Tartak w Rucianem-Nidzie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | '''Tartak w Rucianym-Nida''' to wyjątkowy w skali regionu zabytek techniki. | + | '''Tartak w Rucianym-Nida''' przy ul. Dworcowej to wyjątkowy w skali regionu zabytek techniki, na który składa się zespół budynków zlokalizowanych nad brzegiem jeziora Guzianka. |
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Rucianego-Nidy | |dopełniacz wsi = Rucianego-Nidy | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = hala.jpg |
| − | |opis zdjęcia = Tartak w Rucianym-Nida | + | |opis zdjęcia = Tartak w Rucianym-Nida. Hala traków z wieżą ciśnień |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 24: | Linia 24: | ||
|mapa wsi = | |mapa wsi = | ||
|kod mapy = PL-WN | |kod mapy = PL-WN | ||
| − | |stopniN = 53 |minutN = | + | |stopniN = 53 |minutN = 39|sekundN = 00 |
| − | |stopniE = 21 |minutE = | + | |stopniE = 21 |minutE = 34|sekundE = 00 |
|commons = | |commons = | ||
|wikipodróże = | |wikipodróże = | ||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | == | + | ==Historia== |
| − | + | Około 1900r. Richard Anders przejął niewielki tartak należący do E. Lehmann. W 1901r. tartak został rozbudowany – powstała wówczas nowa, duża hala traków, w której zamontowano urządzenia produkcji szwedzkiej. Po starym tartaku zachowały się budynki kuźni i stolarni. Tartak zaliczał się do najnowocześniejszych w Niemczach. Zakład rozbudowywano do lat 30 – tych XXw. Z powodzeniem funkcjonował do 1945 r. | |
| − | == | + | Po drugiej wojnie światowej tartak został znacjonalizowany. W 1952r. wznowiono produkcję. W latach 70 – tych XX w. zdemontowano większość starych urządzeń oraz przeprowadzono modernizację tartaku, który był wówczas największym i najnowocześniejszym tartakiem w dawnym województwie olsztyńskim i jednym z największych w kraju. Część produkcji eksportowano do krajów zachodnich. W tartaku pracowało 250 osób. W 1999r. tartak został sprywatyzowany. Obecnie zakład pozostaje nieczynny. Zabytkowe budynki ulegają dewastacji. |
| − | + | ||
| − | + | ==Tartak – zespół budynków== | |
| + | Tartak składa się z wielu, historycznie zachowanych budynków związanych z funkcjonowaniem tego typu zakładu. Są to: hala traków, kotłownia i warsztat, kuźnia, stolarnia, wieża ciśnień, stajnia, wozownia, magazyny, budynek administracyjny. Wśród budynków wyróżniają się interesujące architektonicznie hala traków oraz wieża wodna. W sąsiedztwie tartaku znajduje się willa Richarda Andersa z towarzyszącym jej parkiem (ul. Dworcowa) oraz dom syna Georga Andersa (ul. Mazurska). | ||
| + | |||
| + | ==Richard Anders (1856-1934)== | ||
| + | Właściciel tartaku określany był przez współczesnych „wschodniopruskim króla drewna”. Już w młodości uczył się fachu u przedsiębiorcy drzewnego. Pierwszy swój tartak wydzierżawił w 1882 r. w Spychowie pow. szczycieński. Jako kolejny wybudował tartak w Rucianym-Nidzie. Posiadał także zakłady, w tym młyny, w Szczytnie, Szymonkach i Królewcu oraz przedstawicielstwa w Berlinie i Duisburgu. Dla pracowników tartaku wybudował w Rucianym osiedle robotnicze. Obecnie rodzina Anders kontynuuje tradycje rodzinnej firmy drzewnej. | ||
| + | |||
| + | ==Ciekawostki== | ||
| + | Po terenie tartaku transport odbywał się z wykorzystaniem wagoników kolejki ciągniętej przez konie. | ||
| + | |||
| + | W tartaku istnieje także historyczny port drzewny z system transportu drewna, w którego skład wchodzi basen rozdzielczy i kanał transportu. Są to zabytki techniki o charakterze hydrotechnicznym. | ||
| + | |||
| + | ==Zobacz także== | ||
| + | http://pl.wikipedia.org/wiki/Anders_Richard | ||
| + | |||
| + | http://www.richd-anders.pl/historia.html | ||
| + | |||
| + | http://www.ryszewo.pl/galindia/anders.html | ||
| − | + | http://rucianenida.fotopolska.eu/596079,foto.html | |
| − | |||
| − | == | + | ==Bibliografia== |
| − | + | #Tartak Państwowego Przemysłu Drzewnego w Rucianem – Nidzie, [w:] Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn, 1970 (praca zbiorowa). | |
| − | + | #G. Anders, Die Holzindustrie, [w:] E. J. Guttzeit, Der Kreis Johannisburg. Ein Ostpreussisches Heimatbuch, Würzburg 1964. | |
| − | + | #Gewerbliche Wirtschaft – Holz Industrie, [w:] P. Glaβ, Der Kreis Sensburg, Würzburg 1960. | |
| − | + | #I. Liżewska, Richard Anders – przedsiębiorca I fabrykant w Szczytnie, Rocznik Mazurski, Tom XII/2008, s. 45-57. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Kategoria: Turystyka]] [[Kategoria: Zabytki]] [[Kategoria: Zabytki techniki]] [[Kategoria: powiat piski]] | [[Kategoria: Turystyka]] [[Kategoria: Zabytki]] [[Kategoria: Zabytki techniki]] [[Kategoria: powiat piski]] | ||
Wersja z 02:47, 9 sty 2015
Tartak w Rucianym-Nida przy ul. Dworcowej to wyjątkowy w skali regionu zabytek techniki, na który składa się zespół budynków zlokalizowanych nad brzegiem jeziora Guzianka.
| Ruciane-Nida | |
| | |
 Tartak w Rucianym-Nida. Hala traków z wieżą ciśnień
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Ruciane-Nida |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Ruciane-Nida | |
| Położenie na mapie Polski  Ruciane-Nida | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Spis treści
Historia
Około 1900r. Richard Anders przejął niewielki tartak należący do E. Lehmann. W 1901r. tartak został rozbudowany – powstała wówczas nowa, duża hala traków, w której zamontowano urządzenia produkcji szwedzkiej. Po starym tartaku zachowały się budynki kuźni i stolarni. Tartak zaliczał się do najnowocześniejszych w Niemczach. Zakład rozbudowywano do lat 30 – tych XXw. Z powodzeniem funkcjonował do 1945 r.
Po drugiej wojnie światowej tartak został znacjonalizowany. W 1952r. wznowiono produkcję. W latach 70 – tych XX w. zdemontowano większość starych urządzeń oraz przeprowadzono modernizację tartaku, który był wówczas największym i najnowocześniejszym tartakiem w dawnym województwie olsztyńskim i jednym z największych w kraju. Część produkcji eksportowano do krajów zachodnich. W tartaku pracowało 250 osób. W 1999r. tartak został sprywatyzowany. Obecnie zakład pozostaje nieczynny. Zabytkowe budynki ulegają dewastacji.
Tartak – zespół budynków
Tartak składa się z wielu, historycznie zachowanych budynków związanych z funkcjonowaniem tego typu zakładu. Są to: hala traków, kotłownia i warsztat, kuźnia, stolarnia, wieża ciśnień, stajnia, wozownia, magazyny, budynek administracyjny. Wśród budynków wyróżniają się interesujące architektonicznie hala traków oraz wieża wodna. W sąsiedztwie tartaku znajduje się willa Richarda Andersa z towarzyszącym jej parkiem (ul. Dworcowa) oraz dom syna Georga Andersa (ul. Mazurska).
Richard Anders (1856-1934)
Właściciel tartaku określany był przez współczesnych „wschodniopruskim króla drewna”. Już w młodości uczył się fachu u przedsiębiorcy drzewnego. Pierwszy swój tartak wydzierżawił w 1882 r. w Spychowie pow. szczycieński. Jako kolejny wybudował tartak w Rucianym-Nidzie. Posiadał także zakłady, w tym młyny, w Szczytnie, Szymonkach i Królewcu oraz przedstawicielstwa w Berlinie i Duisburgu. Dla pracowników tartaku wybudował w Rucianym osiedle robotnicze. Obecnie rodzina Anders kontynuuje tradycje rodzinnej firmy drzewnej.
Ciekawostki
Po terenie tartaku transport odbywał się z wykorzystaniem wagoników kolejki ciągniętej przez konie.
W tartaku istnieje także historyczny port drzewny z system transportu drewna, w którego skład wchodzi basen rozdzielczy i kanał transportu. Są to zabytki techniki o charakterze hydrotechnicznym.
Zobacz także
http://pl.wikipedia.org/wiki/Anders_Richard
http://www.richd-anders.pl/historia.html
http://www.ryszewo.pl/galindia/anders.html
http://rucianenida.fotopolska.eu/596079,foto.html
Bibliografia
- Tartak Państwowego Przemysłu Drzewnego w Rucianem – Nidzie, [w:] Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn, 1970 (praca zbiorowa).
- G. Anders, Die Holzindustrie, [w:] E. J. Guttzeit, Der Kreis Johannisburg. Ein Ostpreussisches Heimatbuch, Würzburg 1964.
- Gewerbliche Wirtschaft – Holz Industrie, [w:] P. Glaβ, Der Kreis Sensburg, Würzburg 1960.
- I. Liżewska, Richard Anders – przedsiębiorca I fabrykant w Szczytnie, Rocznik Mazurski, Tom XII/2008, s. 45-57.
