Szymbarku.jpg) Zamek w Szymbarku Ostpreussen [23.09.2013]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | iławski |
| Gmina | Iława |
| Liczba ludności (2010) | 409 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 14-241 |
| Tablice rejestracyjne | NIL |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Szymbark | |
| Położenie na mapie Polski  Szymbark | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Szymbark (niem. Schönberg) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Iława. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 409 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Łukasz Najda[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość położona jest nad Jeziorem Szymbarskim, przy drodze wojewódzkiej nr 521, w odległości ok. 8 km od Iławy.
Dzieje miejscowości
Pierwsza wzmianka o Szymbarku pochodzi z 1378 roku. Wieś została wymieniona w dokumencie, który określał granice Starzykowa. Szymbark był rezydencją proboszcza kapituły pomezańskiej. W czasie wojny trzynastoletniej wieś przechodziła od jednego do drugiego właściciela. Na początku była w posiadaniu Związkowców, następnie władzę nad nią przejęli Krzyżacy. Zarówno wieś, jak i zamek w czasie tej wojny uległy zniszczeniu.
W 1527 roku po sekularyzacji biskupstwa pomezańskiego kapituła oddała Szymbark Albrechtowi Hohenzollernowi. Książę Albrecht natomiast, na podstawie dokumentu z 13 listopada 1532 roku, przekazał Szymbark biskupowi Georgowi Polenzowi. Po śmierci Polenza majątek otrzymał jego syn Teofil Starszy. Spośród czterech synów Teofila na właściciela majątku został wybrany średni – Albrecht.
W 1653 roku Szymbark przeszedł w posiadanie rodziny Eulenburgów. Kilkanaście lat później Szymbark należał do Teodora Schlieben. Po jego śmierci w 1699 roku jego syn i zarazem dziedzic sprzedał majątek Ernstowi Finck von Finckensteinowi. W posiadaniu Finckensteinów Szymbark był do 1905 roku.
W 1789 roku wieś była majątkiem szlacheckim z zamkiem, folwarkiem, karczmą i młynem. Liczyła 39 domów mieszkalnych. W 1885 roku powierzchnia majątku wynosiła 6664 ha, a w 1905 roku – 6639,6 ha. Na początku XX wieku do Szymbarka należało 5 folwarków.
W Szymbarku powstał Państwowy Ośrodek Hodowli Zagrodowej. W 1969 roku powierzchnia wsi wynosiła 1501 ha, w tym grunty orne liczyły 900 ha, użytki zielone 438 ha. Stan liczebny zwierząt przedstawiał się następująco: bydło – 460 sztuk, krowy – 240 sztuk, owce – 446 sztuk, konie – 54 sztuk. W roku 1949 wszystkie majątki należące do Państwowych Nieruchomości Ziemskich zostały przyporządkowane trzem zespołom państwowych gospodarstw rolnych, miedzy innymi w Szymbarku.
W 1958 roku powstał inspektorat PGR. Gospodarstwa przeszły na pełny rozrachunek gospodarczy. Od tego czasu datuje się znaczna stabilizacja stanu posiadania PGR.
Do 1962 roku było 13 gospodarstw, z których dwa były jednozakładowe (Osówko i Szymbark).
źródło: Groby rodziny von Finckensteinów - wikimedia, dostęp 23 września 2013
Kultura
W 1984 roku zorganizowano w miejscowości Ogólnopolski Turystyczny Przegląd Piosenki Studenckiej „BAZUNA”.
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Zesłania Ducha Świętego w Ząbrowie.
Turystyka
- Szlak Kanału Elbląskiego - Ostróda - Miłomłyn - Morąg - Małdyty - Pasłęk - Elbląg - Raczki Elbląskie - Jelonki - Drulity - Zalewo - Susz - Kisielice - Szymbark - Iława - Tynwałd - Boreczno - Miłomłyn - Ostróda.
- Szlak Napoleoński: Kamieniec – Iława.
Przyroda
Na terenie miejscowości znajdują się pomniki przyrody - dęby w parku zamkowym (mające 400-450 lat) i licząca sobie 200 lat aleja sosnowa, tzw. "Aleja Napoleona" - będące pod ochroną programu Natura 2000.
Zabytki
- Zamek szymbarski, którego cześć południowa została w 1857 roku przebudowana w stylu neogotyckim. Zamek został uznany za zabytek architektoniczny pierwszej kategorii. Do trzeciej należy oranżeria, wybudowana pod koniec XVIII wieku w stylu klasycystycznym wraz z postawionym przy niej domem.
- W Szymbarku znajduje się również cmentarz, gdzie do dzisiaj zachowały się groby szymbarskiej linii von Finckensteinów.
Ludzie związani z miejscowością
- Georg Polenz
- Teodor Schlieben
- Ernst Finck von Finckenstein
- Ofttried Finck von Finckenstein (1901-1987) - niemiecki pisarz i poeta, urodzony na zamku w Szymbarku.
- Marek Kałuża - rzeźbiarz, twórca Madonny Kodeńskiej do kościoła w Szymbarku.
Bibliografia
Szymbark, w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 12, red. B. Chlebowski, Warszawa 1892.
Iława z dziejów miasta i powiatu, red. M. Lossman, Olsztyn 1972.
Panfil Jan, Pojezierze Mazurskie, Warszawa 1968.
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze, Olsztyn 1969.
- ↑ Strona Gminy Iława [12.11.2013]
