Tajęża jednostronna

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Tajęża jednostronna

Goodyera repens
(L.) R. Br.
Tajęża jednostronna w nadleśnictwie Nowe Ramuki
Tajęża jednostronna w nadleśnictwie Nowe Ramuki
Systematyka
Królestwo rośliny
Podkrólestwo rośliny naczyniowe
Gromada okrytonasienne
Klasa jednoliścienne
Rząd szaparagowce
Rodzina storczykowate
Rodzaj tajęża
Gatunek tajęża jednostronna
Synonimy


Tajęża jednostronna (Goodyera repens (L.) R. Br.) – gatunek byliny kłączowej z rodziny storczykowatych (Orchidaceae).

Morfologia

Tajęża jednostronna to wysmukła, mała roślina osiągająca od 8-25(-30) cm wysokości, o gałęzistym, czołgającym się podziemnym kłączu. Łodyga jest zielona, w górnej części gęsto, gruczołowato owłosiona. W dolnej partii ulistniona. Liście owalne do sercowatych, ciemnozielone z jasnymi plamami, mięsiste. Siatkowato unerwione, zebrane u dołu w rozetkę. Mają oskrzydlony ogonek liściowy. Listki łodygowe mniejsze, przylegające do łodygi. Kwiatostan jest wąski, kłosokształtny i wydłużony, składa się z wielu gęsto osadzonych, owłosionych, drobnych, białych i pachnących kwiatów, osadzonych na skręconych szypułkach w kątach przysadek. Poza dwoma, lekko rozchylonymi bocznymi działkami, płatki są stulone. Wewnątrz gardzieli znajduje się pomarańczowa plamka. Warżka nie ma ostrogi, u nasady jest workowato rozdęta. Zalążnia nie ulega skręceniu, jest walcowata i omszona. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Owocem jest rozdęta, brązowa torebka.


Rozmieszczenie i ekologia

Tajęża jednostronna występuje w Europie, Ameryce Północnej i w Azji. W Polsce bardzo rzadko na niżu i w górach po regiel górny. Rośnie w cienistych borach sosnowych oraz w borach świerkowych. W Polsce występuje zwłaszcza na północy kraju (zwłaszcza w nadmorskich borach bażynowych). Na południu w Sudetach i w Karpatach, zwykle w jedlinach i rzadko w borach świerkowych. Preferuje gleby kwaśne; świeże, ubogie i umiarkowanie żyzne. Gatunek charakterystyczny dla acydofilnych borów z klasy Vaccinio-Piceetea.


Wartość użytkowa

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Umieszczona na "Czerwonej Liście" w grupie gatunków wymierających (kategoria zagrożenia E).

Wszystkie części rośliny są trujące.


Ciekawostki

Rodzaj został nazwany na cześć angielskiego botanika Johna Goodyera (1592–1664), autora i tłumacza licznych publikacji botanicznych. Nazwa gatunkowa pochodzi od łacińskiego słowa "repo" – "czołgać się" i nawiązuje do pełzającego kłącza tajęży.


Bibliografia

K. Zarzycki, Z. Szeląg: Red list of the vascular plants in Poland. W: Z. Mirek, . Zarzycki, W. Wojewoda Z. Szelag (red.), Red lists of plants and fungi in Poland. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 11-20.


Linki zewnętrzne

http://pl.wikipedia.org/wiki/Taj%C4%99%C5%BCa_jednostronna