Trękus

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Trękus

Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Purda
Liczba ludności (2010) 131 (łącznie Trękus, Kołpaki)
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Trękus
Trękus
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Trękus
Trękus
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Trękus (niem. Gross Trinkhaus) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, powiat olsztyński, gmina Purda. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 131 mieszkańców (łącznie Trękus, Kołpaki). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Marek Orłowski[1].

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, 10 km na południe od Olsztyna. Miejscowość leży na południowym brzegu Jeziora Linowskiego.

Dzieje miejscowości

Wieś, jako część większego nadania, powstała na mocy przywileju lennego kapituły warmińskiej z 1359 r. Czterej bracia pruscy zwani Katyothen otrzymali na prawie chełmińskim obszar lasu zwany "Absmedie", liczący aż 130 łanów. Ze względu na puszczański charakter obszaru, co wiązało się z trudnością jego zasiedlenia, otrzymali zwolnienie z powinności lennych na okres 18 lat. Otrzymali zezwolenie na połów ryb w Jeziorze Linowskim oraz budowę młyna. Najstarszy z braci - Nadraw, otrzymał pas rycerski.

Bracia wyróżnili się zapewne w walce z Litwinami, którzy najechali okolice zimą 1353-1354 r. Na terenie swych posiadłości założyli kilka wsi: Trękus, Trękusek, Kaborno, Wyrandy. Nazwa Trinkhaus stanowi zniekształcenie pierwotnej nazwy pruskiej, która zapewne pochodziła od pruskiego imienia Trinkuse. Mogła to być osoba, która odziedziczyła część majątku po jednym z braci.

W 1473 r. nowym właścicielem wsi był Albert Witgewalt, który uzyskał odnowienie zaginionego przywileju wsi. Po jego śmierci majątek wrócił do kapituły. Około 1500 r. Trękus został przekształcony w wieś wolnych chłopów czynszowych, osadzonych na prawie chełmińskim. Wieś zasiedlali głównie Prusowie. Pierwszy odnotowany Polak nazywał się Jan Roman.

W 1578 r. wszyscy wolni chłopi byli już Polakami. W XVII w. wieś liczyła 30 łanów na prawie chełmińskim. W 1673 r. istniał w Trękusie młyn. W latach 1772-1773 w miejscowości żyło 9 chłopów o polskich nazwiskach, 6 zagrodników, młynarz o nazwisku Piekarski, 2 pastuchów. W 1786 r. funkcję sołtysa pełnił niejaki Broszewski.

Według spisu majątkowego sporządzonego po zaborze Warmii przez Prusy, Trękus był zamieszkany przez 99 osób. W 1836 r. wieś liczyła 112 mieszkańców i 15 budynków. W tym czasie w miejscowości działała szkoła. W 1825 r. do placówki uczęszczało 28 dzieci. Klewki i Trękus prawdopodobnie pod koniec XVIII w. zostały sprzedane przez Teodora Hattyńskiego Janowi Jerzemu Weissowi, burgrabiemu na zamku kapituły warmińskiej w Olsztynie. W 1848 r. Trękus należał do Norwega - Petera Thorwalda Lousa. Po zakończeniu II wojny światowej gospodarstwo zostało upaństwowione i przyłączone do Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Starym Olsztynie.

Turystyka

Zabytki

Bibliografia

Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Historia wsi na stronie gminy Purda [data dostępu 29.12.2013]
Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu 29.12.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu 29.12.2013]
Verwaltungsgeschichte [data dostępu 29.12.2013]

Przypisy

  1. purda.pl [data dostępu 29 XII 2013]