Torfowiec

Torfowiec
Sphagnum
L.
Torfowiec. Gametofit. Fot. Denis Barthel. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Królestwo	rośliny
Gromada	mchy
Klasa	torfowce
Rząd	torfowce
Rodzina	torfowcowate
Rodzaj	torfowiec
Synonimy

Torfowiec (Sphagnum L.) – rodzaj mchów należący do klasy torfowców (Sphagnopsida). Należy do niego ok. 350 gatunków. We florze Polski występuje 36 gatunków torfowców.

Morfologia

Z głównej łodyżki mchu torfowca wyrastają bardzo delikatne boczne odgałęzienia, całe pokryte drobnymi listkami. Na wierzchołku liczba gałązek jest większa, w wyniku czego tworzy się charakterystyczna rozetka. Ten rozgałęziony, ulistniony pęd jest obupłciowym gametofitem. W szczytowej rozetce, na oddzielnych gałązkach, powstają plemnie i rodnie. Po wykształceniu gamet i zapłodnieniu w środowisku wodnym powstaje zygota, z której następnie rozwija się sporofit. W puszcze zarodnionośnej sporofitu powstają zarodniki wyrzucane po dojrzeniu na odległość do 10 cm. W sprzyjających warunkach zarodniki kiełkują i rozwijają się w plechowaty (mający postać rozczłonkowanej blaszki) splątek (protonema) z chwytnikami. Na splątku powstaje jeden pączek, a potem jeden pęd.

Rozmieszczenie i ekologia

Torfowce są mchami rosnącymi na bagnistych, podmokłych terenach, gdzie tworzą zwykle zwarte kępy. Rośliny te stanowią główny składnik zbiorowisk porastających torfowiska wysokie (znanych również jako mszary lub rojsty). Mchy te mają zdolność stałego wzrostu do góry, podczas gdy ich dolne części stopniowo zamierają, tworząc w ten sposób (po setkach lat) pokłady torfu.

Wartość użytkowa

Torfowiec jest doskonałym materiałem chłonnym używanym na ściółkę do opakowań, a nawet w wyjątkowych warunkach może służyć do opatrunków.

Torf pochodzący z torfowisk wysokich może być wykorzystywany do spulchniania gleby, bądź jako ściółka.

Torfowiska wysokie jako zbiorowisko roślinne odgrywają bardzo ważną rolę.Gromadząc zapasy wody, stanowią swoiste zbiorniki retencyjne.

Wszystkie gatunki torfowców, za wyjątkiem objętych ochroną częściową torfowca kończystego Sphagnum fallax i torfowca nastroszonego Sphagnum squarrosum, objęte są w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.

Ciekawostki

Listki torfowców mają bardzo ciekawą budowę. Składają się z jednej warstwy komórek, o zróżnicowanej budowie. Drobne, żywe, nieco wydłużone komórki zawierające chloroplasty to komórki asymilacyjne. Pomiędzy nimi znajdują się duże, martwe komórki wodonośne, zdolne są do magazynowania dużej ilości wody. Woda wchłaniana przez gametofit torfowca przekracza 20-krotnie ciężar jego suchej masy.

Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe) są zbiorowiskiem "naturowym" wymienionym w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej (kod 7110) i jako takie wymagają ochrony.

Bibliografia

Gorczyński Tadeusz (red.), Ćwiczenia z botaniki, Warszawa 1986.
pl.wikipedia.org, torfowiec [27.06.2014]
pl.wikipedia.org, Lista gatunków roślin objętych ochroną w Polsce [27.06.2014]
Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą - przewodnik metodyczny siedliska.gios.gov.pl, Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą - przewodnik metodyczny [27.06.2014]